Ebelikte Roy Adaptasyon Modeli’nin Antenatal Değerlendirmede Kullanımı

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 4, 1147 - 1160, 01.10.2014

Ebru Sert Yasemin Erkal Nazan Tuna Oran

Öz

Ebelik; bilimsel ve etik değerler üzerine temellenen, bilim ve sanatı birleştiren, felsefe, araştırma, uygulamaya dayalı profesyonel bir disiplindir. Profesyonel disiplinler, mesleki etik değerleri destekleyen, bilgi birikiminin gelişmesine katkı sağlayan, klinik karar verme ve analitik düşünme becerisini geliştiren kavram ve kuramlara dayanır. Ebelik diğer birçok profesyonel disiplinle iç içe geçmiştir. Farklı disiplinlere mal olmuş kuramları ebelik uygulamalarında kullanmak kadının sağlık durumundaki değişiklikleri önceden görebilmek, yorumlamak ve bunlara karşı önlem almak konusunda katkı sağlayacağına inanılmaktadır. Sister Callista Roy önerdiği Adaptasyon Modeli’nde; çevresinde meydana gelen uyaranlarla etkileşim içinde olan biyopsikososyal bir varlık olarak tanımladığı insanı,  fizyolojik uyum alanı, benlik kavramı uyum alanı, rol fonksiyon uyum alanı ve karşılıklı bağlılık uyum alanı olmak üzere dört uyum alanında incelemiştir. Roy’a göre; insan hayatında sürekli olarak değişimler yaşar. Evlilik, gebelik, doğum ve anne olma süreçleri de kadının hayatındaki önemli değişimlerdir. Kadın bu değişimlere uyum sağlamakta zorluklar yaşayabilmektedir. Roy Adaptasyon Modeli’nin desteklediği düşünceler ile ebelik uygulamaları örtüşmektedir. Ebeler kadının sağlık bakım gereksinimlerini karşılamakla birlikte kadının karşılaştığı bu zorluklara uyum sağlamasından sorumlu sağlık profesyonelleridir. Bu çalışma, Roy tarafından geliştirilen Adaptasyon Modeli’nin ebelik bakımında kullanılabilirliği konusunda farkındalık yaratmak, bu modelin antenatal değerlendirmede yol gösterici bir rehber niteliği taşıdığına vurgu yapmak ve disipline özgü çalışmalara ışık tutmasını sağlamak amacıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Roy Adaptasyon Modeli, Antenatal Değerlendirme, Ebelik Bakımı

The Useage Of Roy Adaptation Model In Antenatal Assessment In Midwifery

Öz

Midwifery is a discipline which connects science and art and is based on research, practice and philosophy that is grounded upon scientific and moral values. Professional disciplines are based on terms and theories that support vocational moral values, contribute improving knowledge, and develop clinical decision making and analytical thinking. Midwifery is interrelated with a variety of other professional disciplines. It is believed that using theories attributed to other disciplines in midwifery practice will contribute to anticipate, and interpret the changes in woman’s state of health and take precautions for them. According to her proposal, Adaptation Model, Sister Callista Roy examined human which is described as a bio-psychosocial being who is in interaction with stimulus occurring in his/her environment in four adaptation modes as physiologic adaptation mode, self-concept adaptation mode, role function adaptation mode, and interdependence adaptation mode. According to Roy, human experience constant changes in life. Marriage, process of pregnancy, delivery and motherhood are the important changes in woman’s life. Woman can experience difficulty in adapting these changes. The thoughts supported by Roy adaptation model overlaps midwifery practice. Midwives provide the health care needs of woman as well as they are the responsible health professionals for women in adapting the difficulties they face. This study aims to create awareness that the Adaptation Model developed by Roy can be used in midwifery practice, to put an emphasis on the fact that this model carries a guidance attribute to lead antenatal assessment and to help enlighten the discipline-specific studies.

