Hasta Bakım Yükü: Alzheimer Hastalarına Bakım Verenler Arasında Bir Çalışma

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 4, 625 - 640, 29.12.2018

Hazal Onat Kaya Yusuf Çelik

Öz

Alzheimer hastalığı, genellikle 65 yaş üstü bireylerde görülen, kısaca beyin dokularında oluşan tahribat ile kişinin özellikle bilincinde her geçen gün kötüleşen bir tablo sonucu kaybına neden olan nörolojik bir hastalıktır. Alzheimer hastaları, hastalıkları ilerledikçe hayatlarını yalnız başlarına yürütemedikleri için yakınlarına hasta bakımında büyük sorumluluklar düşmektedir ve bu durum, hasta yakınlarını olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı, Alzheimer hastalarına bakım veren yakınlarının yaşadıkları hasta bakım verme yükünü tespit etmektir. Bakım yükünü belirlemek için Zarit Bakıcı Yük Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçekle bakım veren hasta yakınlarının, ‘Ruhsal Gerginlik ve Özel Yaşamın Bozulması’, ‘Sinirlilik ve Kısıtlanmışlık’, ‘Toplumsal İlişkilerde Bozulma’, ‘Ekonomik Yük’ ve ‘Bağımlılık’ alt boyutlarında karşı karşıya kaldıkları bakım yükü değerlendirilmektedir. Çalışma amacına yönelik veriler, hazırlanan anketler aracılığı ile araştırmacılar tarafından gönüllü olarak araştırmaya katılmayı kabul eden hasta yakınları ile gerçekleştirilen yüz yüze görüşmelerle toplanmıştır. Çalışma sonunda, hasta yakınlarının yaklaşık 1/3’ünde bakım verme yükü çok az veya hafif olarak bulunmuştur. Ayrıca hasta yakınları kendilerini eski hayatlarına oranla daha izole, daha sinirli, daha kısıtlanmış ve maddi anlamda da sıkıntı yaşadıklarını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Alzheimer, Hasta Yakını, Bakım Verme Yükü

