SAĞLIK YÖNETİMİ LİTERATÜRÜNDE İHBAR ETME ÜZERİNE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 35 - 43, 28.03.2019

Şenol Demirci , Gülsün Erigüç

Öz

Bu
çalışmada sağlık yönetimi literatüründe ihbar etme konusu üzerinde yapılmış
çalışmaların içerik analiziyle incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 5 Nisan
2018 tarihine kadar yayınlanmış 7’si ulusal ve 20’si uluslararası çalışma
tespit edilmiş ve değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmalardan 23’ünün makale,
2’sinin yüksek lisans tezi ve 2’sinin rapor olduğu belirlenmiş olup en çok
kullanılan araştırma yönteminin anket olduğu saptanmıştır. Değerlendirmeye
alınan 27 çalışmadan 18’inin örneklem grubunu sadece hemşirelerin oluşturduğu
tespit edilmiştir. İhbar etme ve etmeme nedenlerinin sorulduğu çalışmalarda en
çok verilen cevapların sırasıyla, hastaya zarar verilmesi ve misilleme korkusu
olduğu belirlenmiştir. İhbar sonucunda gerçekleşen olumlu sonuçlara
bakıldığında; ihbar edicinin kurum için örnek bir davranış sergilediği ve
hastanın koruma altına alındığı, olumsuz sonuçlara bakıldığında; ihbar edicinin
dışlandığı ve ihbara herhangi bir şeyin yapılmadığı tespit edilmiştir. Yapılacak
çalışmalarda örneklem grubu olarak sağlık yöneticilerinin ve hekimlerin
seçilmesi yönetimdeki sorunların tespitini, tıbbi hatalardan kaynaklı
ihbarların çözüme kavuşturulmasını, konuya farklı bakış açıları getirilmesini
ve objektif olunmasını sağlayacaktır. Son olarak, farklı kavramlarla ihbar etme
kavramını ilişkilendiren araştırmalar yürütülmesi önerilebilir. 

Anahtar Kelimeler

İhbar Etme, Whistleblowing, Sağlık Çalışanı, Sağlık Kurumları

INVESTIGATION OF THE STUDIES CARRIED OUT ON WHISTLEBLOWING IN LITERATURE HEALTHCARE MANAGEMENT

Öz

This
study is aimed to examine the studies on the subject of whistleblowing in the
literature of healthcare management by content analysis. For this purpose, 7 of
the national and 20 international studies have been determined and evaluated
until 5 April 2018. The study was determined that 23 of the articles, 2 master
thesis and 2 were reported, and the most commonly used research method was a
survey. It was determined that only 18 nurses formed the sample group of 18 out
of the 27 studies. The most answered responses to the reasons for reporting and
failure were determined to be the fear of harming the patient and retaliation.
Given the positive results of the notice; informer exhibits exemplary behavior
for the institution and the patient is protected, the negative consequences are
given; It was determined that the tip was excluded and that nothing was done to
the notification. The selection of health care managements and physicians as a
sample group in the studies to be done will ensure that problems in management
are solved, that the notices stemming from medical malpractices are solved, and
that the issue has different perspectives and that it is objective. Finally, it
is advisable to conduct research that relates to whistleblowing the concept
with different concepts.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Health Workers, Health Institutions

