Hata Türü ve Etkileri Analizi (HTEA): Üniversite Hastanesinde Bir Uygulama

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 4, 475 - 502, 29.12.2017

Murat Aydan , Sıdıka Kaya

Öz

Hata Türü ve Etkileri Analizi (HTEA), Toplam Kalite Yönetimi (TKY) anlayışında yer bulan; “proaktif” nitelikli (hatalar meydana geldikten sonra durumu düzeltmeye çalışmak yerine, onları önlemeyi amaçlayan), uygulanması kolay ve düşük maliyetli bir kalite iyileştirme tekniğidir. Bu çalışma, HTEA’nın sağlık hizmet süreçlerini iyileştirmede nasıl uygulanabileceğini örneklendirmek amacıyla, Ankara’daki bir üniversite hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında Klinik Patoloji Laboratuvarı Tetkik Süreci’nin yeniden planlaması yapılmış; HTEA tekniği yardımıyla bu sürece dair riskler giderilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında HTEA tekniğinin, süreçteki olası hataları belirlemede ve bunları önlemede yararlı bir araç olabileceği ve teknik yardımıyla hayatî düzeydeki tehlikelerin de azaltılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, hastane, kalite, HTEA, süreç iyileştirme, proaktif kalite iyileştirme teknikleri

