Ruanda Soykırımı’nın Uluslararası Hukuktaki Soykırım Tanımı Kapsamında Değerlendirilmesi

Year 2022, , 225 - 256, 25.04.2022

Selin Başer

https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1065872

Abstract

Bu çalışmanın konusu, Ruanda Soykırımı’nın uluslararası hukuktaki soykırım suçu kapsamında değerlendirilmesi olarak belirlenmiştir. Söz konusu değerlendirme, soykırım suçunun uluslararası hukuktaki tanımında yer alan unsurların, Ruanda Soykırımı’nda ne şekilde somutlaştığını ortaya koymak suretiyle yapılmıştır. Tutsi etnik grubunu hedef alan Ruanda Soykırımı, yakın tarihin en çarpıcı ve yıkıcı şiddet olaylarından biridir. Soykırım olayları sırasında, çoğunluğu Tutsi grubuna mensup olan pek çok kişi katledildiği gibi, fiziksel şiddet, işkence ve tecavüz gibi, suç tanımında belirtilen diğer ihlâllerin örnekleri de fazlaca yaşanmıştır. Bu kapsamda Ruanda Soykırımı, soykırım suçunun çerçevesinin çizilebilmesi bakımından çok çeşitli örnek olayları ihtiva etmektedir. Bu suça ilişkin hukuki çerçevenin doğru şekilde çizilmesi, gerekli hukuki mekanizmaların işletilebilmesi ve suçluların en ağır şekilde cezalandırılabilmesi için önemli bir başlangıç noktasıdır. Diğer yandan, insanlığın temel değerlerini derinden zedeleyen bu en ağır suç ile etkin şekilde mücadele edilebilmesi için, konunun yalnızca uluslararası hukuk perspektifinden ele alınması yeterli olmayıp, disiplinler arası bir yaklaşım şarttır.

Keywords

Uluslararası Hukuk, Soykırım, Soykırım Suçunun Unsurları, Ruanda Soykırımı, Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi

Evaluation of the Rwandan Genocide within the Context of the Genocide Definition in International Law

Abstract

Keywords

International Law, Genocide, Elements of the Crime of Genocide, Rwandan Genocide, International Criminal Tribunal for Rwanda

References

• Kitaplar: BASSIOUNI M. Cherif, Crimes Against Humanity: Historical Evolution and Contemporary Application, Cambridge University Press, 2011.
• EKŞİ Canan Ateş, Uluslararası Ceza Mahkemesinin İnsanlığa Karşı Suçlar Üzerindeki Yargı Yetkisi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• SOKULLU AKINCI Füsun, Ceza Hukukunda Kusurluluk, Ceza Hukuku Günleri-70. Yılında Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler, Beta Yayınları, İstanbul, 1998.
• TEZCAN Durmuş, ERDEM Mustafa Ruhan ve ÖNOK R. Murat, Uluslararası Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017, s. 487.
• Makaleler: AKÜN Neslihan Verda, “Uluslararası Hukukta ve Türk Hukuku’nda Soykırım (Jenosid) Suçu”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Prof. Dr. Sevin Toluner’e Armağan, 2011, Cilt 24, Sayı 1-2, 53-70.
• BESİRİ Arzu, “Soykırım ve Soykırıma İlişkin Uluslararası Mekanizmalar”, TBB Dergisi, 2013, Sayı 108, 179-210.
• ÇOBAN Ebru, “Uluslararası Hukukta Soykırım Suçu ve Suça Zemin Hazırlayan Toplumsal Yapılar: Ruanda Örneği”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2008, Cilt 5, Sayı 17, 47-72.
• DEĞİRMENCİ Olgun, “Uluslararası Ceza Mahkemelerinin Kararları Işığında Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Soykırım Suçu (TCK m. 76)”, TBB Dergisi, 2007, Sayı 70, 50-111.
• DENK Erdem, “Uluslararası Antlaşmalar Hukukunda Jus Cogens Kurallar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 2001, Cilt 56, Sayı 2, 43-70.
• GÜZELİPEK Yiğit Anıl, “Uluslararası Toplum ve Ruanda’da Normalleşme Çabaları”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015, Cilt 15, Sayı 2, 189-206.
• Human Rights Watch, “Genocide, War Crimes and Crimes Against Humanity – A Digest of the Case Law of the International Criminal Tribunal for Rwanda”, 2010, https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/ictr0110webwcover.pdf, (Erişim Tarihi: 13.01.2022).
• Human Rights Watch, “Justice Compromised: the Legacy of Rwanda’s Community-Based Gacaca Courts”, 2011, https://www.hrw.org/report/2011/05/31/justice-compromised/legacy-rwandas-community-based-gacaca-courts, (Erişim Tarihi: 13.01.2022).
• Human Rights Watch, “Rwanda: Justice After Genocide – 20 Years On”, 2014, Human Rights Watch News, https://www.hrw.org/news/2014/03/28/rwanda-justice-after-genocide-20-years, (Erişim Tarihi: 09.01.2022). (Human Rights Watch, Rwanda After Genocide)
• KAPLAN Fatih Halil, “Ruanda ve Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemeleri Kararlarında Soykırım Suçu”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2013, Sayı 3, 106-129. KREß Claus, “The Crime of Genocide under International Law”, International Criminal Law Review, 2006, Volume 6, Issue 4, 461-502.
• NİŞANCI Dilaver, “Uluslararası Ceza Hukuku ve Türk Ceza Kanunu Düzenlemesinde Soykırım Suçu”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 2021, Cilt 8, Sayı 2, 228-249.
• SARKIN Jeremy, “The Necessity and Challenges of Establishing a Truth and Reconciliation Commission in Rwanda”, Human Rights Quarterly, 1999, Volume 21, Issue 3, 767-823.
• SZPAK Agnieszka, “National, Ethnic, Racial, and Religious Groups Protected against Genocide in the Jurisprudence of the ad hoc International Criminal Tribunals”, European Journal of International Law, 2012, Volume 23, Issue 1, 155-173.
• VERPOORTEN Marijke, “The Death Toll of the Rwandan Genocide: A Detailed Analysis for Gikongoro Province”, Population, 2005, Volume 60, Issue 4, 331-367.
• WOUTERS Jan and VERHOEVEN Sten, “The Prohibition of Genocide as a Norm of Ius Cogens and Its Implications for the Enforcement of the Law of Genocide”, International Criminal Law Review, 2005, Volume 5, Issue 3, 401-416.
• İnternet Kaynakları: DES FORGES Alison, “Leave None to Tell the Story” – Genocide in Rwanda, Human Rights Watch, 1999, p. 10-13, https://www.hrw.org/sites/default/files/media_2020/12/rwanda-leave-none-to-tell-the-story.pdf, (Erişim Tarihi: 09.01.2022).
• https://encyclopedia.ushmm.org/content/tr/article/documenting-numbers-of-victims-of-the-holocaust-and-nazi-persecution, (Erişim Tarihi: 27.12.2021).
• https://www.law.cornell.edu/wex/actus_reus, (Erişim Tarihi: 08.01.2022).
• https://www.law.cornell.edu/wex/mens_rea, (Erişim Tarihi: 07.01.2022).
• http://www.preventgenocide.org/lemkin/AxisRule1944-1.htm, (Erişim Tarihi: 28.12.2021).
• https://www.un.org/en/genocideprevention/genocide-convention.shtml, (Erişim Tarihi: 28.12.2021).
• https://unictr.irmct.org/en/tribunal, (Erişim Tarihi: 10.01.2022).