Antep Embroidery Tradition İn The Context Of Intangible Cultural Heritage

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 116 - 130

Türkan Alpay

Öz

Antep embroidery is a traditional type of handicraft made especially by women living in the Gaziantep region. This art represents a deep cultural heritage passed down from generation to generation. Antep embroidery tradition is a part of Gaziantep's rich cultural heritage. This embroidery tradition is an artistic product created by the handicraft of women in Gaziantep and its surroundings. Antep embroidery, which has a long history in Gaziantep, is a tradition that is performed by women and is passed on within the master-apprentice relationship. It is generally taught at home, when families come together, and is passed down from generation to generation. The education process enables the transfer of cultural values as well as the development of individual abilities. An important feature of this tradition is that each piece is carefully crafted in the hands of a single woman. In this way, Antep embroidery transfers that woman's personal touch to the handicraft product. Antep embroidery is closely linked to the rich cultural heritage of the region. Socio-cultural structures and traditions are affected by a society's history, geography, beliefs and social structures. This tradition has various effects on the socio-cultural structure. This allows women to come together within the social structure and increase their social interactions. Antep embroidery tradition draws strength from the socio-cultural structure, economic conditions and cultural heritage of Gaziantep and its surroundings. UNESCO has an important role in transferring these traditional products from generation to generation. Keeping this tradition alive is important in terms of preserving the identity of the region and contributing to the social and economic empowerment of women. Work on its preservation in the Intangible Cultural Heritage (INC) List within the context of UNESCO started in 2023. I hope that these products will be introduced to the world and get the value they deserve, with the efforts to enter the Antep work, which is called the handicraft of Gaziantep, into the UNESCO Cultural Heritage List, so that it can be preserved and passed on to future generations.

Anahtar Kelimeler

Folklore, UNESCO, Tradition, Gaziantep, Antep Embroidery Tradition

Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Antep İşi Nakışı Geleneği

Öz

Antep işi nakışı, özellikle Gaziantep bölgesinde yaşayan kadınlar tarafından yapılan geleneksel bir el işi türüdür. Bu sanat, kuşaktan kuşağa aktarılan derin bir kültürel mirası temsil eder. Antep işi nakışı geleneği, Gaziantep’in zengin kültürel mirasının bir parçasıdır. Bu nakış geleneği, Gaziantep ve çevresindeki kadınların el emeği ile ortaya çıkarttığı bir sanat ürünüdür. Gaziantep’te geçmişten süregelen Antep işi nakışı, icracısı kadın olan ve usta çırak ilişkisi içerisinde aktarılan bir gelenektir. Genellikle evlerde, ailelerin bir araya geldiği zamanlarda kuşaktan kuşağa aktarılarak öğretilir. Bu eğitim süreci, bireysel yeteneklerin yanı sıra kültürel değerlerin de aktarımını sağlar. Geleneğin önemli bir özelliği, her bir parçanın tek bir kadının titizlikle işlemesiyle oluşmasıdır; bu o kadının kişisel dokunuşunu el sanatı ürününe yansıtır. Antep işi nakışı, bölgenin zengin kültürel mirasıyla derin bir bağ içerisindedir. Sosyo-kültürel yapılar ve gelenekler, bir toplumun tarihini, coğrafyasını, inançlarını ve sosyal yapılarını yansıtır. Geleneğin kentin sosyo-kültürel yapısı üzerinde pek çok etkisi bulunmaktadır; özellikle kadınların bir araya gelmesini ve sosyal etkileşimlerini artırmasını sağlar. Antep işi nakışı geleneği, Gaziantep ve çevresindeki sosyo-kültürel yapı, ekonomik koşullar ve kültürel miras ile desteklenmektedir. Bu geleneksel ürünlerin kuşaktan kuşağa aktarılmasında UNESCO önemli bir rol oynamaktadır. Bu geleneğin yaşatılması, bölgenin kimliğini koruma ve kadınların sosyal ve ekonomik güçlenmesine katkıda bulunma açısından büyük bir öneme sahiptir. UNESCO bağlamında Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) Listesi’nde korunması için çalışmalar 2023 yılında başlamıştır. Gaziantep’te el emeği olarak adlandırılan Antep işinin korunup gelecek nesillere aktarılması amacıyla UNESCO Kültürel Miras Listesi’ne dahil edilmesi için yapılan çalışmalarla, bu ürünlerin dünya genelinde tanıtılması ve hak ettiği değere ulaşması mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk Bilimi, UNESCO, Gelenek, Gaziantep, Antep İşi Nakışı

Destekleyen Kurum

Destekleyen Kurum yok.

Kaynakça

• (1988). Türk Dil Kurumu sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• (2011). Kubbealtı Lugatı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Aça, Mustafa. (Ed.). (2021). Türk halk bilimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Alpay, Türkan. (2024). Gaziantep halk kültüründe çeyiz geleneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Alpay, Türkan. (2024). Antep İşi Nakışı. İçinde. İçinde Kozak, N. (Ed.), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi.
• Arıoğlu, İbrahim Ethem ve Atasoy Aydoğdu, Özlem. (2015). Somut olmayan kültürel miras kapsamında geleneksel el sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı. Turkısh Studies Dergisi, 10, 16, 109-126.
• Bali, Aslı ve Alpay, Türkan. (2024). Gaziantep çeyiz törenlerindeki ritüellerin kültürel temelleri ve işlevleri. Motif Vakfı Yayınları,17, 45, 82-97.
• Bali, Aslı. (2024). Gaziantep gelin hamamı törenlerinde “şamşırak dökme” ritüelinin kültürel kökenleri üzerine bir inceleme. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 165-174.
• Bali, Aslı. (2018). Erdemli yörük kadınlarında el dokumacılığı ve bu geleneğin turizme kazandırılması. Motif Vakfı Yayınları, 11, 24, 59-72.
• Çıblak Coşkun, Nilgün. (2016). Yeniceli âşık Sıdkı Baba ve popülerlik çerçevesinde kültür sanat sempozyumu bildirileri. Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Engin, Serpil. (2012). Tekirdağ ili çeyizlerinde yer alan el sanatı ürünleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Eroğlu Bilgin, Süreyya ve Yılmaz, Evren. (2023). Geleneksel Antep işi nakışlarda toplumsal belleğin izleri: bebekli motif. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7, 2, 375 400.
• Gülensoy, Tuncer. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözlüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karakelle, Ayşegül. (2008). Erzurum’da çeyiz geleneği üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karakelle, Ayşegül ve Özbağı, Tevhide. (2019). Somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında çeyiz geleneği “Erzurum örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23, 3, 668-689.
• Oğuz, Mehmet Öcal. (2013). Somut olmayan kültürel miras nedir. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Oğuz, Mehmet Öcal. (2002). Küreselleşme ve uygulamalı halkbilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Öner, Meltem. (2017). Türk el sanatlarının kültürel belleği: el emeği göz nuru Antep işi. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 2, 233-272.
• Örnek, Sedat Veyis. (1995). Türk halk bilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.