Kaynakça

• 1. Aksay K., Orhan F. ve Kurutkan M. N. (2012) Sağlık Hizmetlerinde Bir Risk Yönetimi Tekniği Olarak FMEA: Laboratuvar Sürecine Yönelik Bir Uygulama. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi 2012(2): 121-142. 2. Aydın G., Gökçe Ö., Erbeyin H., Arslan S., İlbay E., Aycan İ., Gürhan M., Atik F., Döşeme G., Erdem H. ve Soylu D. (2013) İlaç Uygulama Hataları: Bir Hastanede HTEA Tekniği Kullanılarak Yürütülen Sistem İyileştirme Çalışması. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi 5(1): 17-41. 3. Aydınlı C. (2010) Sağlık Kuruluşlarında Risk Değerlendirme ve Bir Üniversite Hastanesinde Risk Azaltma Çalışması. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi Bursa. 4. Baysal M. E., Canıyılmaz E. ve Eren T. (2002) Otomotiv Yan Sanayiinde Hata Türü ve Etkileri Analizi. Teknoloji 5(1-2): 83-90. 5. Bol P., Gül G. ve Erbaycu A. E. (2013) Hasta-Hekim İletişimindeki Eksiklik ve Hataların Ortaya Konmasında FMEA Model Analizinin Katkısı. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi 27(3): 181-191. 6. Bonfant G., Belfanti P., Paternoster G., Gabrielli D., Gaiter A. M., Manes M., Molino A., Pellu V., Ponzetti C., Farina M. and Nebiolo P. E. (2010) Clinical Risk Analysis with Failure Mode and Effect Analysis (FMEA) Model in a Dialysis Unit. Journal of Nephrology 23(1): 111-118. 7. Chrysler Co., Ford Motor Co. and General Motors Co. (1995) Potential Failure Mode and Effects Analysis (FMEA): Reference Manual. https://www.lehigh.edu/~intribos/Resources/SAE_FMEA.pdf Erişim Tarihi: 23.03.2017. 8. Claxton K. and Campbell-Allen N. M. (2017) Failure Modes Effects Analysis (FMEA) for Review of a Diagnostic Genetic Laboratory Process. International Journal of Quality & Reliability Management 34(2): 265-277. 9. Davie J. L. (2008) An Analysis of Risk Perception and the RPN Index within Failure Modes and Effects Analysis. State University of New York Department of Industrial and Systems Engineering, Master of Science, New York. 10. Department of Defence (1980) MIL-STD-1629A: Procedures for Performing a Failure Mode Effects and Criticality Analysis. Department of Defence, Washington D.C. 11. Derosier J., Stalhandske E., Bagian J. P. ve Nudell T. (2002) Using Health Care Failure Mode and Effect Analysis: The VA National Center for Patient Safety’s Prospective Risk Analysis System. The Joint Commission Journal on Quality Improvement 27(5): 248-267. 12. Dinçer Ö. (2008) Örgüt Geliştirme Teori Uygulama ve Teknikleri. Alfa Yayınları, İstanbul. 13. Durhan D. (2006) Hata Türü ve Etkileri Analizi (FMEA) ve Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 14. Efe B., Yerlikaya M. A. ve Efe Ö. F. (2016) İş Güvenliğinde Bulanık Promethee Yöntemiyle Hata Türleri ve Etkilerinin Analizi: Bir İnşaat Firmasında Uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6(2): 126-137. 15. Eleren A. (2007) Eğitim Başarısının Artırılmasında Süreç Geliştirme Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi 9(2): 1-25. 16. FAA (2000) FAA System Safety Handbook. Federal Aviation Administration, Washington D.C. 17. Hüner S. G, Karakulak A., Egeli D., Veyisoğlu D., Gülnar D., Bozkurt İ., Bahar M., Kaya N., Topçam N., Örnek S., Aytulu T., Saatçi S., Şener Ü. ve Burges Ü. (2014) Bir Özel Hastanede Risk Değerlendirme Çalışması Nutrisyon (Klinik Beslenme) Süreci FMEA Çalışması. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 1(1): 27-32. 18. İntepeler Ş. S. and Caran M. İ. (2011) Failure Modes and Effects Analysis in the Health Services and A Practice Example. Journal of Education and Research in Nursing 8(3): 32-43. 19. Ishikawa K. (1985) What is Total Quality Control? The Japanese Way. Prentice Hall, New Jersey. 20. Işığıçok E. (2005) Toplam Kalite Yönetimi Bakış Açısıyla İstatistiksel Kalite Kontrol. Ezgi Kitabevi, Bursa. 21. Kaya E. (2011) Sağlık Hizmetlerinde Stratejik Yönetim Aracı Olarak Hata Türleri Etkileri ve Analizi Yöntemi ve Bir Uygulama Örneği. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. 22. Kaya S. (2005) Sağlık Hizmetlerinde Sürekli Kalite İyileştirme. Pelikan Yayıncılık, Ankara. 23. Kumru M. ve Yıldız Kumru P. (2010) "Hastanelerde Satın Alma Sürecinin İyileştirilmesi: Bir Örnek Uygulama". II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı. İçinde: Kırılmaz H. (ed.) ss: 171-183. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara. 24. Magnezi R., Hemi A. ve Hemi R. (2016) Using the Failure Mode and Effects Analysis Model to Improve Parathyroid Hormone and Adrenocorticotropic Hormone Testing. Risk Management in Health Care Policy 9: 271-274. 25. McDermott R. E., Mikulak R. J. and Beauregard M. R. (2008) The Basics of FMEA. CRC Press, Florida. 26. Özfırat P. M (2014) Bulanık Önceliklendirme Metodu ve Hata Türü ve Etkileri Analizini Birleştiren Yeni Bir Risk Analizi Yöntemi. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 29(4): 755-768. 27. National Center for Patient Safety (2010) The Basics of Healthcare Failure Mode and Effect Analysis. https://www.patientsafety.va.gov/docs/hfmea/HFMEAIntro.pdf Erişim Tarihi: 20.03.2017. 28. Neave H. R. (1987) Deming's 14 Points for Management: Framework for Success. Journal of the Royal Statistical Society. Series D (The Statistician) 36(5): 561-570. 29. Önder Y. (2007) Konfeksiyon Üretiminde Hata Türü ve Etkileri Analizi. Tekstil ve Konfeksiyon 17(2): 126-131. 30. Reid R. D. (2005) FMEA Something Old, Something New. Quality Progress 38(5): 90-93. 31. Senders J. W. (2004) FMEA and RCA: The Mantras of Modern Risk Management. Qual Saf Health Care 13(4): 249-250. 32. Soykan Y., Kurnaz N. ve Kayık M. (2014) Sağlık İşletmelerinde Hata Türü ve Etkileri Analizi ile Bulaşıcı Hastalık Risklerinin Derecelendirilmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 6(1): 172-183. 33. Sönmez Y. ve Ünğan M. C. (2017) Hata Türü Etkileri Analizi ve Otomotiv Parçaları Üretiminde Bir Uygulama. İşletme Bilimi Dergisi 5(2): 217-245. 34. Stamatis D. H. (1995) Failure Mode and Effect Analysis: FMEA From Theory to Execution. ASQ, Quality Press, Milwaukee. 35. Şişman B. (2017) Hata Türü ve Etkileri Analizinde Bulanık AHP ve Bulanık Vikor Yöntemleri ile Otomotiv Sektöründe Risk Değerlendirmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(18): 234-250. 36. Toptancı Ş. ve Erginel N. (2017) Hata Türü ve Etkileri Analizi ve Kalite Fonksiyon Yayılımı ile Bir İnşaat Firması İçin Risk Değerlendirmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5(ÖS: Ergonomi 2016): 189-199. 37. Türedi A. T. ve Bircan D. A. (2016) Endüstriyel Robotik Otomasyon Sistemlerinde Görülen Hataların ve Sistem Güvenilirliğinin Hata Türleri ve Etkileri Yöntemi ile Analizi. Mühendis ve Makina 57(672): 56-61. 38. Yılmaz B. S. (2000) Hata Türü ve Etki Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(4): 133-150. 39. Yousefinezhadi T., Jannesar Nobari F. A., Behzadi Goodari F. and Arab M. (2016) A Case Study on Improving Intensive Care Unit (ICU) Services Reliability: By Using Process Failure Mode and Effects Analysis (PFMEA). Global Journal of Health Science 8(9): 52635.