Kaynakça

• 1.Lewis, D., Ellis, C.-A., Kyprianou, A., Homewood, S. (2001). "Whistleblowing at work: the results of a survey of procedures in further and higher education". Education and the Law, 13(3), 215-225.
• 2. Jubb, P. B. (1999). "Whistleblowing: A restrictive definition and interpretation". Journal of Business Ethics, 21(1), 77-94.
• 3. Aktan, C. C. (2006). "Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: Whistleblowing". Mercek Dergisi, 1(13), 1-13.
• 4. Hersh, M. A. (2002). "Whistleblowers—Heroes or Traitors? : Individual and Collective Responsibility for Ethical Behaviour". Annual Reviews in Control, 26(2), 243-262.
• 5. Taş, F. (2015). "Kamu Hastanelerinde ve Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin İzharcılık (Whistleblowing) Tutumları". Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 34-54.
• 6. Aydın, U. (2003). "İş hukuku açısından işçinin bilgi uçurması (Whistleblowing)". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 79-100.
• 7. Özler, D. E., Şahin, M. D., Atalay, C. G. (2010). "Teorik bir çerçevede whistleblowing-etik anlayışı". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 169-194.
• 8. Çiğdem, S. (2012). "Büro yönetiminde whistleblowing ve etik ilişkisi". 11. Ulusal Büro Yönetimi Ve Sekreterlik Kongresi, Isparta.
• 9. Saygan, S. (2011). Whistleblowing ve örgütsel etik iklimi ilişkisi üzerine bir uygulama. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• 10. Nayır, D. Z. (2012). Kurumsal etik ve whistleblowing. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• 11. Özgener, Ş., Tanç, A., Ulu, S. (2009). "Çalışma Yaşamında Sorun Bildirme Sistemi". Aşkın Keser, Gözde Yılmaz, Senay Yürür (Eds.), Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• 12. Gerçek, H. (2005). "Mühendislikte Etik Sorunların Ele Verilmesi". Bilimsel Madencilik Dergisi, 44(4), 29-38.
• 13. Aksu, A., Yılmaz, A. İ., Orçan, A. (2016). "Denetimde Bilgi Uçurma". Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1727-1748. 14.
• 14. Başol, O., Karatuna, I. (2015). "Örgütlerde Olumsuz Durumların İfşa Edilmesi ve Örgütsel İletişim İlişkisi". Marmara University Journal of Economic & Administrative Sciences, 37(2), 153-170.
• 15. Saygan, S., Bedük, A. (2013). "Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması (Whistleblowing) ve Etik İklimi İlişkisi Üzerine Bir Uygulama". Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 1-23.
• 16. Yelgen, E. (2015). "Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Denetim". Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 85-106.
• 17. Demiral, N. (2008). "Blowing the Whistle in A Hospital". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 26(7), 128-137.
• 18. Aydan, S., Kaya, S. (2018). "Sağlık Sektöründe İhbarcılık: Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşire ve Sekreterler Üzerine Bir Uygulama". Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 1-29.
• 19. Yürür, S., Nart, S. (2016). "Örgütsel Adalet Algısı Kamu Çalışanlarının İhbar Etme Niyetinin Belirleyicisi midir?". Amme Idaresi Dergisi, 49(3), 117-148.
• 20. Alp, M. (2013). "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Heinisch/Almanya Kararı Işığında Whistleblowing (İşçinin İfşa ve İhbarı) ve İş İlişkisinde İfade Özgürlüğü". Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13, 385-422.
• 21. Bayram, E., Taslak, S., Çetinel, M. H. (2016). "Mesleki Bağlılığın Çalışanların İhbarcılık Eğilimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesine Yönelik Görgül Bir Çalışma". International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(25), 1-21.
• 22. Danışman, S. A. (2006). "Sosyal Bir Sorumluluk Olarak İhbarcılık". İş Ahlakı Dergisi, 227-233.
