TÜRKİYE’DEKİ HEKİMLERİN VE HEMŞİRELERİN HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ ALGI DÜZEYLERİNİN META ANALİZ YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, , 1057 - 1068, 28.12.2023

Cuma Fidan

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1334349

Cited By: 1

Öz

Sağlık kurumlarının nihai amacı; güvenilir, adil, etkili ve hasta merkezli tıbbi bakım sunmaktır. Bu amacın gerçekleştirilmesinde hasta güvenliği kültürü (HGK); hasta güvenliğinin arttırılabilmesinde, tıbbi hataların ve hata sıklığının azaltılabilmesinde, sağlık personelinin hatalarını daha hızlı raporlayabilmesinde ve hastanın zarar görmesinin engellenmesinde katkı sağlar. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, Türkiye’deki hekimlerin ve hemşirelerin HGK algı düzeylerinin meta analiz yöntemiyle değerlendirilmesidir. Literatürde yapılan çalışmalara; “hasta güvenliği/patient safety, hasta güvenliği kültürü/patient safety culture” anahtar kelimeleri kullanılarak 1 Mart-26 Temmuz 2023 tarihleri arasında YÖK Tez Merkezi, Google Scholar, DergiPark, TUBİTAK ULAKBİM veri tabanları aracılığıyla ulaşılmıştır. Türkçe ve/veya İngilizce yayın dilinde, tez ve makale yayın türünde ve Türkiye’deki hekimlerin ve hemşirelerin HGK algı düzeylerini değerlendiren nicel araştırmalar çalışma kapsamına dâhil edilmiştir. Etki büyüklüklerinin hesaplanmasında Cohen d yöntemi, ortak etki büyüklüğünün hesaplanmasında ise rastgele etki modeli kullanılmıştır. (Q=99,45; sd=14; p<0,001; I2>0,75; Ʈ>0,38). Araştırma kapsamına ulaşılan 1.218 çalışmadan 15’i dâhil edilmiştir. Dâhil edilen çalışmaların; 2010-2023 yılları arasını kapsadığı, makale (n=8) ve yüksek lisans tez yayın türünde (n=7) olduğu, tanımlayıcı ve kesitsel yöntem türünde gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Çalışmada, 1.087 hekim ve 1.865 hemşire olmak üzere toplam 2.952 sağlık personelinin HGK algı düzeyleri değerlendirilmiştir. Begg ve Mazumdar sıralı korelasyon test yöntemine göre yayın yanlılığı tespit edilmemiştir (z=1,83; p=0,07). Meta analiz sonuçları, Türkiye’de hekimlerin hemşirelere göre daha yüksek HGK algı düzeyine sahip olduğunu; ancak elde edilen bu sonucun istatistiksel olarak anlamlı olmadığını göstermiştir (M=0,19; %95 GA=-0,03-0,41; p>0,05). Hekimlerin ve hemşirelerin HGK algı düzeylerine yönelik elde edilen bu sonuç konu ile ilgili daha fazla çalışmanın yapılmasına ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hasta güvenliği kültürü, Hekimler, Hemşireler, Meta analiz.

EVALUATION OF PATIENT SAFETY CULTURE PERCEPTION LEVELS OF TURKISH PHYSICIANS AND NURSES BY META-ANALYSIS METHOD

Öz

The ultimate goal of healthcare institutions is to provide safe, fair, effective, and patient-centered medical care. In realizing this goal, patient safety culture (PSC) contributes to increasing patient safety, reducing medical errors, enabling healthcare personnel to report errors faster, and preventing patient harm. In this context, this meta-analysis was conducted to determine how Turkish physicians and nurses perceive PSC. YÖK Thesis Center, Google Scholar, DergiPark, and TUBITAK ULAKBIM databases were screened between March 1 and July 26, 2023, using the keywords “hasta güvenliği/patient safety” and “hasta güvenliği kültürü/patient safety culture.” The inclusion criteria were (1) being written in Turkish and/or English, (2) being a thesis or article, and (3) being a quantitative study addressing Turkish physicians’ and nurses’ perceptions of PSC. While Cohen's d method was used to calculate effect sizes, the random effect model was used to calculate the common effect size (Q=99.45; sd=14; p<0.001; I2>0.75; Ʈ>0.38). The literature review yielded 1.218. studies. The sample consisted of eight articles and seven theses published between 2010 and 2023. All in all, the sample consisted of 15 studies that adopted descriptive and cross-sectional research designs. The studies recruited 2952 healthcare professionals (1865 nurses) to determine their perceptions of PSC. The Begg and Mazumdar rank correlation test method did not detect publication bias (z=1.83; p=0.07). The results showed that physicians had higher perceptions of PSC than nurses. However, this result was statistically insignificant (M=0.19; 95% CI=-0.03-0.41; p>0.05). All in all, the results indicate that more research is warranted to better understand how Turkish physicians and nurses perceive PSC.

