Roy Adaptasyon Modeline Göre Hemodiyaliz Tedavisi Alan Çocuk ve Ailesinin Hemşirelik Tanılama Süreci: Olgu Sunumu

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 1488 - 1496, 26.09.2023

Edanur Tar , Sibel Küçükoğlu

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1050389

Öz

Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY) olan ve diyaliz tedavisi alan çocuk ve ailesi tedavi sürecinde fiziksel, psikolojik ve sosyal alanda pek çok değişimle karşı karşıya kalmaktadır. Sürekli takip ve tedaviler nedeniyle bağımsızlığı kısıtlanan çocuğun aynı zamanda gelişme problemleri, okul başarısızlıkları, sosyal ilişkilerin bozulması gibi durumlar yaşaması tedaviye uyumunu güçleştirmektedir. Çocuk ve ailesinin hastalık ile baş edebilmesi ve yaşamını sürdürebilmesi ancak KBY ve hemodiyalizin yaşamlarında meydana getirdiği değişimlere uyum ile mümkündür. Bu süreçte hastalık ve tedavi sürecinin her aşamasında çocuk ve ailesi ile iletişimde olan kilit roldeki hemşirelere önemli sorumluluk düşmektedir. Hemşirelerin hastalarına standardize edilmiş kuram ve modeller çerçevesinde bakım sunması bakımın kalitesini ve profesyonelliği artırmaktadır. Hemodiyaliz tedavisi alan çocuk ve ailesinin yaşamlarındaki temel değişimlere uyumunun artırılması ve adaptasyonun desteklenmesinde Roy Adaptasyon Modeli (RAM) hemşirelere yol gösterici olacaktır. Bu olgu sunumunda hemodiyaliz tedavisi alan çocuk ve ailesinin RAM bileşenlerinden fizyolojik, benlik kavramı, rol fonksiyonu ve karşılıklı bağlılık alanlarında uyum davranışlarının değerlendirilmesi ve bu değerlendirme sonucunda hemşirelik tanılamasına gitme süreci bir olgu üzerinde ele alınmıştır. RAM’ın hemodiyaliz tedavisi alan çocuk ve ailesinin değerlendirilmesi ve baş etme sistemlerinin güçlendirilmesi için gereksinimlerinin belirlenmesinde katkı sağladığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Hemodiyaliz Tedavisi, Hemşirelik, Kronik Böbrek Yetmezliği, Roy Adaptasyon Modeli.

Diagnosis Process of the Child and Family Receiving Hemodialysis Treatment According to the Roy Adaptation Model: A Case Report

Öz

The child and family with Chronic Kidney Failure (CKD) receiving dialysis treatment are faced with many changes in the physical, psychological and social areas in this process. The child, whose independence is restricted due to continuous follow-up and treatments, including experiences situations such as development problems, school failures, and deterioration in social relations, making it difficult to comply with treatment. The ability of the child and her/his family to cope with the disease and to survive is only possible by adapting to the changes in the lives of CKD and hemodialysis. In this process, important responsibility falls on the nurses who have a key role in communication with the child and her/his family at every stage of the illness and treatment process. Nurses provide care to their patients within the framework of standardized theories and models, increasing the quality of care and professionalism. The Roy Adaptation Model (RAM) will guide nurses in increasing the adaptation of children and their families receiving hemodialysis treatment to fundamental changes in their lives and supporting adaptation. In this case report, the evaluation of adaptation behaviors in the fields of physiology, self-concept, role function, and interdependence of the child and her family receiving hemodialysis treatment in line with RAM and the nursing diagnosis process are discussed. It is possible to say that RAM contributes to the evaluation of children and their families receiving hemodialysis treatment and to determining their needs for strengthening their coping systems.

Anahtar Kelimeler

Child, Hemodialysis Treatment, Nursing, Chronic Kidney Failure, Roy Adaptation Model.

