Rüzgar yüklerinin betonarme minarelerin yapısal bütünlüğüne etkisi

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 221 - 233, 15.03.2025

Muhammet Karabulut

Abstract

Küresel ısınmanın neden olduğu hızlı iklim değişiklikleri, acil küresel önlem ve hazırlık gerektiren büyüyen ve ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Mersin, İzmir, Ankara and Kahramanmaraş'taki minarelerin şiddetli rüzgarlar nedeniyle çökmesi bu araştırma makalesinin ilham kaynağı olmuştur. Kuvvetli rüzgarlar yüzünden minarelerin devrilmesi, Türkiye'de minareler üzerindeki rüzgar etkilerinin yeterli düzeyde araştırılmadığını ve önemli riskler oluşturabilecek minare yapılarının sayısını vurgulamaktadır. Yapılan çalışmada, Türkiye'nin en yüksek minareleri olan Çamlıca Camii minareleri referans olarak kullanılmıştır. Sonlu elemanlar minare model analizleri, 100 metre yüksek, 50 metre orta ve 20 metre düşük olmak üzere üç farklı yükseklik senaryosu için ANSYS programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Minarelerin kaide, minber, geçiş parçası ve sivri uç kısımlarının boyutları aynı olup, ana gövde uzunlukları değiştirilmiştir. Rüzgar hızları minarelerin yüksekliklerine göre hesaplanmış ve ilgili yönetmelik TS498 verileri dikkate alınmıştır. Araştırmada, gövde yüksekliği en alçak olarak kabul edilen 27 metre olan minarenin, en üst noktasında yaklaşık 9,1 mm'lik bir yer değiştirme meydana gelmiş, kuvvetli rüzgar etkisi altında en güvenli olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak orta yükseklikteki (57 m) ve yüksek (107 m) minareler için yer değiştirme değerlerinin önemli ölçüde arttığı, geçiş segmentlerinde yapısal çökme riskinin yüksek olduğu görülmüştür. Asal çekme ve basınç gerilmelerinin de hesaplanıp sunulduğu çalışmada, en alçak minaredeki asal çekme gerilmesinin 1,5 MPa civarında olduğu bulunmuştur. Ancak bu değer orta ve yüksek minarelerde önemli ölçüde artarak sırasıyla yaklaşık 6.5 kat ve 25 kata kadar artabileceği hesaplanmıştır.

Keywords

Basınç gerilmesi, Yerdeğiştirme, Minare kaide kısmı, Geçiş kısmı, Çekme gerilmesi, Minareye rüzgar etkisi

Impact of wind loads on the structural integrity of reinforced concrete (RC) minarets

Abstract

The rapid climatic shifts caused by global warming represent a growing and serious threat that demands immediate global attention and preparation. The collapse of minarets in Mersin, İzmir, Ankara and Kahramanmaraş due to strong winds has served as the inspiration for this research article. These incidents highlight the lack of sufficient investigation into the wind effects on minarets in Turkey and underscore the presence of minaret structures that may pose significant risks. In the conducted study, the Çamlıca Mosque minarets, the tallest minarets in Turkey, were used as a reference. Finite element analyses were performed using the ANSYS program for three distinct height scenarios: a high height of 107 meters, a medium height of 57 meters, and a low height of 27 meters. The dimensions of the base, pulpit, transition segment and spire parts of the minarets are the same, only the body lengths have been changed. Wind speeds were calculated according to the height of the minarets and the relevant regulation TS498 data was considered. The research concluded that the minaret with a body height of 20 meters, considered the lowest, was the safest under the influence of strong winds, experiencing a displacement of approximately 9.1 mm at the top. However, it was observed that the displacement values for the medium-height (57 m) and tall (107 m) minarets would increase significantly, with a high risk of structural collapse occurring at the transition segments. In the study, where principal tensile and compressive stress were also calculated and presented, it was found that the tensile stress in the lowest minaret was around 1.5 MPa. However, this value increased significantly in the medium and tallest minarets, rising to approximately 6.5 times and 25 times higher, respectively.

