“Hazal” ve “Sultan Gelin” Filmleri Üzerinden Evliliğe İlişkin Geleneklerin Halk Bilimi Açısından Değerlendirilmesi

Year 2019, , 88 - 107, 25.10.2019

Fatma Yıldırmış

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.587134

Abstract

Görsel bir sanat olan sinema
aracılığıyla Türk toplumunun toplumsal yapısı ve gelenekleri birçok filme konu olmuştur.
Sinema izleyicisi kendi kültürünün aynası olan filmleri zevkle benimsemiştir. Buradan
yola çıkarak bu çalışmada, “Hazal” (1979) ve “Sultan Gelin” (1973) adlı iki
filmin halk bilimi perspektifinden incelemesi yapılmıştır. Her iki film aynı başrol
oyuncusuyla kırsal bölgelerde çekilmiştir. Filmlerde baştan sona evlenme geçiş
dönemi ile ilgili geleneklerin işlendiği dikkat çekmektedir. Filmlerde yapılan
evliliklerde “levirat” evlilik biçimi ile “başlık parası” geleneğinin katı bir
şekilde uygulandığı görülmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada Türk sinemasında
işlenmiş halk kültürünü yansıtan evlilik geçiş dönemine ait bazı gelenekler değerlendirilmek
ve uygulamalı halk bilimi açısından sinemanın kültürel aktarımdaki rolü
vurgulanmak istenmiştir. Başlık parası geleneğinin etkisiyle levirat yoluyla
evlilik etrafında gelişen evlenme âdetleri folklorik açıdan
değerlendirilmiştir. Her iki filmde levirat ve kaçma yoluyla evlilik çeşidinin
yanında evlilik isteğinin belirtilmesi, başlık, düğün, nikâh gözlemlenen ortak
geleneklerdir. Yüzgörümlüğü sadece “Sultan Gelin” filminde, duvak geleneği ise
sadece “Hazal” filminde karşımıza çıkmaktadır.

Keywords

Sinema, Levirat, Hazal, Sultan Gelin, Gelenekler

An Evaluation of Traditions related to Marriage in terms of Ethnology through “Hazal” and “Sultan Gelin” Movies

Abstract

The Social structure and the traditions of Turkish society are discussed
as a topic in many movies through cinema that is a visual art. Turkish audience
has adopted movies that represent their culture. Thus, in this study, Hazal
(1979) and Sultan Gelin (1973) have been examined from ethnology perspective.
Both movies have been made in the countryside with the same actor. Traditions
about marriage get attention from the beginning of movies. It is seen that
“levirate” and “bride wealth” traditions are practised rigorously. In this
context, in this study, it is aimed to evaluate some traditions related to
marriage period discussed in Turkish movies and emphasize the role of cinema in
cultural transmission in terms of applied ethnology. With the effect of the
tradition of “bride wealth”, marriage traditions especially levirate has been
evaluated in folkloric terms. Beside levirate and elopement in both movies,
marriage wish, bride wealth and wedding processes are common traditions. Price
for seeing the bride’s face appears only in Sultan Gelin and the bride’s veil
appears in Hazal movie. 

Keywords

Cinema, Levirate, Hazal, Sultan Gelin, Traditions

References

• ALTUN, Işıl (2004). Kandıra Türkmenlerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm, İzmit: Yayıncı Yayınları.
• ARTUN, Erman (1998). “Tekirdağ Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri Doğum-Evlenme-Ölüm”, Bir, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (9-10): 85-l07.
• BAĞLI, Mazhar ve SEVER, Aysan (2005). “Tabulaştırılan/Tabulaşan Kurumun (Ailenin) Kurbanlıklar Edinme Pratiği: Levirat ve Sororat”, Aile ve Toplum, 2 (8): 9-21.