CRITIQUE OF NEIGHBORHOOD UNITS IN TÜRKİYE FROM A LEGAL PERSPECTIVE

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 74 - 106, 30.04.2025

Mahmut Ceylan

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1623478

Abstract

Neighborhoods are units where economic, social and cultural relations are concentrated. As a result of the development of cities, neighborhoods have gained different structures and dynamics. The number of neighborhoods has increased because of the abolition of village legal personality in provinces with metropolitan municipalities and the transformation of these villages into neighborhoods. The neighborhood unit consists of a mukhtar and a community council, just like in village administrations. In Türkiye, mukhtars are divided into two as village mukhtars and neighborhood mukhtars. Following the recent amendment to the Metropolitan Municipality Law No. 5216, neighborhood mukhtars can be divided into rural neighborhoods and other neighborhoods. It has been stated that neighborhood mukhtars have become dysfunctional with the development of technology and especially with the transition to the electronic state system. This article will examine the neighborhood unit, the existence of which has recently become a matter of debate. In this context, firstly, the duties of neighborhood mukhtars' offices are discussed. Then, the rural neighborhood unit, which is envisaged for neighborhoods located in rural areas far from the city center in provinces with metropolitan municipalities as a result of a recent amendment to the legislation, was analyzed. Then, considering the findings and legislative arrangements, predictions are made on whether neighborhood mukhtars will be able to preserve their existence in the future and what kind of transformation they may undergo.

Keywords

Neighborhood, Rural Neighborhood, Village, Mukhtar, Local Governments

TÜRKİYE’DEKİ MAHALLE BİRİMLERİNİN HUKUKİ PERSPEKTİFTEN KRİTİĞİ

Abstract

Mahalleler ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkilerin yoğunlaştığı birimlerdir. Kentlerin gelişmesi sonucunda mahalleler farklı yapı ve dinamikler kazanmışlardır. Köy tüzel kişiliğinin büyükşehir belediyesi olan illerde kaldırılması ve bu köylerin mahalleye dönüştürülmesi sonucunda mahalle sayısı artmıştır. Mahalle birimi tıpkı köy idarelerinde olduğu gibi muhtar ve ihtiyar heyetinden müteşekkildir. Türkiye’de muhtarlık köy muhtarlığı ve mahalle muhtarlığı olarak ikiye ayrılır. Mahalleler ise 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda yakın tarihte yapılmış olan değişiklik sonrası kırsal mahalle ve öteki mahalleler şeklinde ayrılabilir. Teknolojinin gelişmesi ve özellikle e-devlet uygulamasına geçişle birlikte mahalle muhtarlıklarının işlevsizleştiği dile getirilmiştir. Makalede varlığı son zamanlarda tartışma hâline gelmiş olan mahalle birimi incelenecektir. Bu kapsamda öncelikli olarak mahalle muhtarlıklarının görevleri ele alınmıştır. Daha sonra yakın tarihte mevzuatta yapılan değişiklik neticesinde büyükşehir belediyesi olan illerde şehir merkezinden uzakta, kırsal alanda bulunan mahalleler için öngörülmüş olan kırsal mahalle müessesesi analiz edilmiştir. Ardından elde edilen bulgular ve mevzuattaki düzenlemeler ışığında mahalle muhtarlıklarının gelecekte varlıklarını koruyup koruyamayacakları ve nasıl bir dönüşüm içine girebileceklerine ilişkin öngörülerde bulunulmuştur.