• 23. Çiftçi, B. (2017). "Türkiye’de Toplumsal Kültürün Örgütlerde İhbarcılık Üzerine Etkisi: Hofstede’in Kültürel Boyutlar Teorisi Bağlamında Bir Değerlendirme". International Journal of Academic Value Studies, 3(10), 147-166.
• 24. Candan, H., Kaya, T. P. (2015). "İhbarcılık (Whistleblowing) ve Algılanan Örgütsel Destek Arasındaki İlİşkinin İncelenmesine Yönelik Bir Kamu Kurumunda Araştırma". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 305-330.
• 25. Kelebek, P. (2016). Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık ve İhbar Davranışına Etkisi: Konya İşkur'da Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
• 26. Bakar, Ş. (2012). Çalışanların, İş Yerlerinde Karşılaştıkları Etik Olmayan Durumları Raporlama Eğilimleri ve Bir Uygulama. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• 27. Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M. K., Omurgonulsen, U. (2008). "Cultural Orientation and Attitudes Toward Different Forms of Whistleblowing: A Comparison of South Korea, Turkey, and the UK". Journal of Business Ethics, 82(4), 929-939.
• 28. Kördeve, M. K. (2017). "Özel Sektör Sağlık Çalışanlarında Etik Tutum ile Whistleblowing Arasındaki İlişki". Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(2), 51-61.
• 29. Ahern, K., McDonald, S. (2002). "The Beliefs of Nurses Who Were Involved in a Whistleblowing Event". Journal of advanced nursing, 38(3), 303-309.
• 30. Davis, A. J., & Konishi, E. (2007). "Whistleblowing in Japan". Nursing ethics, 14(2), 194-202.
• 31. Hooper, S. (2011). "Understanding the Ethics of Whistleblowing By Nurses". Journal of the Australasian Rehabilitation Nurses' Association, 14(3), 18-21.
• 32. White, S. M. (2006). "Confidentiality, ‘No Blame Culture’ and Whistleblowing, Non-Physician Practice and Accountability". Best Practice & Research Clinical Anaesthesiology, 20(4), 525-543.
• 33. Moore, L., McAuliffe, E. (2010). "Is Inadequate Response to Whistleblowing Perpetuating A Culture of Silence in Hospitals?". Clinical Governance: An International Journal, 15(3), 166-178.
• 34. Mannion, R., Davies, H. T. (2015). "Cultures of Silence and Cultures of Voice: The Role of Whistleblowing in Healthcare Organisations". International journal of health policy and management, 4(8), 503-505.
• 35. Lim, C. R., Zhang, M. W., Hussain, S. F., Ho, R. C. (2017). "The Consequences of Whistle-blowing: An Integrative Review". Journal of patient safety, 1-6.
• 36. Jackson, D., Hickman, L. D., Hutchinson, M., Andrew, S., Smith, J., Potgieter, I., .et. al. (2014). "Whistleblowing: an integrative literature review of data-based studies involving nurses". Contemporary nurse, 48(2), 240-252.
• 37. Whitehead, B., & Barker, D. (2010). "Does the risk of reprisal prevent nurses blowing the whistle on bad practice?". Nursing Times, 106(43), 12-15.
• 38. Park, H., Rehg, M. T., Lee, D. (2005). "The Influence of Confucian Ethics and Collectivism on Whistleblowing Intentions: A Study of South Korean Public Employees". Journal of Business Ethics, 58(4), 387-403.
• 39. Agency for Healthcare Research and Quality. (2004). Hospital Survey on Patient Safety Culture. Erişim: 23 Mart 2018 https://www.ahrq.gov/sites/default/files/wysiwyg/sops/quality-patient-safety/patientsafetyculture/hospitalscanform.pdf
• 40. Celep, C., Konaklı, T. (2012). "Bilgi Uçurma: Eğitim Örgütlerinde Etik ve Kural Dışı Uygulamalara Yönelik Bir Tepki". e-International Journal of Educational Research, 3(4), 65-88.
• 41. Firth-Cozens, J., Firth, R. A., Booth, S. (2003). "Attitudes to and Experiences of Reporting Poor Care". Clinical Governance: An International Journal, 8(4), 331-336.
• 42. McDonald, S. (1999). Reporting Misconduct: A Descriptive Study of Whistleblowing in Nursing. Thesis of Master, Edith Cowan University, Western Australia.
• 43. Tabak, N., Wagner, N. (1997). "Whistle-Blowing Knowledge and Attitude of Israeli Nurses". Medicine and Law, 16, 541-555.
