The Evaluation of Revising Collective Bargaining Levels

Year 2025, Volume: 15 Issue: 2, 384 - 427, 31.08.2025

Sevgi Dursun Ateş

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1755708

Abstract

Collective bargaining is the process of negotiation between trade unions and employers or their representatives to determine wages and working conditions. Collective bargaining holds considerable significance in industrially democratic countries. However, substantial differences exist in how these processes function in developing countries. While collective bargaining varies depending on the specific characteristics of each country, it can take various forms and levels. The bargaining levels are shaped by a country’s economic and social conditions. Indeed, each country’s internal dynamics differentiate the needs of particular sectors, occupations, workplaces, or regions. The level of collective bargaining is directly linked to the number of workers who will benefit from the collective agreement. The coverage rate of collective agreements depends on the level at which they are concluded. One of the key requirements of free and voluntary collective bargaining is that the contracting parties’ mutual consent determines the level of bargaining. Collective bargaining’s level and structure can be examined from multiple perspectives. Collective bargaining exhibits a wide range of variation—from the most centralized forms to the most decentralized—depending on whether the employer side consists of single or multiple employers and based on the legal and institutional frameworks that countries establish regarding the level of bargaining.

Keywords

Collective Bargaining Level , Collective Agreement , Multi-Level Bargaining , Centralization , Collective Bargaining Coverage

TOPLU PAZARLIK DÜZEYİNİN TOPLU İŞ HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMİ VE ETKİLERİ

Abstract

Toplu pazarlık, sendikalar ve işverenler veya temsilcileri arasında ücret ve çalışma koşullarının belirlenmesi amacıyla yapılan müzakere sürecidir. Endüstriyel demokratik ülkelerde toplu pazarlık oldukça önemlidir. Gelişmekte olan ülkelerde bu süreçlerin nasıl işlediği konusunda büyük farklılıklar bulunmaktadır. Toplu pazarlıklar ülkelerin kendine has özelliklerine göre değişmekle birlikte, farklı biçimlerde ve değişik düzeylerde yapılabilmektedir. Pazarlık düzeyleri ülkenin ekonomik ve sosyal durumuna göre değişiklik gösterir. Öyle ki her ülkenin kendi iç dinamikleri ülkedeki işkolunun, mesleğin, işyerinin veya bölgenin ihtiyaçlarını farklılaştırır. Toplu sözleşme düzeyi toplu sözleşmeden yararlanacak işçi sayısıyla doğrudan bağlantılıdır. Toplu iş sözleşmesi kapsama oranı, toplu iş sözleşmesinin gerçekleştiği düzeye bağlıdır. Toplu pazarlığın düzeyinin, sözleşme taraflarının karşılıklı özgür iradeleri ile belirlenmesi özgür ve gönüllü toplu pazarlığın gereklerindendir. Toplu pazarlık ve toplu sözleşme düzeyinin faklı açılardan görünümleri vardır. Toplu pazarlık en yüksek düzeydeki merkeziyetçilikten en alttaki adem-i merkeziyetçiliğe, işverenlerin tek veya çok olmasına, ülkelerin toplu pazarlık düzeyleri konusunda düzenlemiş olduğu kurallara göre çeşitlilik arz etmektedir.

Keywords

Toplu Pazarlık Düzeyi , Toplu Sözleşme , Çok Düzeyli Toplu Pazarlık , Merkeziyetçilik , Toplu Sözleşme Kapsamı

