Batman-Joker Anlatısında Kahraman ve Anti-Kahraman: Fenomenolojik ve Metinlerarası Bir Analiz

Year 2025, Volume: 16 Issue: 3, 1222 - 1235, 29.09.2025

Necatcan Şerbetçioğlu , Deniz Kurtyılmaz

Abstract

Bu makale, fenomenolojik ve metinlerarası analiz yöntemleriyle onların anlatısal ilişkisini incelemekte ve aralarındaki karşıtlığın sadece iyi ile kötünün mücadelesinden ibaret olmadığını, aksine birbirlerini tanımlayan ve varlıklarını sürdüren bir bütünlük oluşturduklarını öne sürmektedir. Batman, adalet ve düzen arayışını temsil ederken; Joker kaosu ve anarşiyi yüceltir. Ancak her ikisi de Gotham’ın sistematik çöküşünün ve kendi travmatik geçmişlerinin birer ürünü olarak ortaya çıkar. Farklı ideolojik bakış açıları nedeniyle zıt yöntemler benimserler: Batman yasalar ve ahlaki sınırlar içinde hareket ederken, Joker bu yapıları yıkmaya ve değersizleştirmeye çalışır. Fakat yöntemleri ve hedefleri ne kadar farklı olursa olsun, her ikisi de amaçlarına ulaşmak için şiddeti bir araç olarak kullanmaktadır ve bu durum kahraman ile anti-kahraman arasındaki sınırları da bulanıklaştırır. The Dark Knight (2008), Joker (2019) ve The Batman (2022) gibi filmler ile önde gelen çizgi romanları inceleyen çalışma, iki karakterin anlatısal ve tematik düzeyde nasıl birbirine bağımlı kurgulandığını araştırmaktadır. Çalışmada, Batman ve Joker’in, yalnızca düşman değil, aynı zamanda aynı toplumsal çelişkilerin yansımaları olduğu ve Gotham’ın yozlaşmış düzeninin içindeki ahlaki belirsizlikleri açığa çıkaran birer aynaya dönüştükleri ortaya konmaktadır.

Keywords

Anlatı , Karakter , Kahraman , Anti-kahraman , Batman , Joker

Hero and Anti-Hero in the Batman–Joker Narrative: A Phenomenological and Intertextual Analysis

Abstract

This article examines their narrative relationship through phenomenological and intertextual analysis, arguing that their opposition is not merely a battle between good and evil but a unity in which both characters define and sustain each other. While Batman embodies the pursuit of justice and order, Joker represents chaos and anarchy, yet both emerge as products of Gotham’s systemic decay and their own traumatic pasts. Their contrasting ideological perspectives lead them to adopt different methods: Batman works within the boundaries of law and morality, whereas Joker challenges and undermines these structures. However, despite their apparent opposition, both characters resort to violence as a means to achieve their respective goals, blurring the line between hero and anti-hero. By analyzing films such as The Dark Knight (2008), Joker (2019), and The Batman (2022), as well as key graphic novels, the article explores how their interdependence is constructed narratively and thematically. Ultimately, the research finds that Batman and Joker are not just adversaries but reflections of the same social contradictions -two mirrored images revealing the instability and moral ambiguity at the heart of Gotham’s corrupt order.

