Alman Hükümetlerinin Türk Göçmenlere Yönelik Göç Politikasında Asimilasyon Sorunsalı

Year 2025, Volume: 16 Issue: 3, 1236 - 1253, 29.09.2025

Metin Kışlık

Abstract

Göç, toplumları karşılıklı olarak etkileyen ve çok sayıda insan hikayesini bünyesinde barındıran çok boyutlu bir süreçtir. Bu süreç, yalnızca göçmenlerin yaşamlarını değil, aynı zamanda ev sahibi toplumların sosyal yapısını da dönüştürmektedir. Hükümetlerin toplumsal uyumu ve yerel yaşam döngüsünü koruma refleksiyle geliştirdikleri politikalar ise çoğu zaman entegrasyon hedefi taşısa da asimilasyon bağlamında eleştirilere konu olmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’nın yeniden inşası sürecinde Almanya’nın Türk kökenli göçmenlere yönelik politikaları ve göçmenlerin karşılaştıkları sorunlar, kişisel anlatılar yoluyla nesilden nesile aktarılan kimlik ve aidiyet sarmalına dönüşmüştür. Almanya’da uygulanan göç ve entegrasyon politikaları, Türk göçmenlerin Alman toplumu ile ilişkilerinde belirleyici bir rol oynamıştır. Bu çalışma, Avrupa genelinde yükselen aşırı sağ söylem ve göçmen karşıtlığının bir yansıması olarak Almanya’daki göç ve entegrasyon politikalarını, Türk göçmenlerin deneyimleri üzerinden değerlendirmektedir. Göçmenlerin yaşadıkları sorunlar dikkate alındığında, söz konusu politikaların entegrasyon hedefinden asimilasyon sonucuna evrilen katı bir perspektif içerdiği görülmektedir. Bu çerçevede politikaların, Almanya’daki Türk toplumu içerisinde kimlik aşınmasına ve aidiyet sorunlarına yol açtığı tespit edilmektedir. Çalışma, 1961 yılında resmî olarak başlayan Türk işçi göçünden günümüze kadar uygulanan göç politikalarının etkilerini, asimilasyon eleştirileri bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır.
Bu bağlamda araştırma, Avrupa’da ve özelde Almanya’da giderek güç kazanan aşırı sağ söylemler ve nefret temelli eylemler ışığında, Türklerin entegrasyon sürecinde yaşanan dönüşümü irdeleyecektir. Mevcut literatüre katkı olarak, göç politikası ile asimilasyon kavramı arasındaki ilişkiyi analitik bir çerçevede tartışacaktır.

Keywords

Göç , Uyum , Entegrasyon , Asimilasyon , Türk İşçi Göçü , Almanya'daki Türk Toplumu

The Problem of Assimilation in the German Governments Migration Policy Toward Turkish Migrants

Abstract

Migration is a process that mutually affects societies and contains numerous human stories within it. Migration impacts not only the migrants themselves but also touches the lives of those already residing in the host communities. The policies developed by governments with a protective reflex toward social cohesion and the local cycle of life are often criticized in the context of assimilation. Following World War II, during the reconstruction of Europe, Germany’s migration policy toward immigrants of Turkish descent and the problems faced by these migrants have continued across generations, becoming a spiral of identity and belonging passed down through personal narratives. Migration and integration policies implemented specifically in Germany have played a significant role in shaping the relationship between immigrants and German society. This study focuses on migration and integration policies in Germany, analyzed through the experiences of Turkish immigrants, as a reflection of the growing far right discourse and anti immigrant sentiment in Europe. From the perspective of the issues faced by immigrants, the study highlights how these policies often embody a rigid perspective that stretches from the goal of integration to the outcome of assimilation. These policies have led to identity erosion and transformation within the Turkish community in Germany. The study will examine the effects of migration policies implemented since the official beginning of Turkish labor migration to Germany in 1961, with a particular focus on critiques related to assimilation.
In this context, the study will explore the transformation in the concept of integration among Turks in Germany whose presence has increasingly been pushed to the background in recent discourseagainst the backdrop of the rising far-right narratives and hate-driven actions, particularly across Europe and specifically in Germany. In addition to existing literature, this research will analyze the relationship between migration policy and the concept of assimilation.

