Uygulama imar planı tadilatlarında plan değişikliği ölçütlerine uygunluğun araştırılması

Year 2021, , 1324 - 1339, 15.10.2021

Yaşar İnceyol

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.936577

Cited By: 1

Abstract

Kırsala göre daha fazla nüfusun yaşadığı şehirlerde, insanların barınma, yol, dinlenme, eğitim ve sağlık gibi ortak yaşam alanları imar planları ile planlanır. Bu planlama mevcuttaki ihtiyaçlar ve gelecekteki durum dikkate alınarak yapılır. Hazırlanan imar planlarının uygulanabilirliği o kentte yaşayanların gerçek ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kentin konumu ile örtüştürülerek sürdürülebilir bir kentsel yaşamın öngörülmesi ile doğrudan ilişkilidir. Bu süreçte ne kadar çaba gösterilirse gösterilsin imar planında bazı eksikliklerin olması kaçınılmazdır. Bu eksiklikler çoğunlukla, ortak kamusal alan ihtiyacının veya arazi sahiplerinin beklentilerinin karşılanamaması şeklindedir. İmar planı değişiklikleri, onaylı imar planının ihtiyaçları karşılamadığının objektif ölçütlerle belirlendiği “zorunlu durumlarda” ve “kamu yararı” gözetilerek yapılmalıdır. İmar planları hazırlanırken yol, park, okul, hastane gibi ortak kamusal alanlar için ilgili arazi sahiplerinin muvafakatleri alınmaz. Ancak mülkiyet hakkının bu derece kısıtlanması ve planı uygulayan idarenin gücünün artması, bu durumu dengeleyici karşı mekanizmaların gelişmesine neden olmuştur. İmar planı değişikliği de bu mekanizmalardan birisi haline gelmiştir. Bu çalışmada; yasal mevzuata göre imar planı değişiklik ölçütleri belirlenmiş, Türkiye’nin her biri farklı illerinden seçilen plan değişiklik örnekleri incelenerek, belirlenen ölçütlere uyma durumları araştırılmıştır. İncelenen örneklerde, plan değişikliğinde en önemli ölçüt olan “kamu yararı” kısmen gözetilmekle birlikte, daha çok “arazi sahiplerinin taleplerinin dikkate alındığı” ve “plan değişiklik ölçütlerine uygunluğun tam olarak denetlenemediği” tespit edilmiştir.

Keywords

İmar planı, İmar planı değişikliği, Kamu yararı, Plan değişiklik ölçütleri

Investigation of compliance with plan amendment criteria in implementation zoning plan amendments

Abstract

In the cities wherein a larger population than rural areas are residing, common living spaces of people like housing, roads, recreation, education, and medical care places are all planned via zoning plans. This planning is plotted as per the current needs and future projections. Applicability of the zoning plans are directly associated with the identification of the residents’ real needs in the city and anticipation of a sustainable urban life by fitting these needs with the location of the city. However, it is unavoidable to have some deficiencies in the zoning plan despite the utmost effort paid for the plan. These deficiencies are generally the dissatisfactions of either common needs of public space or land owners’ expectations. Zoning plan amendments are supposed to be made in case of “obligatory situations” which are exhibited with objective criteria revealing that the current plan is unable to satisfy the needs and to be made with care of “public interest”. While preparing zoning plans, the consents of landowners are not obtained for common public spaces like roads, parks, schools, and hospital. Nonetheless, such restrictions on freehold estate and the increase of the executing administration’s power have also caused improvement of counterbalancing mechanisms. Zoning plan amendments have also become one of these mechanisms. In this study, zoning plan amendment criteria have been determined as per the legal regulations, the amendment samples -each of which selected from a different city of Turkey- have been examined and the compliance level of these amendments with the determined criteria has been analyzed. Following these examinations, it was found out that the demands of landowners have mainly been taken into account and the compliance of amendments with plan amendment criteria cannot be controlled implicitly while ‘public interest’ as the most important criteria of plan amendments has been partially satisfied.