Keywords

Narrative , Character , Hero , Anti-hero , Batman , Joker

References

• Allen, G. (2000). Intertextuality. London: Routledge.
• Aristotle. (2010). Poetika: Şiir sanatı üzerine (3 ed.). (S. Rifat, Trans.) İstanbul: Can Yayınları.
• Barthes, R. (1991). Mythologies (A. Lavers, Çev.). New York: The Noonday Press.
• Beck, U. (1992). Risk society: Towards a new modernity. New York: Sage.
• Booker, C. (2004). The seven basic plots: Why we tell stories. New York: Continuum.
• Bordwell, D. (1985). Narration in the fiction film. Madison: University of Wisconsin Press.
• Brooker, W. (2012). Hunting the dark knight: Twenty-first century Batman. London: I.B. Tauris.
• Bröckling, U. (2019). Heroism and modernity. E-journal zu kulturen des heroischen, (Special Issue 5), pp. 127-140.
• Campbell, J. (2000). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (S. Gürses, Trans.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Campbell, J. (2004). The hero with a thousand faces. Princeton: Princeton University Press.
• Chatman, S. (2009). Öykü ve söylem: Filmde ve kurmacada anlatı yapısı. (Ö. Yaren, Trans.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Cocca, C. (2016). Superwomen: Gender, power, and representation. New York: Bloomsbury.
• Demir, E. (2024). Minding the class gap: Doppelgänger cityscapes in Neil Gaiman’s Neverwhere. Cankaya university journal of humanities and social sciences, 18(2), pp. 410-421.
• Dervişcemaloğlu, B. (2014). Anlatıbilime giriş. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Dostoyevski, F. (2020). Yer altından notlar. (N. Y. Taluy, Trans.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Fiske, J. (1989). Understanding popular culture. London: Routledge.
• Fludernik, M. (2009). An introduction to narratology. London and New York: Routledge.
• Foucault, M. (1975). Discipline and punish: The Birth of the Prison. New York: Pantheon Books.
• Fraser, B. (2016). The antihero in American television. London: Routledge.
• Freud, S. (2003). The Uncanny. New York: Penguin Classics.
• Genette, G. (2020). Anlatının söylemi yöntem hakkında bir deneme. (F. B. Aydar, Trans.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2002). Sociology. Cambridge: Polity.
• Greimas, A. J. (1983). Structural semantics: An attempt at a method. (Trans. D. McDowell, R. Schleifer, & A. Velie). Lincoln: University of Nebraska Press.
• Harvey, D. (2005). A brief history of neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
• Huyugüzel, Ö. F. (2018). Eleştiri terimleri sözlüğü. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Jung, C. G. (1951). Aion: Researches into the phenomenology of the self. Princeton: Princeton University Press.
• Kadiroğlu, M. (2012). A genealogy of antihero. Ankara üniversitesi dil ve tarih-coğrafya fakültesi dergisi, 52(2), pp. 1-18.
• Kane, B. (2014). Batman and me: The Creation of the dark knight. New York: Titan Books.
• Klein, T. (1995). The figure of the anti-hero in modern literature. London: Routledge.
• Law, R. (1983). The heroic ethos in John Dryden's heroic plays. Studies in English literature, 23(3), pp. 389-398.
• Lyotard, J.-F. (1994). Postmodern durum: Bilgi üzerine bir rapor. (Trans. Ahmet Çiğdem). Ankara: Vadi. Manning, M. K., Wiacek, S., Scott, M., Jones, N., & Walker, L. Q. (2021). The DC comics encyclopedia new edition. London: Dorling Kindersley Ltd.
• Merleau-Ponty, M. (2017). Algının fenomenolojisi. (Çev. E. Sarıkartal). İstanbul: İthaki.
• Miller, F. (1986/2015). The dark knight returns. Burbank: DC Comics.
• Moore, A., & Bolland, B. (1988). Batman: The killing joke. New York, NY: DC Comics.
• Morgan, M. J. (2012). The Joker: Clown prince of anarchy. In M. D. White & R. Arp (Eds.), Batman and philosophy: The dark knight of the soul (pp. 156–170). Hoboken: Wiley-Blackwell.
• Murphy, S. (2017–2018). Batman: White knight. Burbank, CA: DC Comics.
• Neimneh, S. (2013). The anti-hero in modernist fiction: From irony to cultural renewal. Mosaic: An interdisciplinary critical journal, 46(4), pp. 75-90.
• Nutku, Ö. (1990). Dram sanatı (2 ed.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Öz, S. (2022). artı gerçek. https://artigercek.com/kultur-sanat/dunya-edebiyatinda-anti-kahramanlarin-izini-surmek-230081h adresinden alındı
• Pearson, R. E., & Uricchio, W. (1991). The many lives of the Batman: Critical approaches to a superhero and his media. London: Routledge.
• Prince, G. (1982). Narratology. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Rank, O. (1971). The double: A psychoanalytic study. North Carolina: University of North Carolina Press.
• Skryabin, V. Y. (2021). Analysing Joker: An attempt to establish diagnosis for a film icon. BJPsych bulletin, 45(6), pp. 329-332.
• Smith, J. A., Flowers, P., & Larkin, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis: Theory, method and research. London: Sage.
• Snyder, S., & Capullo, G. (2012–2013). Batman: Death of the family. Burbank, CA: DC Comics.
• Tecimer, Ö. (2005). Sinema modern mitoloji. İstanbul: Plan B Yayınları.
• Thompson, K., & Bordwell, D. (2006). Film art (8 ed.). Boston: McGraw - Hill.
• Tilbe, B. T. (2019). Anti kahramandan anti-kahramana: Kahraman kavramının kökeni ve gelişimi. Çeşm-i cihan: Tarih kültür ve sanat araştırmaları e-dergisi, 6(1), pp. 142-158.
• Topçu, Y. (2011). Anlatı ve biçim ilişkisine neoformalist bir yaklaşım: Yazı-Tura örneği. Erciyes iletişim dergisi, 1(2), pp. 104-120.
• Tracy, D. (2012). Fragments of the hero: Narrative and myth in the modern age. Oxford: Oxford University Press.
• Todorov, T. (1969). Structural Analysis of Narrative. Novel: A forum on fiction, 3(1), 70–76.
• Tütüncü, B. (2021). Wannart. https://wannart.com/icerik/31605-macbeth-aristotelesin-trajik-kahramanlari-ve-cadilar adresinden alındı
• Üçer, N. D. (2020). Kahraman miti, olgusu ve yolculuğu üzerine Simgesel bir inceleme: Netflix “Hakan Muhafız”. Dördüncü kuvvet uluslararası hakemli dergi, 3(1), pp. 56-76.
• Watt, I. (2014). Modern bireyciliğin mitleri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Wolf-Meyer, M. J. (2006). Batman and Robin in the nude, or class and its exceptions. Extrapolation, 47(2), pp. 187-206.
• Warner Bros. Animation. (1993, February 1). The man who killed Batman (B. Timm, Prod.). In Batman: The animated series. Los Angeles, CA: Warner Bros. Television
• Žižek, S. (1991). Looking awry: An introduction to Jacques Lacan through popular culture. Cambridge: MIT Press.