References

• Aktay N, Arıcı K ve Senyen Kaplan E.T, İş Hukuku (6. Baskı, Gazi Kitabevi 2013).
• Alpagut G, ‘6356 Sayılı Kanunun Avrupa Konseyi, AB ve ILO Normlarına Uyumu Açısından Değerlendirilmesi’, içinde Güzel A ve Ugan Çatalkaya D (edt), İş Hukukunda Güncel Sorunlar-3, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Semineri (Seçkin Yayınları 2013).
• Andersen S.K, ‘Multi-employer bargaining in Denmark: Interwoven processes of coordination’ (2024)163 (4) ILR 693-710.
• Başbuğ A, Toplu İş İlişkileri ve Hukuk (Şeker-İş Yayınları 2012).
• Braakmann N and Brandl B, ‘The Efficacy of Hybrid Collective Bargaining Systems: An Analysis of the Impact of Collective Bargaining on Company Performance in Europe’, Munich Personal RePEc Archive, 8 February 2016, 4-5 <https://mpra.ub.uni-muenchen.de/70025/ MPRA Paper No. 70025, posted 16 Mar 2016 00:21 UTC>; accessed 28 July 2024.
• Brandl B and Braakmann N, ‘The Effects of Collective Bargaining Systems on the Productivity Function of Firms: An Analysis of Bargaining Structures and Processes and the Implications for Policy Making’ (2021) 52(3) Industrial Relations Journal 218-236.
• Baycık G, Avrupa Birliği Üye Ülkelerinde Teşmil Uygulaması ve Türkiye İçin Öneriler, (Çalışma Hayatında Sosyal Diyalogun Geliştirilmesi Projesi ILO, 21 Ocak 2019), 15. <https://www.ilo.org/tr/publications/avrupa-birligi-uye-devletlerinde-tesmil-uygulamasi-ve-turkiye-icin-oneriler>; 6 Mayıs 2024.
• Bhuller M, Moene K.O, Mogstad M and Vestad O.L, ‘Facts and Fantasies about Wage Setting and Collective Bargaining’, (2022) 36 (4) JEP 29-52.
• Cam E, Social Dialogue and Democracy in the Workplace: Trade Union and Employer Perspectives from Turkey (Springer Nature 2018).
• Canbolat T, 6356 Sayılı Kanuna Göre Toplu İş Sözleşmesinin Düzeyi ve Türleri (Beta Yayıncılık 2013).
• Cazes S, Garnero A, Martin S and Touzet C, ‘Collective bargaining systems and workers’ voice arrangements in OECD countries’ OECD (2019), Negotiating Our Way Up Collective Bargaining in a Changing World of Work (OECD Publishing 2019) (22-104) 24.
• <https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2019/11/negotiating-our-way-up_16bd8a10/1fd2da34-en.pdf>; accessed 24 July 2024.
• Crouch C, ‘Membership Density and Trade Union Power’ (2017) 23(1) European Review of Labour and Research 47-61.
• Czarzasty J and Mrozowicki A, ‘Industrial relations in Poland: historical background, institutional evolution and research trends’ (2018) 40(4) Employee Relations 674-691.
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (36.Bası, Beta Yayıncılık 2023).
• Çifter A, ‘Toplu İş Sözleşmesinin Muhtevası, Düzeyi ve Türleri’ (2004) 7(3) Kamu-İş Dergisi 1-15.
• Demir M, Çok Düzeyli Toplu Pazarlık ve Türkiye’de Uygulanabilirliği (Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları 2018).
• Dereli T, ‘Sosyal Dialog ve Toplu Pazarlık için Görüşme Becerileri (Toplu Pazarlık Taktik ve Teknikleri)’ (2017) 1(72) Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 145-169.
• Doğan Yenisey K, ‘Sendikal Örgütlenmede İşkolu Esası ve İşkolunun Belirlenmesi’ (2013) 4(39) Çalışma ve Toplum Dergisi 43-68.
• Doğan Yenisey K, İş Hukukunun Emredici Yapısı (Beta Yayıncılık 2014).
• Ekmekçi Ö ve Yiğit E, Toplu İş Hukuku Dersleri (7.Baskı, Onikilevha Yayıncılık 2025).
• Eyrenci Ö, Sendikalar Hukuku (Banksis Yayınları 1984).
• Eyrenci Ö, ‘6356 Sayılı Kanunda Toplu İş Sözleşmesi Türleri’ (2013) 15(Özel Sayı) DEÜHFD 119-146.
• Getman A.P, Yaroshenko O.M, Sereda O.H, Maliuha L and Zhygalkin I.P, ‘Social dialogue at the national and European levels as a factor in the formation of a common labor and social policy’ (2023) 7(3) Society Register 51-72.
