Türkiye’deki Mevduat Bankalarına Yönelik Bir Araştırma: Bankalarda Gelir Çeşitlendirmesinin Performans Üzerine Etkileri

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 419 - 439, 29.05.2021

Onur Kayran , Murat Kıyılar

Öz

Çalışmanın amacı 2010-2018 dönemleri arasında Türkiye’de faaliyet gösteren 21 mevduat bankasının gelir kaynaklarında yapmış oldukları çeşitlendirmenin, performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışmada bağımsız değişken olarak uluslararası örneklerde yaygın bir şekilde kullanılan gelir çeşitlendirme endeksi (HHI); bağımlı değişken olarak aktif kârlılık (ROA) ve özkaynak kârlılığı (ROE) kullanılmıştır. Banka performansı üzerinde etkisi olduğu düşünülen sermaye yeterlilik oranı, aktif oranı, likidite oranı, mevduat büyüme oranı, kredi ve karşılık oranı ise kontrol değişkeni olarak belirlenmiştir. Çalışmaya dâhil edilen bankaların söz konusu dönemdeki yıllık verileri, panel veri regresyon analizine tabii tutulmuş ve Driscoll-Kraay (1998) tahmincisi kullanılarak modellenmiştir.
Söz konusu analiz sonucuna göre bankaların gelir çeşitlendirmesinin performanslarına olumlu katkı sağladığı anlaşılmıştır. Daha açık bir ifade ile bankaların faiz gelirlerinden faiz dışı gelirlere yönelmesi hem özkaynak kârlılıklarını hem de aktif kârlılıklarını arttırdığı gözlemlenmiştir. Analiz bulguları kontrol değişkenleri açısından incelendiğinde ise sermaye yeterlilik oranının, likidite oranının ve karşılık oranının banka karlılığı üzerinde anlamı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu faktörler içerisinden sermaye yeterlilik oranının etkisinin pozitif; likidite ve karşılık oranının etkisinin ise negatif olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gelir Çeşitlendirmesi, Bankacılık, Finansal Performans, Faiz Dışı Gelir

An Investigation of Turkish Commercial Banks: The Effect of Revenue Diversification on Bank Performance

Öz

The aim of the study; the impact of diversification which 21 deposit banks operating in Turkey have made in their income sources between 2010-2018 periods on their performances has been researched. As an independent variable in the study, income diversification index (HHI), which is widely used in international examples; Return on assets (ROA) and return on equity (ROE) are used as dependent variables. The capital adequacy ratio, asset ratio, liquidity ratio, deposit growth rate, loan and provision ratio, which are considered to have an impact on the performance of the bank, are determined as control variables. The annual data of the banks included in the study for the period in question were subjected to panel data regression analysis and modeled using the Driscoll-Kraay (1998) estimator.
According to the result of the analysis issued, it is concluded that the income diversification that banks have been conducted gives a positive contribution to their performances. More explicitly, it is observed that that the diversification in their income sources which banks have been conducted by tending from interest income to out of/non interest income has increased both their return on equity and return on assets. When the analysis findings are analyzed in terms of control variables, it is concluded that capital adequacy ratio, liquidity management and provision ratio have a meaningful effect on bank profitability. Among these factors, it has been observed that the effect of the capital adequacy ratio is positive whereas that of liquidity and reserve ratio is negative.

Anahtar Kelimeler

Income Diversification, Banking, Financial Performance, Non-Interest Income, Interest Income

