Bu çalışmada Gümüşhane ili Mescitli yöresinde yüzeylenen kumtaşlarının değişik doygunluk ve anizotropi şartlarında jeomekanik özelliklerindeki değişimler araştırılmıştır. Bu amaçla laminalanma düzlemleri esas alınarak yükleme yönü ile 0, 30, 45, 60 ve 90° yapacak şekilde farklı anizotropi açılarında konumlanmış 225 adet numune hazırlanmıştır. Kumtaşı örneklerinin kuru birim hacim ağırlık (dry), doygun birim hacim ağırlık (sat), ağırlıkça su emme (Aw) ve hacimce su emme (Av) gibi indeks özellikleri tayin edilmiştir. Çalışma amacına uygun olarak kumtaşlarının değişen doygunluk ve anizotropi koşulları esas alınarak P dalga hızı gibi fiziksel özellikleri ile tek eksenli basınç ve dolaylı çekilme dayanımları belirlenmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda genel olarak laminalanmaya paralel örneklerin laminalanmaya dik olan örneklere göre daha yüksek dalga hızı değerine sahip oldukları gözlemlenmiştir. Kumtaşlarında tek eksenli basınç dayanımı değerleri laminalanmaya paralel ve dik olan örneklerde yüksek değerler gösterirken en düşük dayanım değeri 30o anizotropi açısına sahip örneklerden elde edilmiştir. Ayrıca artan doygunluk koşulları ile dayanım değerinin önemli miktarda azaldığı gözlemlenmiştir. Farklı doygunluk koşullarına bağlı olarak kumtaşlarının dayanım anizotropi oranı (RUCS) 1.28-1.49 arasında değişim sunmaktadır. Dolaylı çekilme dayanımı değerleri benzer şekilde laminalanmaya paralel ve dik örneklerde yüksek iken diğer anizotropi açılarında ise düşüktür. Dolaylı çekilme dayanımı değerleri de doygunluk derecesindeki artışa bağlı olarak azalım göstermektedir.
In this study, the changes in various geomechanical properties were studied for sandstones cropped out at the Mescitli region of the Gümüşhane city under different saturation and anisotropy conditions. For this purpose, 225 specimens were prepared considering the lamination planes of those were chosen to have orientation of 0, 30, 45, 60 and 90° relative to loading direction. Index properties of the sandstones such as dry unit weight (dry), saturated unit weight (sat), water absorption by weight (Aw) and water absorption by volume (Av) were assigned. In accordance with the objective of study P wave velocity, uniaxial compressive strength and indirect tensile strength values were determined based on different saturation and anisotropy conditions. It was noted as a result of the observations carried out that specimens parallel to lamination have higher wave velocities in general when compared with specimens that are perpendicular to lamination planes. While uniaxial compressive strength values for sandstones are high for specimens which are parallel and perpendicular to lamination, the lowest strength value was observed in specimens with an anisotropy angle of 30°. In addition, it was also observed that the strength values decrease at a significant level with increasing saturation conditions. Strength anisotropy ratio (RUCS) for sandstones varies between 1.28–1.49 based on different saturation conditions. Similarly, while indirect tensile strength values were higher in specimens that were parallel and perpendicular to lamination, they were lower for other anisotropy orientations. Indirect tensile strength values also decreased with increasing degree of saturation.
Primary Language | English |
---|---|
Subjects | Engineering |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | July 15, 2023 |
Submission Date | March 31, 2023 |
Acceptance Date | May 27, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 Volume: 13 Issue: 3 |