• Görmüş A, ‘Küreselleşme Sürecinde Başlıca İşgücü Piyasası Reformları’ (2009) 10(3) Kamu İş Dergisi, 177-200.
• Görmüş A, ‘Türkiye’de Toplu Pazarlık Düzeyleri ve Yeni Gelişmeler’ (2012) 1(2) BJSS 32-48.
• Görmüş A, ‘Toplu Pazarlık Kapsamını Etkileyen Faktörler: Karşılaştırmalı Endüstri İlişkileri Temelinde Türk Endüstri İlişkileri Sisteminin Modernizasyonu’ (2020) 78 Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 63-109.
• Görmüş A, ‘The moderated mediation role of the extension in the relationship between union density and bargaining coverage’ (2024) 45(3) EID 719-743.
• Güzel A, ‘Toplu Pazarlık ve Toplu İş Sözleşmesi Sistemine Eleştirel Bir Yaklaşım’ (2016) 74(Özel Sayı) İÜHFM 887-945.
• Grimshaw D, Brandl B, Bertranou F and Gontero S, ‘Tracing the potential benefits and complex contingencies of multilevel collective bargaining’ (2024) 163(4) ILR 657-675.
• Hayter S and Visser J, 'Making Collective Bargaining More Inclusive:The Role of Extension' (2021), 160(2) ILR, 169-195.
• Hayter S and Visser J, ‘The Application and Extension of Collective Agreements: Enhancing The Inclusiveness Of Labour Protection’ in Hayter S and Visser J (eds), Collective Agreements: Extending Labour Protection (ILO publishing 2018).
• Hayter S and Stoevska V, ‘Social dialogue indicators trade union density and collective bargaining coverage’(ILO Technical Brief, International Statistical Inquiry 2008-09, 2009, (ILO, November 2011) 1-15 https://researchrepository.ilo.org/esploro/outputs/encyclopediaEntry/Social-dialogue-indicators-international-statistical-inquiry/995319277002676; accessed 21 June 2025.
• Jäger S, Naidu S and Schoefer B, ‘Collective Bargaining, Unions, and The Wage Structure:In Internatıonal Perspectıve’ in NBER Workıng Paper Serıes,Working Paper 33267(NBER, December 2024) 22, <http://www.nber.org/papers/w33267>; accessed 18 July 2025.
• Jansen N, ‘Decentralised Bargaining and the Role of Law’ in Tros F (ed), Pathways in Decentralised Collective Bargaining in Europe (Amsterdam University Press 2023) 53-71.
• Kağnıcıoğlu D, Toplu Pazarlık Teori ve Uygulama (Nobel Akademik Yayıncılık 2014)
• Kandemir M, ‘Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanma Alanı’ (2013) 4(39) Çalışma ve Toplum 167-214.
• Katz H.C, ‘The Decentralization of Collective Bargaining: A Literature Review and Comparative Analysis’ (1993) 47(1) ILR Review 3-22.
• Konstantinos Papadakis, ‘Social Dialogue at the Dawn of the ILO’s Centenary: Sorting Out Challenges, Setting Priorities for the Future’ in Heyes J and Rychly L (eds), The Governance of Labour Administration: Reforms, Innovations and Challenges (Edward Elgar Publishing 2021).
• Kutal M, ‘Türk Toplu İş Hukukunda İşkolu Kavramı (Önemi, Uygulaması ve Sorunları’ (2006) (3) Sicil İHD 118-125.
• Kutal M, ‘Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.01.2012 Tarihli Kanun Tasarısı’ (2012) 1(25) Sicil İHD 159-177.
• Kutal M, ‘İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Çalışma Sözleşmeleri Işığında Türk Hukukunda Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları’ (2013) 8(29) Sicil İHD 135-144.
• Lamarche C, ‘Collective Bargaining in Developing Countries’ (2015) 183 IZA World of Labor 1, 10, <https://wol.iza.org/uploads/articles/183/pdfs/collective-bargaining-in-developing-countries.pdf; accessed 14 April 2024.
• Mahiroğulları A, Dünyada ve Türkiye ‘de Sendikacılık (2. Baskı, Ekin Basın Yayım 2013).
