SAĞLIK BAKANLIĞI VE ÜNİVERSİTE ORTAK HASTANELERİNİN VERİMLİLİĞİNİN PABON LASSO MODELİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 3, 559 - 576, 20.09.2019

Serap Taşkaya

Öz

Kamu sağlık kurumlarının verimliliğinin arttırılması tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de son derece elzem bir konudur. Sağlık Bakanlığının son zamanlarda kamu hastanelerinin daha verimli hale gelebilmesi için yapmış olduğu düzenlemelerden biri de, kendine ait hastaneleri devlet üniversiteleri ile birlikte ortaklaşa kullanmaktır. Bu çalışmanın amacı da, Sağlık Bakanlığı ve üniversitelerin ortaklaşa kullandıkları kamu hastanelerinin verimlilik düzeylerindeki değişimlerin değerlendirilmesidir. Söz konusu amaçla yapılan araştırmada, çalışma evrenini 2014 yılında hâlihazırda devlet üniversiteleri ile afiliye olan, toplam on yedi adet kamu eğitim ve araştırma hastaneleri oluşturmaktadır. Veriler Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü tarafından 2014 ve 2017 yıllarında yayınlanan istatistik raporlarından elde edilmiştir. Araştırmada hastanelerin söz konusu yıllar için verimlilik düzeylerini kıyaslamada, Pabon Lasso modeli kullanılmış olup, analizler Microsoft Excel ofis programı ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde üniversite ile afiliye olan hastanelerin yatak işgal oranı, yatak devir hızı ve kalış günü ortalamalarında 2014 yılına kıyasla 2017 yılında artış olduğu edilmiştir. Verimlilikle ilgili analizlerde ise, 2014 yılında hastanelerin %18’i en verimli bölgede iken, bu rakamın 2017 yılında %29’a çıktığı saptanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulguların, politika yapıcılara ve hastane yöneticilerine, ortaklaşa kullanılan hastanelerin verimliliği konusunda kanıta dayalı bilgiler sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afiliasyon, verimlilik, Pabon Lasso Modeli, kamu hastaneleri