Keywords

Migration , Harmony , Integration , Assimilation , Turkish Worker's Migration , Turkish Community In Germany

References

• Abadan Unat N. (2007). Kökler ve yollar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Abadan Unat, N. (2017). Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus Ötesi Yurttaşlığa (3. baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları, 1, Şişli İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ager, A., & Strang, A. (2008). Understanding Integration: A Conceptual Framework. Journal of Refugee Studies, 21(2), 166–191. https://doi.org/10.1093/jrs/fen016
• Ahlen, A., & Boräng, F. (2018). Immigration Control in Disguise? Civic Integration Policies and Immigrant Admission, Nordic Journal of Migration Research, 8(1), 3. https://doi.org/10.1515/njmr-2018-0004
• Altan, H. N., & Budak, M. M. (2023). İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 1409-1423. https://doi.org/10.21547/jss.1344365
• Almanya Türk Toplumu (2025). Turkische Gemeinde In Deutschland, https://tgd.de/tr/startseite-v2-tr/.
• Ansay, T. (1974). Almanya Yabancı Kanunu ve Türk İşçiler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
• Araslı, D. & Araslı, O. (1972). Türk İşçilerin Hak ve Görevleri: F. Almanya Kanunlarına Göre, Ankara, Ayyıldız.
• Arslan, A. (2019). Entegrasyon, Çokkültürlülük ve Katılım: Almanya Türklerinin Yaklaşımı, Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, ss. 74-88.
• Armaoğlu, F. (2009). 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, İstanbul, Alkım Yayınevi.
• Avrupa Komisyonu, (2025). Migrant Integration In Germany, https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/migrant-integration/migrant-integration-hub/eu-countries-updates-and-facts/migrant-integration-germany_en.
• BBC News, (2025). Almanya'da seçimin kazananları ve kaybedenleri: Güç dengeleri nasıl değişti?, https://www.bbc.com/turkce/articles/c1jp09ldewyo.
• BBC News, (2025). Almanya'da aşırı sağın yükselişi: Çoğulcu demokrasi tehlikede mi?, https://www.bbc.com/turkce/articles/cj62063je5go.
• Berry, J. W. (1991). Understanding and Managing Multiculturalism: Some Possible Implications of Research in Canada. Psychology and Developing Societies, 3(1), 17–49.
• Berry, J. W. (1992). Acculturation and Adaptation in a New Society. International Migration, 30, 69–85.
• Berry, J. W. (1997). Lead Article- Immigration, Acculturation, and Adaptation. Applied Psychology, 46(1), 5–34.
• Canatan, K., & Özcan H. (2007). Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti İslamizim, Ankara.
• Detsch, R. (2009). Zor Bir Doğum: Almanya Göç Yasası, çev. Murat Çelikkafa, Goethe Institute, http://www.goethe.de/ins/tr/lp/ges/mig/pol/tr4237086.htm. (Erişim Tarihi: 11.10.2024).
• Deutschland.de, (2024). “Nitelikli İş Gücü Göçü Kolaylaştı, https://www.deutschland.de/tr/topic/ekonomi/almanyada-nitelikli-is-gucu-yurt-disindan-goc-kolaylastirildi, (Erişim Tarihi: 07.12.2024).
• Die Gaste, (2008). Almanya’da Entegrasyon ve Asimilasyon Tartışmaları, http://www.diegaste.de/gaste/diegaste-sayi102.html, (Erişim Tarihi: 12.12.2024).
• Die Bundesregierung, (2007). Der Nationale Integrationsplan, https://www.bundesregierung.de/resource/blob/2065474/441038/7bd84041e5fe27490dd06b45cec7db75/2007-08-30-nationaler-integrationsplan-data.pdf?download=1.
