Makyavelist Liderliğin Örgütsel Sinizm ve Mobbinge Etkisi: Hatay İli Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 822 - 836, 21.06.2022

Ferhat Uğurlu

Öz

İşletmelerin başarılı ya da başarısız olmalarını belirleyen en önemli faktörlerden birisi de insan faktörüdür. Dolayısıyla kurumlarda çalışan personellerin örgüt içerisinde motivasyonlarının ve davranışlarının dikkate alınması oldukça önemlidir. Bu araştırmanın amacı, Hatay ilinde faaliyet gösteren banka kuruluşlarında çalışan personellerin makyavelist liderliğe yönelik algılarının örgütsel sinizm ve mobbinge yönelik algılarını nasıl etklediğini ortaya koymaktır. Gerçekleştirilen anket çalışması sonucunda ortaya çıkan veriler, SPSS 25 ve AMOS 24 programı aracılığıyla analiz edilmiş olup, Anova, T-testi, Güvenirlik ve faktör analizleri ile beraber Pearson Korelasyon analizleri ve yapısal eşitlik modeli gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, Makyavelist duygular besleyen banka personellerinin, örgütlerine karşı sinik bir tutum besledikleri, içten içe çalıştığı kurumu eleştirdiğini aynı zamanda olumsuz davranışları da desteklediği ortaya çıkmıştır. Bu araştırmanın literatüre katkı sağlayıp, gelecek çalışmalara ışık tutması ve ilgili kurumların personellere yönelik politikalarının iyileştirilebilmesine katkı sağlaması öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Makyavelist Liderlik, Sinizm, Örgütsel Sinizm, Mobbing

The Effect of Machiavellian Leadership on Organizational Cynicism and Mobbing: A Research in Banking Sector in Hatay Province

Öz

One of the most important factors that determine the success or failure of businesses is the human factor. Therefore, it is very important to consider the motivations and behaviors of the personnel working in the institutions within the organization. The aim of this research is to reveal how the perceptions of the personnel working in the banking institutions operating in Hatay province towards Machiavellian leadership affect their perceptions of organizational cynicism and mobbing. The data obtained as a result of the survey study were analyzed through the SPSS 25 and AMOS 24 programs, and Anova, T-test, Reliability and factor analyzes as well as Pearson Correlation analyzes and structural equation modeling were carried out. According to the results of the research, it has been revealed that bank personnel who have Machiavellian feelings have a cynical attitude towards their organizations, internally criticize the institution they work for and at the same time support negative behaviors. It is envisaged that this research will contribute to the literature, shed light on future studies and contribute to the improvement of the policies of the relevant institutions towards personnel.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Machiavellian Leadership, Cynicism, Organizational Cynicism, Mobbing