Kaynakça

• 1. Abulhallaj M., Najafi B., Kia Daliri A. and Asghar A. (2010) Measuring the Technical Efficiency of of Iranian Ministry of Health and Medical Education Hospitals. Teb ve Tazkieh 19(3): 49-61. 2. Ajlouni M., Zyoud A., Jaber. B., Shaheen H., Al-Natour M. and Anshasi R. J. (2013) The Relative Efficiency Of Jordanian Public Hospitals, Using Data Envelopment Analysis And Pabon Lasso Diagram. Global Journal Of Business Research 7(2): 59-72. 3. Amery H., Jafari A., Vafaei Nasab M. and Nikokaran J. (2014). The Simultaneous Assessment of Efficiency Indicators in University-Affiliated and University-Nonaffiliated Hospitals via Pabon Lasso Model Application. Tolooebehdasht 13(4): 94-103. 4. Annapoorni D. and Prakash V. (2016) Measuring the Performance Efficiency of Hospitals: PCA – DEA Combined Model Approach. Indian Journal of Science and Technology 9(1): 1-8. 5. Asbu E., Walker O., Kirigia J., Zawaira F., Magombo F. and Zimpita P. (2012) Assessing the Efficiency of Hospitals in Malawi: An Application of the Pabón Lasso Technique. Afr Health Monitor 14(1): 25–33. 6. Azreena E., Juni M. H. and Rosliza A. M. (2018). A Systematic Review Of Hospital Inputs And Outputs In Measuring Technical Efficiency Using Data Envelopment Analysis. International Journal of Public Health and Clinical Sciences 5(1): 17-35. 7. Bahadori M. K., Sadeghifar J., Hamouzadeh P., Hakimzadeh M. and Nejati M. (2011) Combining Multiple Indicators to Assess Hospital Uerformance in Iran Using the Pabon Lasso Model. The Australasian Medical Journal 4(4): 17. 8. Bezat, A. (2009) Comparison of The Deterministic and Stochastic Approaches for Estimating Technical Efficiency on The Example ff Non-Parametric DEA And Parametric SFA Methods. Metodyilościowe w Badaniachekonomicznych 10(1):20-29. 9. Caballer Tarazona M., Moya I., Vivas-Consuelo D. and Barrachina-Martínez I. (2010) A Model to Measure the Efficiency of Hospital Performance. Mathematical and Computer Modelling 52(7-8): 1095-1102. 10. Cylus J. and Pearson M. (2016) Cross-national Efficiency Comparisons of Health Systems, Subsectors and Disease Areas. In Cylus J., Papanicolas I. and Smith P.C. (eds.) Health System Efficiency: How to Make Measurement Matter for Policy and Management. Health Policy Series, pp. 139-166. World Health Organization, London. 11. Çalışkan Z. (2016) Kamu Hasta Birliklerı̇ Performansının Pabón Lasso Modelı̇ ile Analizı̇. Sosyal Güvence Dergisi 5(10): 1–20. 12. Dobrowsky D. W. (2013) Technical and Allocative Efficiency in Determining Oganizational Forms in Agriculture: A Case Study of Corporate Farming. Master Thesis, Science in the Faculty of Agricciences at Stellenbosch University, South Africa. 13. Emamgholipour S., Afkar A., Eskandari M. and Tavakkoli M. (2015) Trend of Hospital Performance in Northern Iran: A 5-year Assessment Using Pabon Lasso Model. International Journal of Hospital Research 4(4): 177-181. 14. Farzianpour F., Emami A. H., Foroushani A. R. and Ghiasi, A. (2017) Determining the Technical Efficiency of Hospitals ın Tabriz City Using Data Envelopment Analysis for 2013-2014. Global Journal of Health Science 9(5): 42-54. 15. Gholami S., Sahraei Z., Khoshghadam M., Qanbarinikoo A. and Moddaber M. R. (2018) Assessment of the Efficiency of Hospitals Before and After the Implementation of the Health Reform Plan in Qazvin Province Based on the Pabon Lasso Model (2011-2016). World Family Medicine 16(4): 30-36. 16. Giancotti M., Guglielmo A. and Mauro M. (2017) Efficiency and Optimal Size of Hospitals: Results of a Systematic Search. Plos One 12(3): 1-40. 17. Gurevičius R. (2015) Hospital Performance Of Municipality Hospitals İn Lithuania Through Simultaneous Application Of Several İndicators Using Pabon-Lasso Model. Redaktorių Taryba 3(70): 46-51. 18. Hafidz F., Ensor T. and Tubeuf S. (2018) Assessing Health Facility Performance in Indonesia Using the Pabón‐Lasso Model and Unit Cost Analysis of Health Services. The International Journal of Health Planning and Management 33(2): 541–556. 19. Hongoro C. (2001) Costs and Quality of Services in Public Hospitals in Zimbabwe Implications for Hospital Reform. Unpublished Master Thesis of Department of Public Health and Policy, London School of Hygiene and Tropical Medicine, London. 20. Hussey P. S., de Vries H., Romley J., Wang M.C., Chen S. S., Shekelle P. G. and McGlynn E. A. (2009) A Systematic Review of Health Care Efficiency Measures. Health Services Research 44(3): 784–805. 21. Institute of Medicine (IOM) (2001) Crossing the Quality Chasm. National Academies Press, Washington DC. 22. Jacobs R., Smith P. and Street A. (2006) Efficiency in Health Care. In Jacobs R., Smith P. and Street A. (eds.) Measuring Efficiency in Health Care: Analytic Techniques and Health Policy, pp. 1-16 . Cambridge University Press, Cambridge. 23. Jaafaripooyan E., Emamgholipour S. and Raei B. (2017) Efficiency Measurement of Health Care Organizations: What Models are Used? Medical Journal of the Islamic Republic of Iran 31(1): 505–511. 24. Kalhor R., Darzi R. F., Rafiei S., Tabatabaee S. S, Azmal M. and Kalhor L. (2016) Performance Analysis of Hospitals Affiliated to Mashhad University of Medical Sciences Using the Pabon Lasso Model: A Six-Year-Trend Study. Biotechnology and Health Sciences 3(4): 1-6. 