• Erdoğan, M. M. (Ed). (2002). Yurtdışındaki Türkler; 50. Yılında Göç ve Uyum, Ankara, Onion.
• Erdoğan M. M. (2010), Almanya İmtiyazlı Ortaklık ve Göçmen Politikaları Gölgesinde ‘Ayrıcalıklı İlişkiler’, SDE (Stratejik Düşünce Enstitüsü), Ankara.
• Erdoğan, M. M. (2012). Almanya’da Irkçı Neo- Nazi Cinayetler: Türklerin Görüş ve Düşünceleri Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HUGO), (Basın Yansımaları 9-15 Ocak 2012).
• Erdoğan, M.M.(2015) “Avrupa’da Türkiye Kökenli Göçmenler ve ‘Euro-Turks-Barometre’ Araştırmaları, Göç Araştırmaları Dergisi, Cilt.1, Sayı.1, ss.108-148.
• Esser, H. (2006). Migration, Language and Integration. AKI (Social Science Research Center).
• Faist, T. (2018). A Primer on Social Integration: Participation and Social Cohesion in the Global Compacts (No. 161). Bielefeld: COMCAD Working Papers.
• Federal Almanya Hükümeti’nin Göç, Mülteci ve Entegrasyon Raporu, (2004). Yeni İkamet Hukuku ve Göç Yasası İle İlgili Soru ve Cevaplar, www.integrationsbeauftrage.de ve http://www.berlin.de/sengessozv/auslander/recht.html.
• Federal Almanya Eğitim ve Bilim Bakanlığı, “Grund und Strukturdaten, (2024). https://www.kmk.org/fileadmin/Dateien/pdf/Statistik/Dokumentationen/Defkat-2024.pdf. (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
• Federal Almanya Eğitim ve Bilim Bakanlığı, “Grund und Strukturdaten” 2007-2008 www.bwbf.de/pub/gus.2007-2008.pdf.
• Fien, F. (2012). Almanya’daki Türkler: Entegrasyon veya Gettolaşma, Berlin.
• Gençler, A.(2003). Almanya’nın Göçmen Politikalarında Yeni Yönelişler, Kamu İş, C: 7, s: 2.
• Giddens, A.(2008), Sosyoloji, İstanbul, Kırmızı Yayınları.
• Güleç, C. (2015). Avrupa Birliği’nin Göç Politikaları ve Türkiye’ye Yansımaları, Tesam Akademi Dergisi, 2015, ss.81-100.
• Karaca, İ. (2022). Dünden Bugüne Almanya’daki Türk Toplumunun Anadili Mücadelesi: Genel Bir Değerlendirme, Mavi Atlas.
• Karakuş, M., & Kuruyazıcı, N. (2001). Gurbeti Vatan Edinenler, Almanca Yazan Almanyalı Türkler; Ankara, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, A., & Kentel, F. (2005). Euro Türkler Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Köprü mü, Engel mi?, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları.
• Kaya, A. (2015). Euro-Türkler, Kuşaklararası Farklılıklar, İslam ve Entegrasyon Tartışmaları,Göç Araştırmaları Dergisi, Cilt.1, Sayı.1, ss. 44-79.
• Kaya, A. (2016). Almanya: Ayrımcılıktan Entegrasyona, İslam, Göç ve Entegrasyon, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Keskin, H. (2009). Göçün 50. Yılında Türklerin Gölgesinde Almanya, çev. Yüksel Pazarkaya, İstanbul, Doğan Kitap.
• Kışlık, M. (2024). Uluslararası Göç Hukuku Açısından Türkiye’nin Göç Mevzuatında Türk Soyluluk Sorunsalı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 337-354. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1513163.
• Kosnick, K. (2007). Migration Media: Turkish Broadcasting and Multicultural Politics in Berlin, Bloomington, Indiana University press.
• Kymlicka, W. (2013). Çok Kültürlülük: Başarı, Başarısızlık ve Gelecek (F. Öztürk, Trans.), 70(2). Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/97742.