Anahtar Kelimeler

Meta-analysis, Nurses, Patient safety culture, Physicians.

Kaynakça

• Agbar, F., Shang, Z., Wu, Y., & Mustafa, M. (2023). Effect of patient safety education interventions on patient safety culture of health care professionals: Systematic review and meta-analysis. Nurse Education in Practice, 67, 103565.
• Almutairi, S., Aljohani, A., Awad, M., Saha, C., Alhobaishi, H., Almutairi, A., & Al Mutair, A. (2022). Perceptions of patient safety culture dimensions among hospital nurses: A systematic review. Dr. Sulaiman Al Habib Medical Journal, 4(3), 103-125.
• Alsabri, M., Boudi, Z., Lauque, D., Dias, R. D., Whelan, J. S., Östlundh, L., Alinier, G., Onyeji, C., Lindner, T., Slagman, A., Bates, D. W., Tazarourte, K., Singer, S. J., Toussi, A., Grossmann, S. & Bellou, A. (2022). Impact of teamwork and communication training interventions on safety culture and patient safety in emergency departments: a systematic review. Journal of Patient Safety, 18(1), e351-e361.
• Aydın, Ş. (2010). Bir üniversite hastanesinde görev yapan hekim ve hemşirelerin hasta güvenliği kültürüne ilişkin algılamaları [Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Azami-Aghdash, S., Azar, F. E., Rezapour, A., Azami, A., Rasi, V., & Klvany, K. (2015). Patient safety culture in hospitals of Iran: a systematic review and meta-analysis. Medical Journal of The Islamic Republic of Iran, 29, 251.
• Begg, C. B., & Mazumdar, M. (1994). Operating characteristics of a rank correlation test for publication bias. Biometrics, 50(4), 1088-1101.
• Behlül, S., & Bayraktar, Ö. (2017). Sağlık çalışanlarının hasta güvenliği kültürü algılarının değerlendirilmesi: üniversite hastanesi örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(3), 202-206.
• Behzadifar, M., Behzadifar, M., Jahanpanah, F., & Bragazzi, N. L. (2019). Patient safety culture assessment in Iran using the “Hospital survey on patient safety culture” tool: A systematic review and meta-analysis. Clinical Epidemiology and Global Health, 7(4), 641-647.
• Bergmann, C., Tsuji, S., Piccinini, P. E., Lewis, M. L., Braginsky, M., Frank, M. C., & Cristia, A. (2018). Promoting replicability in developmental research through meta‐analyses: Insights from language acquisition research. Child Development, 89(6), 1996-2009.
• Camacho-Rodríguez, D. E., Carrasquilla-Baza, D. A., Dominguez-Cancino, K. A., & Palmieri, P. A. (2022). Patient safety culture in Latin American hospitals: a systematic review with meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(21), 14380.
• Chen, T. Y., Jou, R. C., & Chiu, Y. C. (2021). Using the multilevel random effect model to analyze the behavior of carpool users in different cities. Sustainability, 13(2), 937.
• Choi, S. W., & Lam, D. M. H. (2016). Funnels for publication bias–have we lost the plot?. Anaesthesia, 71(3), 338-341.
• Çelik, G., & Öztürk, Z. (2021). Sağlıkta kalite yönetimi bağlamında çalışanların hasta ve çalışan güvenliği kültürü algısı: Özel hastane ve kamu hastanesi karşılaştırması. İşletme Bilimi Dergisi, 9(1), 51-86.
• Eken, A. (2018). Sağlık çalışanlarında ekip çalışması etkinliği ile hasta güvenliği kültürü arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Bir kamu hastanesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Okan Üniversitesi.
• Elmontsri, M., Almashrafi, A., Banarsee, R., & Majeed, A. (2017). Status of patient safety culture in Arab countries: a systematic review. BMJ Open, 7(2), e013487.
• Groves, P. S. (2014). The relationship between safety culture and patient outcomes: results from pilot meta-analyses. Western Journal of Nursing Research, 36(1), 66-83.
• Güler, S. (2014). Özel bir hastanede sağlık çalışanlarının hasta güvenliği kültürü algısının değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Bilim Üniversitesi.
• Hedges, L. V., Pustejovsky, J. E., & Shadish, W. R. (2013). A standardized mean difference effect size for multiple baseline designs across individuals. Research Synthesis Methods, 4(4), 324-341.
• Karayurt, Ö., Damar, H. T., Bilik, Ö., Özdöker, S., & Duran, M. (2017). Ameliyathanede hasta güvenliği kültürünün ve güvenli cerrahi kontrol listesinin kullanımının incelenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 16-23.