Kaynakça

• 1. Akpınar B. (2009) Alzheimer Hastalığı Olan Bireye Bakım Verenlerin Cinsiyetinin Bakım Veren Yükü Üzerine Etkisi. T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 2. Akyar İ. ve Akdemir N. (2009) Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları Güçlükler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 32- 49. 3. Almberg B., Jansson W., Grafström M. and Windblad B. (1998) Differences Between and Within Genders in Caregiving Strain: A Comparison Between Caregivers of Demented and Non-caregivers of Non-demented Elderly People. Journal of Advanced Nursing 28(4): 849-858. 4. Alzheimer Society of Canada (2013) Progression Late Stages Toronto: Alzheimer Society of Canada. 5. Baumgarten M., Battista R. N., Infante-Rivard C., Hanley J. A., Becker R., Bilker W. B. and Gauthier S. (1997) Use of Physician Services Among Family Caregivers of Elderly Persons with Dementia. Journal of Clinical Epidemiology 50(11): 1265-1272. 6. Chumbler N., Grimm J., Cody M. and Beck C. (2003) Gender, Kinship and Caregiver Burden: The Case of Community-Dwelling, Memory-Impaired Seniors. International Journal of Geriatric Psychiatry 18(8): 722-732. 7. Clyburn L. D., Stones M. J., Hadjistavropoulos T. and Tuokko H. (2000) Predicting Caregiver Burden and Depression in Alzheimer’s Disease. Journal of Gerontolog 55(1): 2-13. 8. Coen R. F., Swanwick G. R. J., O’Boyle C. A. and Coakley D. (1997) Behaviour Disturbance and Other Predictors of Carer Burden in Alzheimer’s Disease. International Journal of Geriatric Psychiatry 12(3): 331-336. 9. Croog S. H., Burleson J. A., Sudilovsky A. and Baume R. M. (2006) Spouse Caregivers of Alzheimer Patients: Problem Responses to Caregiver Burden. Aging & Mental Health 10(2): 87-100 10. Erbay E. (2013). Alzheimerlı Hasta Yakını Olmak. Akademik Geriatri Dergisi 5(2): 57-63. 11. Etters L., Goodall D. and Harrison B. E. (2008) Caregiver Burden Among Dementia Patient Caregivers: A Review of the Literature. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners 20(8): 423-428. 12. Gallicchio L., Siddiqi N., Langenberg P. and Baumgarten M. (2002) Gender Differences in Berden and Depression Among Informal Caregivers of Demented Elders in the Community. International Journal of Geriatric Psychiatry 17(2): 154-163. 13. Georges J., Jansen S., Jackson J., Meyrieux A., Sadowska A. and Selmes M. (2008) Alzheimer’s Disease in Real Life – The Dementia Carer’s Survey. International Journal of Geriatric Psychiatry 23(5): 546-551. 14. Jönsson L., Jönhagen M. E., Kilander L., Soininen H., Hallikainen M., Waldemar G., Nygaard H., Andereasen N., Winblad B. and Wimo A. (2006) Determinants of Costs of Care for Patients with Alzheimer’s Disease. International Journal of Geriatric Psychiatry 21(5): 449-459. 15. Kasuya R. T., Polgar-Bailey P., and Takeuchi R. (2000) Caregiver Burden and Burnout A Guide For Primary Care Physicians. Postgraduate Medicine 108(7): 119-123. 16. Kasper J. D., Freedman V. A. and Spillman B. C. (2014) Disability and Care Needs of Older Americans by Dementia Status: An Analysis of the 2011 National Health and Aging Trends Study. Washington D.C.: U.S. Department of Health and Human Services Assistant Secretary for Planning and Evaluation Office of Disability, Aging and Long-Term Care Policy. 17. Korkut Y. ve Berk Ö. S. (2009) Alzheimer Hastalarına ve Sağlıklı Yaşlılara Bakım Veren Kadın Yakınlarda Bakım Verme Tarzı, Problem Çözme Stratejileri, Öfke Tarzları ve Sağlık Durumunun İncelenmesi. Türk Geriatri Dergis, 12(1): 1-12. 18. Mayo Clinic (2015, 11 24). Alzheimer's Stages: How the Disease Progresses. http://www.mayoclinic.org/alzheimers-stages/art-20048448?pg=2 (Erişim Tarihi: 04.01.2016) 19. Özer N., Yurttaş A., and Akyıl Ç. R. (2012) Psychometric Evaluation of the Turkish Version of the Zarit Burden Interview (ZBI) in Family Caregivers of Inpatients in Medical and Surgical Clinics. Journal of Transcultural Nursing 23(1): 65-71. 20. Özlü A., Yıldız M. and Aker T. (2009) Zarit Bakıcı Yük Ölçeğinin Şizofreni Hasta Yakınlarında Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi 46(Özel sayı): 38-42. 21. Pang F. C., Chow T. W., Cummings J. L., Leung V. Y., Chiu H. K., Lam L. W., Chen Q. L., Tai C. T., Chen L. W., Wang S. J. and Fuh J. L. (2002) Effect of Neuropsychiatric Symptoms of Alzheimer's Disease on Chinese and American Caregivers. International Journal of Geriatric Psychiatry 17(1): 29-34. 22. Papastavrou E., Kalokerinou A., Papacostas S. S., Tsangari H. and Sourtzi P. (2007) Caring for a Relative with Dementia: Family Caregiver Burden. Journal of Advenced Nursing 58(5): 446-457. 23. Seltzer B., Vasterling J. J., Yoder J. and Thompson K. A. (1997) Awareness of Deficit in Alzheimer’s Discare: Relation to Caregiver Burden. The Gerontologist 37(1): 20-24. 24. Sezer C. ve Memiş L. (2001) Alzheimer Hastalığı Histopatolojisi. Demans Dergisi, 42- 49. 25. Takano M. and Arai H. (2005) Gender Differences and Caregivers' Burden in Early- Onset Alzheimer's Disease. Psychogeriatrics 5(3): 73-77. 26. Tanji H., Ootsuki M., Matsui T., Maruyama M., Nemoto M., Seki T., Iwasaki K., Arai H. and Sasaki H. (2005) Dementia Caregivers’ Burdens and Use Of Public Services. Geriatrics and Gerontology International 5(2): 94-98. 27. Thompson R. L., Lewis S. L., Murphy M. R., Hale J. M., Backwell P. H., Acton G. J., Clough D. H., Patrick G. J. and Bonner P. N. (2004) Are There Sex Differences in Emotional and Biological Responses in Spousal Caregivers of Patients with Alzheimer's Disease. Biological Research for Nursing 5(4): 319-330. 28. Tornatore J. and Grant L. (2002) Burden Among Family Caregivers of Persons with Alzheimer's Disease in Nursing Homes. The Gerontologist 42(4): 497-506. 29. U.S. Senate Select Committee on Aging (1988) Exploding the Myths: Caregiving in America. Washington D.C.: U.S. Government Printing Office. 30. Yalçın E., Yalçın M. B., Dikici, M. F. ve Şahin M. E. (2005) Alzheimer Hastasıyla Yaşamak. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 9(4): 167-173. 31. Zarit S. H., Reever K. E. and Bach-Peterson J. (1980) Relatives of the Impaired Elderly: Correlates of Feelings of Burden. The Gerontologist 20(6): 649-655.