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). “Organizational cynicism: bases and concequences”. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126 (3), 269-292.
• Ahmadi, F. (2014). “Örgütsel sinizmin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin incelenmesi: Atatürk üniversitesi çalışanları üzerine bir araştırma”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2014). “Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi(OMLSÖ)”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51): 392-415.
• Aktuna, H.,C. (2020). “Örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkisi: Paraya yönelik tutumun düzenleyici etkisi”. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ana bilimdalı, Doktora tezi.
• Andersson, L. M.,ve Bateman T.S. (1997). “Cynicism in the workplace: Some causes and effects”. Journal Of Organizational Behavior: (18)5, 449-469.
• Brandes, P., Das, D. ve Hadani, M. (2006). “Organizational cynicism: A field examination using global and local social exchange relationships and workplace outcomes”. In G.
• Graen & J. Graen (Eds.), Sharing Network Leadership, 191-224. Information Age Publishing, Greenwitch.
• Brandes, P.M. (1997). “Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences”. Dissertation of Doctor of Philosophy. The University of Cincinnati, USA.
• Cemaloğlu, N. (2007). “Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
• Christie, Richard ve Geis, F. L. (1970). “Studies in machiavellianism”. New York: Academic Press.
• Comrey, A. L. ve HOWARD B., (1992). “A first course in factor analysis (2nd ed.)”. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Dahling, J. J., Whitaker, B. G. ve Levy, P. E., (2009). “The development and validation of a new machiavellianism scale”. Journal of Management, 35(2), 219-257.
• Davenport, N., Schwartz, R. D., ve Elliott, G. P. (2003). “Mobbing: işyerinde duygusal taciz”. Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Dean Jr. J.W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). “Organizational cynicism”. The Academy of Management Review, 23 (2), 341-352.
• Demirtaş, O., ve Bickes, M. D., (2014). “Makyavelizm'in olumsuz durumları ifşa etme niyeti üzerindeki etkisi: bir alan çalışması”. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 16(2), 98-112.
• Dikmetaş, E., Top, M., & Ergİn, G. (2011). Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 137-149.
• Field, A. (2000). “Discovering statistics using spss for windows: Advanced techniques for the beginner”. London: Sage Publications.
• Gül, H., ve Ağıröz, A. (2011). “Mobbing ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler: hemşireler üzerinde bir uygulama”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 27–47.
• Hair, Joseph F., Black, William C., Babin, Barry J. ve Anderson, Rolph E. (2009). “Multivariate data analysis (seventh ed.)”, New York: Prentice Hall.
• Hirigoyen, M. (2015). “Manevi taciz gündelik hayatta sapkın şiddet”. (Çev. H. Bucak). İstanbul: Güncel Yayıncılık.
• Jakobwitz, S., ve Egan, V., (2006). “The dark triad and normal personality traits”. Personality and Individual Differences, 40(2), 331-339.
• Judge. T. A., Piccolo, R. F., ve Kosalka. T., (2009). “The bright and dark sides of leader traits: A review and theoretical extension of the leader trait paradigm”. The Leadership Quarterly, 20, 855- 875.
• Kalağan, G. (2009). “Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki”. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kalağan, G., Güzeller, C.O. (2010).”Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 83-97.
• Karatay, H, (2020). “Kurye dağıtıcılarının maruz kaldıkları mobbing düzeyinin iş tatminleri üzerindeki etkileri”., Yükseklisans Tezi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karcıoğlu, M. S. ve Naktiyok, A. (2015). “Örgütsel ortamda algılanan güven düzeyinin sinizm üzerindeki rolü: atatürk üniversitesi idari personeli üzerine bir araştırma”. AKÜ İİBF Dergisi, 7 (1), 19-34.
• Kelloway, E. K., (1998). “Using lisrel for structural equation modeling”. United States of America, Sage Publications.
• Kessler, S. R., Bandelli, A. C., Spector, P. E., Borman, W. C., Nelson, C. E., ve Penney, L.M. (2010). “Re-examining machiavelli: A three-dimensional model of machiavellianism in the workplace”. Journal of Applied Social Psychology, 40(8), 1868-96.
• Kline, R.B. (2005). “Principles and practice of structural equation modeling”. NewYork: The Guilford Press.
• Machiavelli, N. 2011. “Prens”. (K. Atakay, Çev.). İstanbul: Can.
• Mirvis, P. H., ve Kanter, D. L., “Combatting cynicism in the workplace”. Global Business and Organizational Excellence, 1989, 8(4), 377-394.
• Mishra, A. K., ve Spreitzer, G. M. (1998). “Explaining how survivors respond to downsizing: the roles of trust, empowerment, justice, and work redesign”. Academy of management Review, 23(3), 567-588.
• Moayed, F. A., Daraiesh, N., Shell, R. ve Salem, S. (2006). “Workplace bullying: a review of risk factors and outcomes”. Theoretical Issues in Ergonomics Science, 7(2), 311-327.
• Nielsen, M. B. ve Einarsen, S. (2012). “Outcomes of exposure to workplace bullying: A meta-analytic review”. Work and Stress, 26(4), 309-332.
• O’Hair, D. ve Cody, M. J. (1987). “Machiavellian beliefs and social ınfluence”. The Western Journal of Speech Communication, 51, 279–303.
• Özler, D.E., Atalay, C. G. ve Şahin, M. D. (2010). “Örgütlerde sinizm güvensizlikle mi bulaşır?’’. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 47-57.
• Özsoy E., & Ardıç, K., (2017). “Karanlık üçlü’nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) iş tatminine etkisinin incelenmesi”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(2).
• Özsoy, F. H., (2017). “Örgütlerde makyavelizm ve sinizmin çatışma yönetimine etkisi: Bir teknoloji şirketinde uygulama”. Yüksek lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, M., ve Şahbudak, E. (2017). “İşyerinde psikolojik taciz (mobbing) ve iş doyumu: Cumhuriyet üniversitesindeki araştırma görevlileri üzerine bir çalışma”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(2), 200-228.
• Robbins S. P. (1999). “Organizational behavior”, New Jersey, Prentice-Hal Inc.,
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). “Sosyal bilimlerde spss’le veri analizi”, İstanbul: Beta Yayınları.
• Skogstad, A., ve Einarsen, S. (2002). “Ledelse p\aa godt og vondt (effektivitet og trivse)”. Fagbokforlaget.
• TDK (Türk Dil Kurumu Sözlüğü ). Erişim: 22.12.2020. www.sözlük.gov.tr.
• Tınaz, P., Bayram, F. ve Ergin, H. (2008). “Çalışma psikolojisi ve hukuki boyutlarıyla işyerinde psikolojik taciz (mobbing)”. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım Aş.
• Turner, J.H. ve Valentine, S.R.(2001). “Cynicism as a fundamental dimension of moral decision-making: A scale development”, Journal of Business Ethics, 34(2),123-136.
• Uğurlu, F. ve Aylar, F. (2017). “Destekleme ve yetiştirme kurslarına yönelik öğretmen öz algı ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması”, Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi (GEBD), 3(1): 28-43.
• Uygungil, S. ve İşcan, Ö. F. (2018). “Pozitif psikolojik sermaye, örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkilerin incelenmesi”. SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (31), 435-453.
• Yavuz, A. ve Bedük, A. (2016). “Örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Bir kamu bankasının konya şubelerinde örnek uygulama”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 35, 301-313.