Kaynakça

• Ahamed, M. (2017). Asset quality, non-interst income, and bank profitability: Evidence from Indian banks. Economic Modelling, 1-14.
• Anbar, A., ve Değer, A. (2011). Bankaların türev ürün kullanım yoğunluğunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Muhasebe ve Finans Dergisi, 77-94
• Atik, M. (2013). Bankacılık sektöründe faiz dışı gelirlerin banka gelirleri ve riski üzerindeki etkisinin ölçülmesi: abd ve türkiye’deki lider bankalar üzerine bir uygulama. Ankara: Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Baele, L., De Jonghe, O., & Vander Vennet, R. (2006). Does the stock market value bank diversification? Journal of Banking & Finance, 31(7), 3-23.
• Baltagi, B. H., & Wu, P. X. (1999). Unequally spaced panel data regressıons wıth ar(1) dısturbances. Econometric Theory, 814-823.
• Brown, M. B., & Forsythe, A. B. (1974). Robust tests for equality of variances. Journal of the American Statistical Association, 364-367.
• Çetin, H. (2018). The ımpact of non-ınterest ıncome on banks’ profitabilities. Journal of Advanced Management, 161-164.
• Delpachitra, S., & Lester, L. (2013). Non‐ınterest ıncome: are australian banks moving away from their traditional businesses? Economic Papers: A journal of applied economics and policy.
• DeYoung, R., & Rice, T. (2004). Noninterest ıncome and financial performance at u.s. commercial banks. The Financial Review, 101-217.
• DeYoung, R., & Roland, K. P. (2001). Product mix and earnings volatility at commercial banks: evidence from a degree of total leverage model. Journal of Financial Intermediation, 54-84.
• Driscoll, J., & Kraay, A. (1998). Consistent matrix estimation with spatially dependent panel data. Review of Economics and Statistics, 549-560.
• Esho, N., Kofman, P., & Sharpe, I. G. (2005). Diversification, fee ıncome, and credit union risk. Journal of Financial Services Research, 259-281.
• Frees, E. W. (1995). Assessing cross-sectional correlation in panel data. Journal of Econometrics, 393-414.
• Gürbüz, A. O., Yanık, S., ve Aytürk, Y. (2013). Income diversification and bank performance: evidence from turkish banking sector. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 9-29.
• Haır, J. F., Bush, R. P., & Ortınau, D. J. (2003). Marketing research: within a changing ınformation environment. The McGraw-Hill-Irwin, 578.
• Hausman, J. A. (1978). Specification Test in Econometrics. Econometrica, 1251-1271. Köse, A. (2019). Türkiye’deki ticari bankaların faiz dışı gelirlerinin banka performansı üzerine etkisinin kamu, özel, yabancı sermayeli bankalarda karşılaştırmalı incelenmesi. Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lee, C.-C., Yang, S.-J., & Chang , C.-H. (2014). Non-interest income, profitability, and risk in banking industry: A cross-country analysis. North American Journal of Economics and Finance, 48-67. Lepetit, L., Nys, E., & Rous, P. (2008). Bank ıncome structure and risk: an empirical analysis of european banks. Journal of Banking & Finance, 1452-1467. Mercieca, S., Schaeck, K., & Wolfe, S. (2007). Small european banks: benefits from diversification. Journal of Banking&Finance, 1975-1998.
• Milani, C., & Salvini, F. (2008). Income diversification and bank performance: evidence from ıtalian banks. Journal of Financial Servicves Research. Omet, G. (2019). Income diversification and bank performance: the jordanıan case. journal of business, Economics and Finance, 28-37.
• Pesaran, H. M. (2007). A simple panel unit root test in the presence of croos section dependence. Journal of Applied Econometrics, 265-312 .
• Sanya, S., & Wolfe, S. (2011). Can banks in emerging economies benefit from revenue diversification? J Financ Serv Res, 79-101 .
• Sawada, M. (2013). How does the stock market value bank diversification? empirical evidence from Japanese Banks. Pacific-Basin Finance Journal, 40-61.
• Stiroh, K. J., & Rumble, A. (2006). The dark side of diversification: the case of US financial holding companies. Journal of Banking & Finance (s. 2131-2161). içinde New York.
• Tatoğlu, F. Y. (2018). Panel veri ekonometrisi. İstanbul: Beta Basım.
• TBB. (2020, 03 10). TBB: htttp:/www.tbb.org.tr adresinden alındı
• Tortosa, E. (2003). Nontraditonal activities and bank efficiency revisited: a distributional analysis for Spanish financial ınstitutions. Journal of Economics and Business, 371-395 .
• Uzun, U., ve Berberoğlu, M. (2019). Faiz dışı gelirlerin banka performansına etkisi: Türkiye örneği. Journal of Busıness Research-Turk, 239-248.