1864 Kafkas Göçü Hakkında Bir Rapor

Year 2014, Issue: 3, 133 - 156, 30.10.2014

Özgür Yılmaz

https://doi.org/10.18795/ma.92847

Cited By: 2

Abstract

Osmanlı İmparatorluğunun 19. yüzyılda maruz kaldığı göç hareketlerinden Kırım Savaşı sonrası gerçekleşenler, imparatorluk coğrafyasında yeni bir sosyal hareketlilik başlattı. Bilhassa 1864 yılında Çerkeslerin sürgünü ile başlayan büyük göç, Osmanlı hükûmetini daha öncekilerle mukayese edilmeyecek bir göç hareketi ile karşı karşıya bıraktı. Bu göç dalgası, göçmenlerin Osmanlı topraklarına giriş yaptıkları Trabzon ve Samsun gibi limanlarda çok ciddi sorunlara neden oldu. Temelde Muhacirin Komisyonu tarafından yönetilen bu göç süreci, ortaya çıkardığı siyasi ve sosyal sonuçlar bakımından uluslararası kamuoyunun da ilgisini çekti. Bu bakımdan uluslararası bir nitelik taşıyan Meclis-i Tahaffuz bu süreci yakından takip etti. Bu çalışma, Meclis-i Tahaffuz’un bir delegesi olarak Bâb-ı Âlî tarafından Mart 1864’te özel bir görev ile Trabzon ve Samsun’a gönderilen Dr. Barozzi’nin Meclis-i Tahaffuz’a gönderdiği raporlarından hareketle, meclisin Fransa delegesi olan Antoine Fauvel’nin Trabzon ve Samsun’daki göçmenlerin koşullarına ilişkin hazırladığı raporu konu almaktadır.

Keywords

1864 Kafkas Göçü, Trabzon, Samsun, Dr. Barozzi, Fauvel, Meclis-i Tahaffuz, Salgın Hastalıklar

References

• AKYILDIZ Ali, (1993), Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform, İstanbul: Eren Yayınevi.
• AYDIN Erdem, (2004), “19. Yüzyılda Osmanlı Sağlık Teşkilatlanması”, OTAM, S. 15, s. 185-207.
• BAYRAKTAR Hilmi, (2007), “Kırım ve Kafkasya’dan Adana Vilayeti’ne Yapılan Göç ve İskânlar (1869–1907)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 22, ss. 405-434.
• ÇİÇEK Nazan, (2009), “Talihsiz Çerkeslere İngiliz Peksimeti”: İngiliz Arşiv Belgelerinde Büyük Çerkes Göçü (Şubat 1864-Mayıs 1865)”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S. 64-1, s. 57-88.
• DULAURIER Édouard, (1866), “La Russie dans le Caucase: L’exode des Circassiens et la colonosation Russe”, Revue des Deux Mondes, S. 61, s. 41-67.
• HABİÇOĞLU Bedri, (1993), Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler, İstanbul: Nart Yayınları.
• HACISALİHOĞLU Mehmet, (Ed.), (2014), “1864 Kafkas Tehciri Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu”, Savaş ve Sürgün, İstanbul: Balkar.
• İPEK Nedim, (2006), İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler, Trabzon: Serander Yayınevi.
• KARPAT Kemal, (2010), Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, İstanbul: Timaş Yayınları.
• KELEŞ Erdoğan, (2009), “Kırım Savaşı’ndan Sonra Gelen Muhacirlerin Menteşe Sancağı’nda İskânı”, Turkish Studies, C. 4, S. 8, s. 1165-1188.
• PANZAC Daniel, (1995), “ Vingt ans au service de la médecine turque: le Dr Fauvel à Istanbul (1847-1867)”, Santé, médecine et société dans le monde arabe, dir. E. Longuenesse, Paris: Harmattan.
• PANZAC Daniel, (1997), Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850), (Çev. Serap YILMAZ), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• SARIYILDIZ Gülden, (1994), “Karantina Meclisleri’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri”, Belleten, C. LVII, S. 222, s. 329-376.
• SAYDAM Abdullah, (1997), Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876), Ankara: TTK.
• SATIŞ İhsan, (2012), “Kırım Savaşı’ndan Sonra Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler ve Şanlıurfa Yöresine İskânlar”, Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. XII, S. 1, s. 517-531.
• ŞAŞMAZ Musa, (1999), “Immigration and Settlement of Circassians in the Ottoman Empire on British Documents 1857-1864”, OTAM, S. 9, s. 331-366.
• ŞEHSUVAROĞLU Bedi N., (1951), “Türkiye Karantina Tarihine Bir Bakış”, Sağlık Dergisi, C. 2, S. 25, s. 1-4.
• ŞEHSUVAROĞLU Bedi N., (1966), “Tarihi Kolera Salgınları ve Osmanlı Türkleri” İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, C. 17, S. 2, s. 282-299.
• TURGAY A. Üner, (1991), “Circassian Immigration into the Ottoman Empire, 1856-1878”, (Ed. Wael Hallaq and Donald P. Little), Islamic Studies Presented to Charles J. Adams, s. 193-217, E. J. Leiden: Brill.
• WILLIAMS Gyln, (2000), “Hıjra and Forced Migration from Nineteenth Century Russia to the Ottoman Empire”, Cahiers du Monde Russe, C. 41, S. 1, s. 79-108.
• YILDIRIM Nuran, A History of Healtcare in İstanbul, Düzey Matbaacılık, İstanbul 2010.
• YILMAZ Özgür, (2014a), “An Italian Physician in the Caucasian Migration of 1864: The Mission of Dr. Barozzi in Trabzon and Samsun”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. XIV, S. 28, s. 5-44.
• YILMAZ Özgür, (2014b), “1864 Kafkas Göçünde Trabzon”, 1864 Kafkas Tehciri, Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün, (Ed. M. HACISALİHOĞLU), s. 315-345, İstanbul: Balkar-IRCICA.
• YILMAZ Özgür, (2014c), “Fransız Epidemiyolog Antoine Fauvel’nin Osmanlı Devleti’ndeki Çalışmaları (1847-1867)”, Uluslararası Osmanlı Bilim ve Düşünce Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 190-206, (Ed. M. Fatih GÖKÇEK), Ankara: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
• YILMAZ Özgür, (2014d), Tanzimat Döneminde Trabzon, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.