Balkanlarda Bir Modernleşme Örneği: Rusçuk

Year 2015, Issue: 4, 1 - 25, 20.04.2015

Mehmet Topal

https://doi.org/10.18795/ma.89924

Cited By: 2

Abstract

Rusçuk, 1388 yılında Türk hâkimiyetine girdikten sonra hızla gelişmiş, daha 16. asırda, nakliye, ticaret ve askerî açılardan, bölgenin son derece hareketli bir merkezi hâlini almıştır. Şehrin yıldızı özellikle Mithat Paşa’nın Tuna Valiliği sırasında parlamış, bağımsız bir Bulgaristan vücuda getirilmesi fikrinin önüne geçilmesi maksadıyla adil ve müreffeh bir idare oluşturulması yolunda adımlar atılarak Balkanlardaki Osmanlı modernleşmesi buradan başlatılmıştır. 1864 yılında Tuna vilayeti kurulmuş ve Rusçuk bu vilayetin merkezi olmuştur. Şehirde Türk ve Bulgar gençlerinin eğitim göreceği okullar faaliyete geçmiş, vilayet matbaası açılarak eğitim görenlere Bulgarca ve Türkçe materyal temin edilmiş ayrıca Tuna adıyla ilk resmî vilayet gazetesi ve Tuna Salnamesi neşredilmiştir. "Islahhane" adı altında sivil teknik okullar açılmış, asayişin sağlanması amacıyla karakollar kurulmuştur. Yol ve köprü yapımının hızlandığı bu dönemde, bir İngiliz şirketine ihale edilen Rusçuk-Varna demiryolu 8 Kasım 1866’da trafiğe açılmıştır. Tarımın gelişmesi ve daha çok ürün sağlanabilmesi için boş araziler tarıma kazandırılmış ve Avrupa'dan tarım makineleri getirilmiştir.