Anahtar Kelimeler

Adaptation Model of Roy, Antenatal Assessment, Midwifery Care

Kaynakça

• 1. Arslan H, Karahan N, Çam Ç. Ebeliğin Doğası ve Doğum Şekli Üzerine Etkisi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2008; 1 (2): 54-59.
• 2. Vicdan AK. Hemşirelik Bakımında Model Kullanımına Bir Örnek: Modifiye Radikal Mastektomi Olmuş Bir Bayanın, Roy‟un Adaptasyon Modeline Göre İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2010; 3 (2): 106-118.
• 3. McEwen M. Wills EM. Theoretical Basis for Nursing. Third Edition. Lippicott Williams ve Wilkins. United States - 2011. ss:172-195.
• 4. Bryar R (ed.), Sinclair M (ed.), Bryar R, Sinclair M. Conceptualizing Midwifery. Theory for Midwifery Practice. Second Edition. Palgrave MacMillan - 2011. ss: 16-52
• 5. Price A, Price B. Midwifery Knowledge: Theory for Action, Theory for Practice. British Journal of Midwifery 1993; 1 (5): 233-7.
• 6. C. Webb (ed.), Methven RC, Care Plan for a Woman Having Antenatal Care, Based on Orem‟s Self-care Model, Women‟s Health: Midwifery and Gynaecological Nursing. London - 1986. ss:13-41.
• 7. Fawcett J. Contemporary Nursing Knowledge Analysis and Evaluation of Nursing Models and Theories. Second Edition. F.A. Davis Company. Philadelphia - 2005. ss:25-40.
• 8. Pektekin Ç. Hemşirelik Felsefesi Kuramlar-Bakım Modelleri ve Politik Yaklaşımlar. Medikal Sağlık ve Yayıncılık, İstanbul - 2013. ss:111-118.
• 9. İsbir GG. Mete S. Hemşirelik Bakımında Model Kullanımına Bir Örnek: Bulantı Kusma Sorunu Olan Bir Gebenin Roy Uyum Modeline Göre İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2009; 2 (2): 75-86.
• 10. Özkaraman A, Özer S, Alparslan GB. Romatoid Artritli Bir Vakanın Hemşirelik Bakımında Roy Adaptasyon Modelinin Kullanımı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 1 (3): 13 -152.
• 11. Roy C. The Roy adaptation model. Third edition. Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall Health. New Jersey - 2009. ss:35-50
• 12. Shosha GA, Al kalaldeh M. A Critical Analysis of Using Roy‟s Adaptation Model in Nursing Research. International Journal of Academic Research Part B 2012; 4 (4): 26-31.
• 13. Lee YL, Tsang AY, Wong KF, Lee JK. Using the Roy Adaptation Model to Develop an Antenatal Assessment Instrument. Nurs Sci Q 2011; 24 (4): 363-369.
• 14. Weiss M, Fawcett J, Aber C. Adaptation, Postpartum Concerns, and Learning Needs in the First Two Weeks After Caesarean Birth. Journal of Clinical Nursing 2009; 18 (21): 2938–2948.
• 15. Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. Alaş Ofset. İstanbul -1999. ss:372-400
• 16. Figen PS, Mete S. Uyum Modeli ve Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramının Doğum Öncesi Eğitimde Kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2009; 1 (1): 57-68.
• 17. Oladapo OT, Osiberu MO. Do Sociodemographic Characteristics of Pregnant Women Determine Their Perception of Antenatal Care Quality? Maternal and Child Health Journal 2009; 13 (4): 505-511.
• 18. Hanna DR, Roy C. Roy Adaptation Model and Perspectives on the Family. Nursing Science Quarterly (2001); 14 (1): 9-13.
• 19. Moreno ME, Duran MM, Herandez A. Nursing Care for Adaptation. Nursing Science Quarterly 2009; 22 (1): 67-73.
• 20. Hart R, McMahon CA. Mood State and Psychological Adjustment to Pregnancy. Archives of Women‟s Mental Health 2006; 9 (6): 329-337.
• 21. Alami KM, Kadri N, Berrada S. Prevalence and Psychosocial Correlated of Depressed Mood During Pregnancy and After Childbirth in a Moroccan Sample. Archives of Women‟s Mental Health 2006; 9 (6): 343-346.