Keywords

Zoning plan, Zoning plan amendments, Public interest, Plan amendment criteria

References

• Alfasi, N. (2006). Planning policy? Between long-term planning and zoning amendments in the Israeli planning system. Environment and Planning A: Economy and Space. 38(3), 553-568. https://doi.org/10.1068/a37335
• Altın, Y. (2006). İstanbul metropoliten alanında imar planı değişiklikleri ile ilgili bir analiz. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bademli, R. S. (1998). Modifying urban physical development plans in metropoliten cities: Case of Ankara, Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Ankara.
• Bakır, N. Y. Doğan, U. Güngür, M. K. and Bostancı, B. (2018). Planned development versus unplanned change: The effects on urban planning in Turkey, Land Use Policy, 77, 310-321. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.05.036
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2021). Türkiye geneli plan istatistikleri, Erişim adresi https://e-plan.gov.tr/KesinlesenPlanListesi
• Çiçek, K. (2016). İmar plan değişikliklerinin usul ve esasları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Çolak, N. İ. ve Öngören, G. (2014). İmar planları, imar uygulamaları ve iptal davaları (2. Baskı). İstanbul: Öngören Hukuk Yayınlar.
• Demir, A. M. (2009). İmar planı değişikliklerinin değerlendirilmesi Zeytinburnu örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul.
• Eminagaoglu, Z. (2018). Examination of zoning plan modifications and effects on whole plan: Artvin sample, International Journal of Scientific and Technological Research, 4(9), 69-80. ISSN 2422-8702 (Online).
• Ersoy, M. (1997), İmar planı değişiklikleri ve yargı denetimi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, (17:1-2), 53-73.
• İnceyol, Y. (2019). İmar planı tadilatlarında arazi sahiplerinin kazanımları ve mekânsal dokuda oluşturduğu etkilerin incelenmesi. Mehmetoğlu, T. ve Şahin, E. İ. (Ed), 1. Uluslararası Malatya Uygulamalı Bilimler Kongresi (İSPEC) Cilt 2 (pp. 120-128), Malatya.
• Karaman, S. (2012). İmar planı değişiklikleri konusunda Muğla/Yalıkavak örneği üzerine bir inceleme, Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Keleş, R. ve Mengi, A. (2014). İmar Hukukuna Giriş (2. Baskı). Ankara: İmge Yayınevi.
• Kılınç, N. ve Türk, Ş. Ş. (2018). İmar planı değişikliği talebi-arzı ve sosyo-ekonomik değişkenler arasındaki ilişki: İstanbul örneği, Kubat, A. S. vd. (Ed), Türkiye kentsel morfoloji araştırma ağı II. kentsel morfoloji sempozyumu (pp. 853-870) İTÜ Mimarlık Fakültesi, Taşkışla, İstanbul.
• Namlı, B.S. (2017). İmar planlarının hazırlanması ve uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı Kamu Hukuku Yüksek Lisans Programı, Ankara.
• Oktay, T. (2013). Kuramdan uygulamaya yerel yönetimler ve kentsel politikalar, belediye meclisi imar komisyonlarının üye profili: Marmara Bölgesi Örneği (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Öngören, G. (2020). Yargı kararları ışığında imar hukuku, Öngören Hukuk Yayınları, Yayın No: 8, İstanbul.
• Sesli, F. A. ve Karadavut, E. (2009). İmar planı değişikliklerinin plan bütünlüğüne etkilerinin incelenmesi, TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi (02-06 Kasım), İzmir.
• Suher, H. (1985). Plan, planlama-düzenleme kavramları, planlamanın fonksiyonları, planlamanın meşguliyet alanı. Şehircilik, İTÜ ŞBP. S: 6-10, 18-19, 24-25.
• Tekeli, İ. (1988). Mülkiyet kurumu, kamu yararı kavramı ve imar planları üzerine. Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını. s: 6-16.
• TMMOB Şehir Plancıları Odası, 10. Dönem Çalışma Raporu (2018-2020), s: 34, Erişim adresi https://www.spo.org.tr/resimler/ekler/1d760dda9458e58_ek.pdf?tipi=2&turu=X&sube=3
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2021). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020, Erişim adresi https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayal%C4%B1-N%C3%BCfus-Kay%C4%B1t-Sistemi-Sonu%C3%A7lar%C4%B1-2020-37210&dil=1
• Tiyek, Y. ve Ulusoy, Y. (2020). İmar planlarının yapılması, değiştirilmesi ve ortadan kaldırılması usulleri. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, PIAR’2020 / 7(2), 262-287. https://doi.org/10.47097/piar.823555
• Turgut, K. (2012). Yerel ve kentsel politikalar: Belediyelerde imar planı değişikliği uygulamaları ve denetimi (2. Baskı). Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Ünlü, T. (2007). Mersin’in mekansal biçimlenme süreci ve planlama deneyimleri, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3), 425-436.
• Ünlü, T. (2009). Mekansal planlamanın kentin biçimlenmesine etkisi: Mersin örneği, Planlama Dergisi, 3 (4), 27-42.
• Ünlü, T. (2018). Mekânın biçimlendirilmesi ve kentsel morfoloji, Kubat, A. S. vd. (Ed), Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu (pp.59-70). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Taşkışla.
• Yavuz, U. ve Sertyeşilışık, B. (2019). Mekânsal alanlarda plan değişikliklerinin gayrimenkul üretim/arz eğilimlerine etkileri, International Journal of Political Science & Urban Studies, 7(2), 543-567. https://doi.org/10.14782/ipsus.623466
• Yıldız, F. (2014). İmar bilgisi Planlama-Uygulama-Mevzuat (9. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.