Kaynakça

• 1. Jha, V, Garcia-Garcia, G, Iseki, K, Li, Z, Naicker, S, Plattner, B. and Yang, C.W. (2013). “Chronic Kidney Disease: Global Dimension and Perspectives”. The Lancet, 382 (9888), 260-272. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)60687-X
• 2. US Renal Data System. (2019). “Annual Data Report: Epidemiology of Kidney Disease in the United States”. Erişim Adresi: https://usrds.org/media/2371/2019-executive-summary.pdf (Erişim Tarihi: 13 Temmuz 2021).
• 3. Bek, K, Akman, S, Bilge, I, Topaloğlu, R, Çalışkan, S, Peru, H. ve Söylemezoğlu, O. (2009). “Chronic Kidney Disease in Children in Turkey”. Pediatric Nephrology, 24 (4), 797-806. https://doi.org/10.1007/s00467-008-0998-4
• 4. Soylemezoglu, O, Duzova, A, Yalçınkaya, F, Arınsoy, T. and Süleymanlar, G. (2012). “Chronic Renal Disease in Children Aged 5–18 Years: A Population-Based Survey in Turkey, the CREDIT-C Study”. Nephrology Dialysis Transplantation, 27 (3), 146-151. https://doi.org/10.1093/ndt/gfs366
• 5. Becherucci, F, Roperto, R.M, Materassi, M. ve Romagnani, P. (2016). “Chronic Kidney Disease in Children”. Clinical Kidney Journal, 9 (4), 583-591. https://doi.org/10.1093/ckj/sfw047
• 6. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2014). Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı. Erişim Adresi: http://www.nefroloji.org.tr/pdf/Turkiye_Bobrek_Hastaliklari_Onleme_ve_Kontrol_Programi.pdf (Erişim Tarihi: 13 Temmuz 2021).
• 7. Çavuşoğlu, H. (2019). “Çocuk Sağlığı Hemşireliği (12. Baskı)”. Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
• 8. Rowen James, S, Nelson, K.A. and Ashwill, J.W. (2013). “Nursing Care of Children Principles&Practice (Fourth Edition)”. USA: Elsevier.
• 9. McDonald, S.P. and Craig, J.C. (2004). “Long-Term Survival of Children with End-Stage Renal Disease”. New England Journal of Medicine, 350(26), 2654-2662. https://doi.org/10.1056/NEJMoa031643
• 10. Warady, B. A. and Chadha, V. (2007). “Chronic Kidney Disease in Children: The Global Perspective”. Pediatric Nephrology, 22(12), 1999-2009. https://doi.org/10.1007/s00467-006-0410-1
• 11. U.S. renal data system (USRDS). (2005). “Annual data report: Atlas of end-stage renal disease in the United States, National Institutes of Health”. Bethesda, MD: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases.
• 12. Cousino, M.K. and Hazen, R.A. (2013). “Parenting Stress Among Caregivers of Children with Chronic İllness: A Systematic Review”. Journal of Pediatric Psychology, 38 (8), 809-828. https://doi.org/10.1093/jpepsy/jst049
• 13. Theofanidis, D. (2007). “Chronic İllness in Childhood: Psychosocial Adaptation and Nursing Support for the Child and Family”. Health Science Journal, 2.
• 14. Tong, A, Lowe, A, Sainsbury, P. and Craig, J.C. (2010). “Parental Perspectives on Caring for a Child with Chronic Kidney Disease: An İn‐Depth İnterview Study”. Child: Care, Health and Development, 36 (4), 549-557. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2010.01067.x
• 15. Tjaden, L, Tong, A, Henning, P, Groothoff, J. and Craig, J.C. (2012). “Children's Experiences of Dialysis: A Systematic Review of Qualitative Studies”. Archives of Disease in Childhood, 97 (5), 395-402. https://doi.org/10.1136/archdischild-2011-300639
• 16. Evgin, D, Erdem, E, Bayat, M, Poyrazoğlu, H.M. ve Dursun, J. (2013). “Periton Diyalizi Uygulanan Çocukların ve Annelerinin Yaşadıkları Güçlükler: Nitel Bir Çalışma”. Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(1), 7-17.
• 17. Bastos, R.A.A, de Almeida, F.D.C.A. and Fernandes, M.D.G.M. (2017). “Psychosocial Adaptation of Older Adults in Hemodialysis Treatment: An Analysis in the Light of Roy’s Model”. Revista Enfermagem UERJ, 25, 23118.
• 18. Vicdan, A.K. ve Karabacak, B.G. (2016). “Effect of Treatment Education Based on the Roy Adaptation Model on Adjustment of Hemodialysis Patients”. Clinical Nurse Specialist, 30 (4), E1-E13. https://doi.org/10.1097/NUR.0000000000000215
• 19. Pektekin, Ç. (2013). Hemşirelik Felsefesi, Kuramlar-Bakım Modelleri ve Politik Yaklaşımlar (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Tıp Kitap Evi.
• 20. Roy, S.C. (2009). The Roy Adaptation Model (3rd ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall Health.
• 21. Roy, S.C. (2011). Extending the Roy Adaptation Model to Meet Changing Global Needs. Nurs Sci Q, 24 (4), 345-351. https://doi.org/10.1177/0894318411419210
• 22. Uzun, Ş. (2017). “Sister Calista Roy: Adaptasyon Modeli”. A Karadağ (Ed.), N Çalışkan (Ed.), ZG Baykara (Ed.), Hemşirelik teorileri ve modelleri (1. Baskı). İstanbul: Akademi Basın.
• 23. Afrasiabifar, A., Karimi, Z. and Hassani, P. (2013). “Roy’s Adaptation Model-Based Patient Education for Promoting the Adaptation of Hemodialysis Patients”. Iranian Red Crescent Medical Journal, 15 (7), 566. https://doi.org/10.5812/ircmj.12024