Keywords

Mahalle, Kırsal Mahalle, Köy, Muhtar, Mahalli İdareler

References

• Akman Ç, ‘Mahalle Yönetimi ile İlgili Yeni Bir Yasal Düzenleme Gerekli mi? Isparta İli Özelinde Bir Araştırma’ (2018) 10(19) Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 516-534.
• Anayurt Ö, Anayasa Hukuku Genel Kısım (Seçkin Yayınları 2023).
• Aslan C, ‘Mahalle Muhtarlığı Hukuksal ve İşlevsel Analizler’ (2021) 30(2) Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18-27.
• Atmaca Y ve Şabu N, ‘İngiltere ve Türkiye’de Yerel Yönetimler Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme’ (2019) 6(48) Journal of Social and Humanities Sciences Research 4707-4722.
• Birlik E, ‘İngiltere’de Sağlık Hizmetleri’ (1950) 7(3) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 192-213.
• Çeliksoy E ve Alkan A, ‘Yapısal ve İşlevsel Açıdan İngiltere ve Türkiye Yerel Yönetimlerinin Karşılaştırılması’ (2020) 3(2) Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi 403-414.
• Çolpan-Kavuncu A, ‘Türk Yerel Yönetim Yapısında Kırsal Mahallelerin Sorunları’ (2023) 15(41) İdealkent 606-629.
• Duran L, İdare Hukuku Ders Notları (Fakülteler Matbaası 1982).
• Göküş M, Bayrakçı E ve Alptürker H, ‘Mahalle Yönetimi ve Mahalle Muhtarlarının Vatandaşlar Tarafından Değerlendirilmesi’ (2013) 18(2) Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 31-45.
• Gözler K, ‘6360 Sayılı Kanun Hakkında Eleştiriler: Yirmi Dokuz İlde İl Özel İdareleri ve Köylerin Kaldırılması ve İlçe Belediyelerinin Büyükşehir İlçe Belediyesi Hâline Dönüştürülmesi Anayasamıza Uygun mudur?’ (2013) 11(122) Legal Hukuk Dergisi 37-82.
• Gözler K, ‘Türk Belediye Sistemi Üzerinde Fransız Etkisi: 3 Nisan 1930 Tarihli Belediye Kanunu Fransa’dan mı İktibas Edilmiştir?’ (2019) (1) Çağdaş Yerel Yönetimler 1-23.
• Gözler K, İdare Hukuku C.I (Ekin Yayınevi 2019).
• Gözler K, İdare Hukuku C.II (Ekin Yayınevi 2019).
• Gözler K, Mahalli İdareler Hukuku (Ekin Yayınevi 2018).
• Jumani M A, Yujie, D ve Khan M O, ‘The Future of Democracy: Exploring the Potential of Block Chain-Based Digital Voting Systems’ (2023) 9(6) IJSRCSEIT 221-231.
• Jun M, ‘Blockchain Government - A Next Form of İnfrastructure for The Twenty-First Century’ (2018) 4(7) Jun Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity 1-12.
• Kahraman N, ‘Mahalle Muhtarlığının Sosyal Devlet Kapsamında Yeniden Düzenlenmesi Gereği’ (2020) 1(3) Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi 69-86.
• Kalkışım HM ve Yılmaz N, ‘Mahalle Yönetimi ve Mahalle Muhtarlarının Profili: Trabzon Ortahisar Örneği’ (2017) 6(12) Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi 110-126.
• Karaarslan E ve Akbaş M F, ‘Blokzinciri Tabanlı Siber Güvenlik Sistemleri’ (2017) 3(2) UBGMD 16-21.
• Karakaya S, ‘Mahalle Yönetimi ve Temel Sorunları’ (2020) (50) Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 461-485.
• Kavruk H, ‘Kırsal ve Kentsel Alanda Mahalle: Köylerde, Kent ve Kasabalarda, Büyükşehirlerde Mahalle Kavramı’ (2024) 4(1) SDE Akademi Dergisi 121-147.
• Kavruk H, Mahalle Yerleşimi ve Yönetimi (Nobel Yayınevi 2018).
• Kılıç Ö ve İpek S, ‘Kırsal Mahalle: Büyükşehirlerde Tekrar Köye Dönüş mü?’ (2022) 7(1) Troy Academy International Journal of Social Sciences 1-16.