• 44. McDonald, S., Ahern, K. (2000). "The Professional Consequences of Whistleblowing by Nurses". Journal of professional nursing, 16(6), 313-321.
• 45. Burrows, J. (2001). "Telling Tales and Saving Lives: Whistleblowing-The Role of Professional Colleagues in Protecting Patients from Dangerous Doctors". Medical Law Review, 9(2), 110-129.
• 46. Public Concern at Work. (2008). Public Concern at Work/Nursing Standard Whistleblowing Survey 2008.
• 47. Ohnishi, K., Hayama, Y., Asai, A., Kosugi, S. (2008). "The Process of Whistleblowing in A Japanese Psychiatric Hospital". Nursing ethics, 15(5), 631-642.
• 48. Mansbach, A., Bachner, Y. G. (2010). "Internal or External Whistleblowing: Nurses’ Willingness to Report Wrongdoing". Nursing ethics, 17(4), 483-490.
• 49. Jackson, D., Peters, K., Andrew, S., Edenborough, M., Halcomb, E., Luck, L., et. al. (2010b). "Trial and Retribution: A Qualitative Study of Whistleblowing and Workplace Relationships in Nursing". Contemporary nurse, 36(1), 34-44.
• 50. Jackson, D., Peters, K., Andrew, S., Edenborough, M., Halcomb, E., Luck, L., et. al. (2010a). "Understanding Whistleblowing: Qualitative Insights from Nurse Whistleblowers". Journal of advanced nursing, 66(10), 2194-2201.
• 51. Wilkes, L. M., Peters, K., Weaver, R., Jackson, D. (2011). "Nurses Involved in Whistleblowing Incidents: Sequelae for Their Families". Collegian, 18(3), 101-106.
• 52. Peters, K., Luck, L., Hutchinson, M., Wilkes, L., Andrew, S., Jackson, D. (2011). "The Emotional Sequelae of Whistleblowing: Findings from A Qualitative Study". Journal of clinical nursing, 20(19), 2907-2914.
• 53. Jackson, D., Peters, K., Hutchinson, M., Edenborough, M., Luck, L., Wilkes, L. (2011). "Exploring Confidentiality in the Context of Nurse Whistle Blowing: Issues for Nurse Managers". Journal of nursing management, 19(5), 655-663.
• 54. Moore, L., McAuliffe, E. (2012). "To Teport or Not to Report? Why Some Nurses Are Reluctant to Whistleblow". Clinical Governance: An International Journal, 17(4), 332-342.
• 55. Jones, A., Kelly, D. (2014). "Whistle-Blowing and Workplace Culture in Older Peoples’ Care: Qualitative Insights from the Healthcare and Social Care Workforce". Sociology of health & illness, 36(7), 986-1002.
• 56. Taş, F. (2015). Özel ve Kamu Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerin İzharcılık (Whistleblowing) Tutumları Üzerine Bir Çalışma. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• 57. Şekerli, E. B., Taslak, S., Çetinel, M. H. (2016). "Mesleki Bağlılığın Çalışanların İhbarcılık Eğilimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesine Yönelik Görgül Bir Çalışma". Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 1-21.
• 58. Bayrakçı, E., Kayalar, M. (2016). "Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Göre İfşa Davranışının Nitel Araştırmayla İncelenmesi". Journal of Current Researches on Business and Economics, 6(1), 15-42.
• 59. Pohjanoksa, J., Stolt, M., Leino-Kilpi, H., Suhonen, R., Löyttyniemi, E. (2017). "Whistle-Blowing Process in Healthcare: From Suspicion to Action". Nursing ethics, 1-15.
• 60. Ciasullo, M. V., Cosimato, S., Palumbo, R. (2017). "Improving Health Care Quality: The Implementation of Whistleblowing". The TQM Journal, 29(1), 167-183.
• 61. Walsh-Bowers, R., Rossiter, A., Prilleltensky, I. (1996). "The Personal is the Organizational in the Ethics of Hospital Social Workers". Ethics & Behavior, 6(4), 321-335.
• 62. Public Concern at Work. (2016). Whistleblowing: Time for Change. London.
• 63. Tak, B. (2010). "Sağlık Hizmetlerinde Kalitenin Ana Unsuru Olarak Hasta Güvenliği Sistemlerinin Oluşturulması: Hastaneler İçin Bir Yol Haritası Önerisi". Sağlıkta Kalite ve Performans Dergisi, 1, 72-113.
• 64. Patrick, K. (2012). "Barriers to Whistleblowing in the NHS". BMJ, 345, 1-2.