• Khosravizadeh, O., Mohseni, M., Baghian, N., Maleki, A., Hashtroodi, A., & Yari, S. (2020). Front-line staff's perspective on patient safety culture in Iranian medical centers: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Risk & Safety in Medicine, 31(4), 193-207.
• Lawati, M. H. A., Dennis, S., Short, S. D., & Abdulhadi, N. N. (2018). Segurança do paciente e cultura de segurança na atenção primária à saúde: uma revisão sistemática. BMC Fam Pract, 19, 104.
• Morello, R. T., Lowthian, J. A., Barker, A. L., McGinnes, R., Dunt, D., & Brand, C. (2013). Strategies for improving patient safety culture in hospitals: a systematic review. BMJ Quality & Safety, 22, 11-18.
• Okuyama, J. H. H., Galvao, T. F., & Silva, M. T. (2018). Healthcare professional’s perception of patient safety measured by the hospital survey on patient safety culture: a systematic review and meta-analysis. The Scientific World Journal, 2018, 1-11.
• Olsen, E., & Leonardsen, A. C. L. (2021). Use of the hospital survey of patient safety culture in Norwegian hospitals: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), 6518.
• Page, M. J., Mckenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., Shamseer, L., Tetzlaff, J. M., Akkl, E. A., Brennan, S. E., Chou, R., Glanville, J., Grimshaw, J. M., Hróbjartsson, A., Lalu, M. M., Li, T., Loder, E. W., Mayo Wilson, E., Mcdonald, S., Mcguinness, L. A., Stewart, L. A., Thomas, J., Tricco, A. C., Welch, V. A., Whiting, P., & Moher, D. (2021). The PRISMA statement: An updated guideline for reporting systematic reviews. BMJ, 372, n71.
• Reis, C. T., Paiva, S. G., & Sousa, P. (2018). The patient safety culture: a systematic review by characteristics of hospital survey on patient safety culture dimensions. International Journal for Quality in Health Care, 30(9), 660-677.
• Weaver, S. J., Lubomksi, L. H., Wilson, R. F., Pfoh, E. R., Martinez, K. A., & Dy, S. M. (2013). Promoting a culture of safety as a patient safety strategy: a systematic review. Annals of Internal Medicine, 158(502), 369-374.
• Zaitoun, R. A., Said, N. B., & de Tantillo, L. (2023). Clinical nurse competence and its effect on patient safety culture: a systematic review. BMC Nursing, 22, 173.
• Nazik, E., Ebru, V. A. R., Yıkar, S. K., Nazik, S., Karadağ, A. G., Gökçe, R., & Dudu, U. Ç. A. R. (2018). Sağlık çalışanlarının hasta güvenliği kültürü algısının belirlenmesi: Kadın doğum ve çocuk hastalıkları hastanesi örneği. Çağdaş Tıp Dergisi, 8(3), 251-258.
• Oksay, A., Kılınç, M., & Sayhan, M. (2019). Sağlık çalışanlarında hasta güvenliği kültürü algısının değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 455-475.
• Özcan, T. H. (2018). Güneydoğu Anadolu bölgesindeki bir özel hastanede hasta güvenliği kültürü [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Öztürk, Z., Ekinci, N., & Taş, M. Ö. (2022). Hekim ve hemşirelerin hasta güvenliği kültürü algılarının belirlenmesi: Ankara’da bir hastane örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(4), 1433-1445.
• Teleş, M. (2011). Sağlık personelinin hasta güvenliği kültürü algıları ile hastaların sağlık hizmeti kalitesi algıları arasındaki ilişkinin analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Tunçer, G. (2016). Bebek dostu kadın doğum ve çocuk hastanelerinde çalışan hekim, hemşire ve ebelerin hasta güvenliği tutumlarının belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Yelkin Alp, F. (2011). Sağlık çalışanlarının hasta güvenliği kültürünün incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Yılmaz, A., Işık, O., & Akca, N. (2017). Hastane çalışanlarının hasta güvenliği tutumu algı düzeylerinin belirlenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(1), 69-80.
• Yılmaz, T. H., & Karagöz, N. (2023). Sağlık kurumlarında hasta güvenliği kültürünün araştırılması: Sivas’ta üniversite hastanesi uygulaması. Journal of Business and Communication Studies, 2(1), 70-83.
• Zheng, M., Jin, H., Shi, N., Duan, C., Wang, D., Yu, X., & Li, X. (2018). The relationship between health literacy and quality of life: A systematic review and meta-analysis. Health and Quality of Life Outcomes, 16, 1-10.