• Adnan Mahiroğulları, ‘Türkiye'de Toplu Pazarlık Düzeninin Gelişme Aşamaları ve Temel Özellikleri’ içinde Nusret Ekin’e Armağan (Kamu-İş Yayını 2000).
• Marginson P, ‘Coordinated Bargaining in Europe: From Incremental Corrosion to Frontal Assault?’ (2015) 21(2) EJIR 97-114.
• Marginson P and Sisson K, European Integration and Industrial Relations: Multi-Level Governance in the Making (2nd edn, Palgrave Macmillan 2006).
• Metten A, ‘Rethinking trade union density: A new index for measuring union strength’ (2021) 52(6) Industrial Relations Journal 528-549.
• Muñoz Ruiz, A.B, Ramos Martín, N and Vincent C, ‘Interplay between State and Collectiv Bargaining, Comparing France and Spain’ in Tros F (ed), Pathways in Decentralised Collective Bargaining in Europe (Amsterdam University Press 2023).
• Muñoz Ruiz A.B, Ramos Martín N, ‘Decentralised Bargaining in Spain’ (Country Report nr.7 in the CODEBAR-project; 2022) <https://aias-hsi.uva.nl/en/projects-a-z/codebar/country-reports-codebar/codebar-country-reports.html>; accessed 22 June 2024.
• Mülayim B.O, ‘Avrupa ve Ülkemizde Toplu İş Sözleşmesi Kapsama Oranı ve Bu Oranı Etkileyen Faktörler’ (2023) 5(1) ASBÜHFD 110-153.
• Mülayim B.O, ‘Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği’ (2018) 13(146) Terazi Hukuk Dergisi 24-39.
• Müller T and Schulten T, ‘Germany: Parallel Universes of Collective Bargaining’in Müller T, Vandaele K and Waddington J (eds) Collective Bargaining in Europe: towards an Endgame, Volume II (ETUI aisbl, 2019). Narmanlıoğlu Ü, İş Hukuku II, Toplu İş İlişkileri (2. Baskı, Beta Yayınları 2013).
• OECD (2017), OECD Employment Outlook 2017 Collective bargaining in a changing world of work, Chapter 4, OECD Publishing, Paris 2017 <https://www.oecd.org/en/publications/oecd-employment-outlook-2017_empl_outlook-2017-en.html>; accessed 10 May 2024.
• OECD (2020). Negotiating our way up: Collective bargaining in a changing world of work. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/1fd2da34-en Oesingmann K, ‘The Extension of Collective Agreements in Europe’ CESifo DICE Report, (2016) 14(2) Journal For Institutional Comparisons 59-64.
• Özkaraca E, Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisi (Beta Yayınları 2014).
• Paolucci V, Czarzasty J, Muñoz Ruiz A.B and Ramos Martín N, ‘Decentralisation of Collective Bargaining, the Retail Sector’ in in Tros F (ed) Pathways in Decentralised Collective Bargaining in Europe, (Amsterdam University Press 2023) 113-142.
• Pietrogiovanni V and Iossa A, ‘Workers’ Representation and Labour Conflict at Company Level: The Italian Binary Star in the Prism of The Swedish Ternary System’ (2017) 8(1) European Labour Law Journal 45-66.
• Pulignano V and Keune M, ‘Understanding Varieties of Flexibility and Security in Multinationals: Product Markets, Institutions Variation and Local Bargaining’ (2015) 21(1) EJIR 5-21.
• Ramos R, Sanromá E and Simón H, ‘Collective bargaining levels, employment and wage inequality in Spain’ (2022) 44 Journal of Policy Modeling 375-395.
• Rönnmar M, Kahmann M, Iossa A, Czarzasty J and Paolucci V, ‘Trade union participation and influence in decentralised collective bargaining’ in Tros F (Ed), Pathways in decentralised collective bargaining in Europe (Amsterdam University Press 2023).
• Schulten T, Eldring L and Naumann R, ‘The role of extension for the strength and stability of collective bargaining in Europe’ in Van Gyes G and Schulten T (eds), Wage Bargaining Under the New European Economic Governance Alternative Strategies for Inclusive Growth (Publisher: ETUI 2015).