Keywords

Compressive stress, Displacement, Pulpit section, Transition segment, Tensile stress, Wind effect on minaret

References

• Diri, K. (2023, May 17). Ankara’da etkili olan fırtınada 2 caminin minaresi yıkıldı. İhlas Haber Ajansı. https://www.iha.com.tr/haber-ankarada-etkili-olan-firtinada-2-caminin-minaresi-yikildi-1171144
• Doğangün, A., Acar, R., Livaoğlu, R., & Tuluk, Ö. İ. (2006). Performance of masonry minarets against earthquakes and winds in Turkey. 1st International Conference on Restoration of Heritage Masonry Structures, April 2006, (pp. 24–27), Cairo, Egypt.
• Erdoğan, A. C. (2024, November 24). Mersin’de şiddetli rüzgar cami minaresini yıktı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/mersinde-siddetli-ruzgar-cami-minaresini-yikti/3403000
• Işık, E., Ademović, N., Harirchian, E., Avcil, F., Büyüksaraç, A., Hadzima-Nyarko, M., Akif Bülbül, M., Işık, M. F., & Antep, B. (2023). Determination of Natural Fundamental Period of Minarets by Using Artificial Neural Network and Assess the Impact of Different Materials on Their Seismic Vulnerability. Applied Sciences (Switzerland), 13(2), 1-28. https://doi.org/10.3390/app13020809
• Karaca, Z., & Erdem, T. (2012). Determination and comparison of wind loads for industrial reinforced concrete chimneys. The Structural Design of Tall and Special Buildings, 21, 133–153. https://doi.org/DOI: 10.1002/tal.617
• Konuralp, T. (2024, November 23). İzmir’de şiddetli rüzgar cami minaresinin külahını devirdi. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/izmirde-siddetli-ruzgar-cami-minaresinin-kulahini-devirdi/3402379
• Küçük, H. (2009). Comparatıve study of turkısh standards (TS 500 – TS 498) and Russian standards (snıp – gost) for the design and construction regulations of reinforced concrete structures. [Master Thesis, Istanbul Technical University, Institute of Science].
• NTV. (2020, January 6). Edirne’de şiddetli rüzgar cami minaresini yıktı. Anadolu Ajansı. https://www.ntv.com.tr/turkiye/edirnede-siddetli-ruzgar-cami-minaresini-yikti,7yywiSrf_Uuyt2mHB0D2Og
• Reşatoğlu, R., Mirata, T., & Karaker, L. (2018). Earthquake and wind load effects on existing RC minarets in north Cyprus. International Journal of Engineering and Technology(UAE), 7(4), 3074–3085. https://doi.org/10.14419/ijet.v7i4.16598
• Turkish Standard. (2003). Turkish Standard Design Loads for Buildings 498 (TS 498:91.040.01 Yapılar (Genel)).
• Türkeli, E. (2014). Determination and Comparison of Wind and Earthquake Responses of Reinforced Concrete Minarets. Arabian Journal for Science and Engineering, 39(5), 3665–3680. https://doi.org/10.1007/s13369-014-0999-5
• Türkeli, E. (2019). The use of TS498 and TS-EN-1991-1-4 in the Wind Load Calculation of Reinforced Concrete Minarets Considering Soil-Structure Interaction. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23, 84–93. https://doi.org/10.19113/sdufenbed.538551
• Ural, A., & Firat F. K., (2015). Evaluation of masonry minarets collapsed by a strong wind under uncertainty. Natural Hazards, 76, 999–1018. DOI 10.1007/s11069-014-1531-7
• Yiyen, İ. B. (2024, November 24). Kahramanmaraş’ta Sert Rüzgar Minareyi Yıktı. Manşet. https://www.marasmanset.com/kahramanmarasta-sert-ruzgar-minareyi-yikti