• Koçberber S, ‘Yeni Belediye Yasası ile Mahalle Yönetimi’ (2005) (56) Sayıştay Dergisi 103-114.
• Köklü TE ve Gül H, ‘Türkiye’de Mahalle Muhtarlığının Dönüşümü ve Yeni Muhtarlık Algısı’ (2017) (4) Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 719-733.
• Küçük Ü, ‘Yerel İdari Vesayet İlişkisinin Yeni Bir Uygulaması Olarak Oksimoronik Bir Kavram: Kırsal Mahalle’ (2022) 30(4) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2163-2199.
• Maduz L, ‘Direct Democracy’ (2010) 2 Living Reviews in Democracy 1-14.
• Muratoğlu T, ‘Mahalli İdareler Mevzuatında 6360 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler’ (2015) 20(32) Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59-96.
• Muşul T, Tebligat Hukuku (Adalet Yayınevi 2016).
• Oğurlu Y, İdare Hukukunda “E-devlet” Dönüşümü ve Dijitalleşen Kamu Hizmeti (On İki Levha Yayınları 2010).
• Ortaylı İ, Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi (Cedit Neşriyat 2008).
• Plessix B, Droit Administratif Général (LexisNexis 2020).
• Sezgin S ve Yertüm U, ‘Blockchain Çağında Yerel Temsiliyet Tartışmaları: Flux Party Örneği’ (2023) (17) Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21-42.
• Şahin M ve Işık E, ‘Osmanlı’dan Cumhuriyete Mahalle Yönetimi’ (2011) (30) Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 221-229.
• Şiriner-Önver M, ‘Türkiye’de Mahalle Yönetimi’ (2020) 4(3) Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi 37-60.
• Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük 1 A-J (12. Baskı, Kalkan Matbaacılık 2023)
• Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük 2 K-Z (12. Baskı, Kalkan Matbaacılık 2023).
• Yalçındağ S, ‘Yerel Demokrasinin Örgütlenmesi ve Yerinden Yönetimin Geliştirilmesi Açısından “Muhtarlık” Kurumu’ (1998) 7(3) Çağdaş Yerel Yönetimler 37-56.
• Yamaç M, ‘Tarihsel Gelişim İçinde Üniter Bir Yapıda Yerel Yönetim: İngiltere Örneği’ (2014) (4) Sosyal Bilimler Metinleri 1-21. Yıldız H, Fransız Yerel Yönetim Hukuku (On İki Levha Yayınları 2013).
• Yılmaz E ve Çağlar T, Tebligat Hukuku (Yetkin Yayınları 2013).
• İnternet Kaynakları
• <https://collectivites-locales.gouv.fr/> Erişim Tarihi 17 Ocak 2025.
• <https://data.tuik.gov.tr/> Erişim Tarihi 29 Aralık 2024.
• <https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/borough> Erişim Tarihi 16 Ocak 2025.
• <https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx> Erişim Tarihi 17 Ocak 2025.
• <https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx> Erişim Tarihi 28 Aralık 2024.
• <https://www.gov.uk/guidance/local-government-structure-and-elections> Erişim Tarihi 12 Ocak 2025.
• <https://www.gov.uk/understand-how-your-council-works> Erişim Tarihi 15 Ocak 2025.
• <https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1984/27/section/57> Erişim Tarihi 16 Ocak 2025.
• <https://www.legislation.gov.uk/ukpga/Edw7/8/36> Erişim Tarihi 16 Ocak 2025.
• <https://www.legislation.gov.uk/ukpga/Geo5and1Edw8/26/49/section/223> Erişim Tarihi 16 Ocak 2025.
• <https://www.legislation.gov.uk/ukpga/Vict/38-39/55/section/164> Erişim Tarihi 16 Ocak 2025.
• <https://www.muhtar.gov.tr> Erişim Tarihi 28 Aralık 2024.
• <https://www.nisanyansozluk.com/kelime/mahalle> Erişim Tarihi 27 Aralık 2024.
• <https://www.oed.com/search/dictionary/?scope=Entries&q=mukhtar> Erişim Tarihi 12 Ocak 2025.