• Schulten T, ‘European minimum wage policy: A concept for wage-led growth and fair wages in Europe’ (2012) 4(1) IJLR 85-103.
• Sheldon P, Gan B and Bamber G.J ‘Collective Bargaining: Globalizing Economies and Diverse Outcomes’in Blanpain R (ed), Comparative Labour Law and Industrial Relations in Industrialised Market Economies (11th edition, Netherlands: Kluwer Law International 2014.
• Subaşı İ, ‘6356 Sayılı Kanuna Göre Toplu İş Sözleşmesi’ (2014) 20(1) MÜHFHAD 595-653.
• Sur M, Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği ve Teşmil (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1991). Sur M, İş Hukuku Toplu İlişkiler (9.Baskı, Turhan Kitabevi 2020).
• Sur M, ‘6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilmesi’ (2013) 4 Çalışma ve Toplum Dergisi 317-356.
• Süral A.N, ‘A Pragmatic Analysis of Social Dialogue in Turkey’ (2007) 43 (1) Middle Eastern Studies 143-152. Şahlanan F, Sendikalar Hukuku (Özgün Matbaacılık 1995)
• Tokol A, Endüstri İlişkileri ve Yeni Gelişmeler (Vipaş Yayıncılık 2001).
• Traxler F, ‘Farewell to Labour Market Associations? Organized versus disorganized decentralisation as a map for industrial relations’ in Traxler F and Crouch C (eds) Organized Industrial Relations in Europe. What future? (Aldershot Avebury 1995).
• Traxler F, ‘Collective Bargaining in the OECD: Developments, Preconditions and Effects’, (1998) 4(2) EJIR 207-226.
• Traxler F and Kittel B, ‘The Bargaining System and Performance A Comparison of 18 OECD Countries’ (2000) 33(9) Comparative Political Studies 154-1190.
• Traxler F, ‘Bargaining (De) Centralization, Macroeconomic Performance and Control Over the Employment Relationship’ (2003) 41(1) BJIR 1-27.
• Traxler F /Brandl B, ‘Collective Bargaining, Inter-Sectoral Heterogeneity and Competitiveness: A Cross-National Comparison of Macroeconomic Performance’ (2012) 50(1) BJIR 73-98.
• Tuncay A.C ve Savaş Kutsal B, Toplu İş Hukuku (7.Baskı, Beta Yayıncılık 2019).
• Turan G, ‘Toplu Pazarlığın Değişen Yapısı ve Pazarlık Yapısını Belirleyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme’ (2000) 5(2) 49-58.
• Uçkan B, Avrupa Birliği Düzeyinde Toplu Pazarlık (Legal Yayıncılık 2006).
• Ulucan D, Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği ve Hukuki Niteliği (İTÜ Yayınları 1981).
• Visser J, ‘Did employers abandon collective bargaining? A comparative analysis of the weakening of collective bargaining in the OECD’ (2024) 55(5) Industrial Relations Journal, 350-377.
• Visser J, ‘Can Unions Revitalize Themselves?’ (2019) 9(1-2) IJLR 17-48.
• Visser J, ‘What happened to collective bargaining during the great recession?’ (2016) 5(9) I ZA Journal of Labor Policy 1-35.
• Visser J, ‘Variations and trends in European industrial relations in the 21st century'sfirst decade’ In Industrial relations in Europe 2010, Commıssıon Staff Workıng Paper Industrial Relations in Europe 2010, Brussels, 03.03.2011 SEC(2011) 292 final (European Commission, 03 March 2011) 17-67<https://www.europarl.europa.eu/RegData/docs_autres_institutions/commission_europeenne/sec/2011/0292/COM_SEC(2011)0292_EN.pdf>; 12 August 2024.
• Visser J, ‘Union Membership Statistics In 24 Countries’ (2006) Monthly Labor Review 38-49.
• Yorğun S, ‘Sendikaların Toplu Pazarlık Yetkisi ve Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü’nün Hukuku Boyutu’ (2023) (76) Çalışma ve Toplum Dergisi 97-120.
• Waddington J, Müller T and Vandaele K, ‘Setting the scene: collective bargaining under neoliberalism’in Müller T, Vandaele K and Waddington J, Collective bargaining in Europe: towards an endgame Volume I (Publisher: ETUI 2019).