Keywords

Rusçuk; Modernleşme; Balkanlar; Mithat Paşa

References

• AKSAKAL, Hasan (2009). “Tanzimatın İki Yüzü: İcraatları ve Temsil Ettikleri Değerler Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Reformculuk Analizi: Midhat Paşa ile Sultan II. Abdülhamid”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, 2 (9): 14.
• AKYILDIZ, Ali (2002). “Balkanlara Osmanlılardan Miras Bir Çağdaş Medeniyet Ürünü: Rusçuk-Varna Demiryolu”, Balkanlarda İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, Sofya, 21-23 Nisan, 2000, s. 131, İstanbul: IRCICA.
• BABİNGER, Franz (1988). “Rusçuk”, İA, Cilt 9, İstanbul: MEB.
• BAKARDJİEVA, Teodora & Stoyan YORDANOV (2001). Ruse. Prostranstvo İstoriya, [Ruse. Region and History], Ruse: Avangart Print.
• BOSTAN, İdris (1992). Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire, Ankara: TTK.
• Bulgaristan’da Türk Basını, (1980). Ankara: Basın Yayın Genel Müdürlüğü.
• ÇETİNSAYA, Gökhan (2005). “Midhat Paşa”, DİA, Cilt 30, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• DANİŞMEND, İsmail Hami (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, (Cilt 1), İstanbul: Türkiye Yayınları.
• DOYKOV, Vasil G. (1959). Ruse İkonomgeografska Harakteristika [Ekonomic & Geographic Character (Structure) of Ruse], Sofiya.
• ERDOĞAN, Meryem K. (2005). “Rusçuk Kalesi”, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Türk-Bulgar İlişkileri Bildiriler, s. 425, Eskişehir.
• ERDOĞAN, Meryem K. (2011). “Tuna Gazetesi’ne Göre Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de Bulunan Demiryolları”, CIEPO Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Tarihi Araştırmaları 6. Ara Dönem Sempozyum Bildirileri 14-16 Nisan 2011 Uşak, I, ss. 566-567. İzmir.
• ERDOĞAN, Meryem K.; FERLİBAŞ, Meral B. ve Kamil ÇOLAK, (2010). Rusçuk Ayanı Tirsiniklizâde İsmail Ağa ve Dönemi (1796-1806), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi 3. Kitap, (1999). Haz. Seyit Ali Kahraman ve Yücel Dağlı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• FERLİBAŞ, Meral Bayrak (2013). “Tuna Vilayeti Islahhaneleri”, Belleten, LXXVII (279): 581.
• GANEV, Spas (1928). Ruse Vı Zorata Na Osvobojdenioto, [Ruse on the Verge of Liberation], Ruse.
• GENCER, Mustafa (2008). “Osmanlı-Türk Modernleşme Sürecinde Kültür, Din ve Siyaset İlişkileri”, Turkish Studies International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3(2): 355-356.
• GEORGİVA, Taniçka (1997). “Proekti Za Jelezopıtno Stroitelstvo 130 Godini Jp Liniya Ruse-Varna”, Almanah, II, 123, [Railroads Building Projects 130 Years of The Ruse-Varna Railroad”, Almanac, II], Ruse.
• İNCİCİYAN, P. L. ve H. D. ANDREASYAN (1974). “Osmanlı Rumelisi Tarih ve Coğrafyası”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2-3: 130, (Ayrı basım), İstanbul.
• İVANOV, İvan N. (1997). “Avrupa Bilimine ve Kültürüne 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Rusçuk Şehrinde Duyulan İlgi”, Almanak, II, 388, Rusçuk.
• İVANOVA, Svetlana (1996). “Vızrajdane Kım Predistoriyata Na Rusenskata Obşina Prez XVII i XVIII V.” [Enlighment Towards The Pre-municipal Era of 17th and 18th Centuries in Ruse], Almanah, I, 51, Ruse.
• KEREN, Tsvi (1996). “Evreite V Rusçuk-Razvitieto Na Evreyskata Obştina V Stolitsata Na Dunavskiya Vilaet” [Jews in Ruse: The Development of The Jewish Community President in The Capital of The Danubian Principality], Almanah, I, 59, Ruse.
• KİEL, Machiel (2008). “Rusçuk”, DİA, Cilt 35, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• KOÇ, Bekir (2006). “Islahhanelerin Finans Olanakları ve İç İşleyişleri”, OTAM, 20: 187, Ankara.
• Mehmed Neşrî, (2008). Cihânnümâ, Haz. Necdet Öztürk, İstanbul: Çamlıca Yayınevi.
• Midhat Paşa’nın Hatıraları: 1 Hayatım İbret Olsun [Tabsıra-i İbret], (1997). Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, İstanbul: Temel Yayınları.
• NALETOVA, Violeta (1997). “18. ve 19. Yüzyıllarda Rusçuk’taki Müziğe İlişkin Bilgiler”, Almanak, II, 381. Rusçuk.
• ÖZTÜRK, Cemil (1995). “Türkiye’de Meslekî ve Teknik Eğitimin Doğuşu I: Islahhaneler”, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı. 430, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• PARMAKOV, Simeon P. (1936). Ruse Vçera i Dnes [Ruse Yesterday and Today], Ruse.
• POPOV, Nikola Georgiev (1928). Opisanie na Rusçuk za Vremeto ot 1860-1879 Godina [The Description of Ruse Between 1860-1879], Ruse.
• RIZAJ, Skender (1986). “Midhat Paşa’nın Rumeli’de Vilayetler Kurulmasındaki Rolü”, Uluslararası Midhat Paşa Semineri Bildiriler ve Tartışmalar Edirne, 8-10 Mayıs 1984, ss. 59-60. Ankara: TTK
• RUSEV, Rusi (1997). “İki Yabancı Bakış Açısından Rusçuk Şehri, Şehir Alanı Hakkında Kültür-Semiotik Görünüş, Rusçuk”, Almanak, II, 425-427, Rusçuk.
• SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet (2007). “Tanzimat Dönemi’nde Yüksek Yargı ve Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye (1838–1876)”, Adâlet Kitabı, Ed. Bülent Arı ve Selim Aslantaş, ss. 209-210. Ankara: Adalet Bakanlığı.
• SİMEONOV, Sim. (1929). Ruse Vı Minaloto i Dnesi [Ruse in The Past and Today], Rusçuk.
• SİROMAHOVA, Jeçka (1970). “Kım İstoriyata na Ukrepitelnata Sistema na Ruse po Vreme na Rusku-Turskite Voyni (1768-1878)” [The History of the Defense System of Ruse During the Russo-Ottomano Wars (1768-1878)], İzvestiya Na Narodniya Muzey-Ruse [The Bulletins of Public Museum–Ruse], Kniga IV [Book IV], 43, Bapha [Varna].
• SÖĞÜTLÜ, İlyas ( 2010). “Türk Modernleşmesi Sürecinde Mithat Paşa”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11 (1): 108.
• SUNAY, Cengiz (2002). “Belediyeciliğin Doğuşu Sürecinde Osmanlı Mirası”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3: 24.
• ŞAROVA, Krumka (1997). “Ruse Prez XV-XIX V.” [Ruse Between 15th–19th Centuries], Almanah, II, 63, Ruse.
• Şemseddin Sami (1308). Kâmûsü’l-a‘lâm, 3: 2323, İstanbul.
• TEODORA, Bakardjıeva & Stoyan YORDANOV (2001). Ruse. Prostranstvo i İstoriya, [Ruse. Region and History]. Ruse: Avangart Print.
• TODOROVA, Tsveta (1997). “Eski Rusçuk’tan Yeni Rusçuk’a”, Almanak, II, 373, Rusçuk.
• TODOROVA, Tsveta (1997). “Eski Rusçuk’tan Yeni Rusçuk’a”, Almanak, II, 375, Rusçuk.
• USLU, Recep (1999). “Osmanlılarda Batı Musikisi Teorisi Eserleri: XIX. Yüzyıl” Erişim Tarihi: 02.02.2014, http://www.turkishmusicportal.org/article.php?id=12&lang2=tr
• YORDANOV, Stoyan & Teodora BAKARDJİEVA (SİSTAVİTELİ), (1999). Podbrani İzvori za İstoriyata na Grad Ruse i Rusenskiya Kray, II-XIX. V., [Selected Bibliography on the History of Ruse and Ruse Region, II-XIXth Centuries], Ruse: Avangart Print.