• Lockwood, D. (1964). Social Integration and System Integration. In G. K. Zollschan & W. Hirsch (Eds.), Social Change: Explorations, Diagnoses and Conjectures (pp. 370–383). Schenkman Publishing Company.
• Park, R. E., & Burgess, E. W. (2017). Asimilasyon ve Sosyal Kontrol: Sosyoloji Bilimine Giriş II (Pınar Sayar Kızılçalı, Trans.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Platform, (2017). https://www.platformdergisi.com/yazi/haberler/19407/almanya-kamusal-alanda-carsaf-ve-burkayi-yasakladi.
• Özkan I., & Tütüncübaşı U. (2008). Türk ve Alman Hukukunda Çifte Vatandaşlığa Dair Gelişmeler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
• Özcan, N. A. (2016). Örgütsüz teröristler: ‘Yalnız kurt’. Tepav Günlük: https://www.tepav.org.tr/tr/blog/s/5624/Orgutsuz+teroristler_+___Yalniz+kurt___ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 10.10.2018).
• Şahin, B. (2010). Almanya’daki Türk Misafir İşçilikten Ulus Ötesi Bağların Oluşumuna Geçiş Süreci, Ankara, Phoneix Yayınları.
• Şen, F. (2011). 50. Yılında Göç, Ankara, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• TBMM İnsan Hakları Komisyonu Raporu, (2012). 2000-2006 Yılları Arasında Neo-Nazilerce İşlenen Cinayetler Hakkında İnceleme Raporu, http://www.tbmm.gov.tr./komisyon/insanhaklari/docs/2012/raporlar/neo_nazi_cinayetleri.pdf . (Erişim Tarihi: 05.10.2024).
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İŞKUR Genel Müdürlüğü, (2011). Yurtdışına İşçi Göçü, https://media.iskur.gov.tr/15347/istihdamda-3i-sayi-3.pdf, (Erişim Tarihi: 10.01.2025).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı, (2025). Türkiye-AB İlişkilerinin Tarihçesi, https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html, (Erişim Tarihi 05.01.2025).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. Türkiye-AB Ankara Anlaşması, https://www.ab.gov.tr/_117.html, (05.02.2025). Topakkaya, A.(2011). Fichte: Alman Ulusuna Söylev, İstanbul, Say Yayınları, 1. Baskı.
• TÜBİTAK Sözlüğü, (2025). Emtegrasyon/Uyum, https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/entegrasyon_uyum, (Erişim Tarihi: 01.02.2025).
• TÜİK, (2024). Uluslararası Göç İstatistikleri 2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Goc-Istatistikleri-2023-53544, (Erişim Tarihi: 12.12.2024).
• Varlı, C. Ö. (2020). Son dakika haberi: Almanya'daki ırkçı saldırılar bitmek bilmiyor! 4 Türk öldürüldü... Es Reicht! Yeter artık! Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/dunya/yeter-artik-41452043 adresinden alındı
• Vassaf, G. (2010). Daha Sesimizi Duyuramadık- Avrupa’daki Türk İşçi Çocukları, 3. Baskı,İstanbul, Belge Yayınları.
• Vogelaar, F. (2016). “Principles Corroborated by Practice? The Use of Country of Origin Information by the European Court of Human Rights in the Assessment of a Real Risk of Violation of Prohibition of Torture, Inhuman and Degrading Treatment”, European Journal of Migration and Law, Cilt:18, Sayı:3, 2016, ss.301-326. https://brill.com/view/journals/emil/18/3/article-p302_3.xml, (Erişim Tarihi: 04.10.2018).
• Uluslararası Göç Örgütü (2025). “Göç Terimleri Sözlüğü”, https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf , (Erişim Tarihi: 01.02.2025). Universitat Hamburg Multikultur und Leitkultur Center, (2012). “Die Gaste”, www.diegaste.de/pdf/sempozyum2012.pdf. (Erişim Tarihi: 10.10.2012).