25. Lotfi F., Kalhor R., Bastani P., Shaarbafchi Zadeh N., Eslamian M., Dehghani M. R. and Kiaee M. Z. (2014) Various Indicators for the Assessment of Hospitals' Performance Status: Differences and Similarities. Iranian Red Crescent Medical Journal 16(4): 1-7. 26. Mahfoozpour S., Pouragh B., Abedi Z. and Satarivand S. (2015) Assessing Efficiency in Hospitals of Shahid Beheshti University of Medical Sciences Using Data Envelopement Analysis Method. Journal of Health Promotion Management 5(1): 11-20. 27. Mateus C., Joaquim I. and Nunes C. (2015) Measuring Hospital Efficiency—Comparing Four European Countries. European Journal of Public Health 25(1): 52–58. 28. Mohebbifar R., Sokhanvar M., Hasanpoor E., Isfahani H. M., Ziaiifar H., Kakemam E. and Mohseni M. (2014) A Survey on the Performance of Hospitals of Qazvin Province by the Pabon Lasso Model. International Research Journal of Biological Sciences 3(12): 5-9. 29. Moradi G., Piroozi, B., Safari H., Esmail Nasab N., Mohamadi Bolbanabad A. and Yari A. (2017) Assessment of the Efficiency of Hospitals Before and After the Implementation of Health Sector Evolution Plan in Iran Based on Pabon Lasso Model. Iranian Journal of Public Health 46(3): 389-395. 30. Morton A. and Schang L. (2016) Efficiency Measurement for Management. In Cylus J., Papanicolas I. and Smith P.C. (eds.) Health System Efficiency: How to Make Measurement Matter for Policy and Management. Health Policy Series, pp. 203-224. World Health Organization, London. 31. Motaghi M., Gholizadeh L., Ahmad A. M. and Delgoshaei B. (2012) Comparison of Efficiency in Kashan Medical Science University Hospitals, Using Indicators of Hospital Efficiency: 2010-2011. Journal of Basic and Applied Scientific Research 2(12): 12417-12425. 32. Nabukeera M., Boerhannoeddin A., Raja A. and Raja N. (2015) An Evaluation of Health Centers and Hospital Efficiency in Kampala Capital City Authority Uganda; Using Pabon Lasso Technique. Journal of Health and Translational Medicine 18(1): 1-6. 33. Nwagbara V.C. and Rasiah R. (2015) Rethinking Health Care Commercialization: Evidence from Malaysia. Globalization and Health 11(1): 1-8. 34. Qodoosinejad J., Daemi A., Saadati M. and Yaghoubi R. (2017) Evaluation of the Efficiency of Tabriz Hospitals; Using the Pabon Lasso Model in a 5-Year Period. Evidence Based Health Policy, Management & Economics 1(3):151-157. 35. Pabon Lasso H. (1986) Evaluating Hospital Performance through Simultaneous Application of Several Indicators. Bulletin of Pan American Health Organization 20(4): 341-357. 36. Peacock S., Chan C., Mangolini M. and Johansen D. (2001) Techniques for Measuring Efficiency in Health Services. Productivity Commission Staff Working Paper, Australia. Sağlık Bakanlığı ve Üniversite Ortak Hastanelerinin Verimliliğinin Pabon Lasso Modeli ile Değerlendirilmesi 575 37. Pentescu A., Cetină I. and Orzan G. (2015) Social Media's Impact on Healthcare Services. Procedia Economics and Finance 27(2015): 646-651. 38. Pirani N., Zahiri M., Engali K. A. and Torabipour A.(2018) Hospital Efficiency Measurement Before and After Health Sector Evolution Plan in Southwest of Iran: a DEA-Panel Data Study. Acta Informatica Medica 26(2): 106-110. 39. Phillip P. J., Mullner R. and Andes S. (1984) Toward a Better Understanding of Hospital Occupancy Rates. Health Care Financing Review 5(4): 53-61. 40. Prezerakos P. E., Maniadakis N. M., Kaitelidou D., Kotsopoulos N., Yfantopoulos, J. N. (2007) Measuring Across Hospital Efficiency And Productivity: The Case of Second Regional Health Authority of Attica. European Research Studies 10(1–2): 83–96. 41. Resmi Gazete (2014) Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarına Ait Kurum ve Kuruluşlar ile Devlet Üniversitelerinin İlgili Birimlerinin Birlikte Kullanımı ile İşbirliği Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. 03 Mayıs 2014 Tarih ve 28989 Sayılı, Ankara. 42. Resmi Gazete (2017) Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarına Ait Kurum ve Kuruluşlar ile Devlet Üniversitelerinin İlgili Birimlerinin Birlikte Kullanımı ile İşbirliği Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. 16 Haziran 2017 Tarih ve 30098 Sayılı, Ankara. 43. Rosko M. D., Proenca J., Zinn J. S., and Bazzoli G. J. (2007) Hospital Inefficiency: What is the Impact of Membership in Different Types of Systems? Inquiry 44(3): 335-349. 44. Safi-Arian R. and Shahhoseini R. (2013) Assessment of Technical Efficiency of Hospitals under Hamadan University of Medical Sciences on Performance Indicators and Data Envelopment Analysis Model in 2010. Pajouhan Scientific Journal 11(2): 27-34. 45. Sağlık Bakanlığı (2015) Kamu Hastaneleri İstatistik Yıllığı. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara. 46. Sağlık Bakanlığı. (2018). Kamu Hastaneleri İstatistik Raporu. Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara. 47. Smith P. C. (2012) What is The Scope for Health System Effıciency Gains and How can They be Achieved? Quarterly of the European Observatory on Health Systems and Policies 18(3): 3-6. 48. Sonğur C. ve Babacan A. (2016) Sağlık Hizmetlerinde Afiliasyon ve Mali Yönetim Üzerine Etkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 14(4): 89-111. 49. Şahin İ. (2009) Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırılmalı Analizi. 50. Tripathi C., Kumar R., Sharma R. and Agarwal R. (2016) Assessment of Performance of Services in a Tertiary Care Neuropsychiatric Institute using Pabon Lasso Model. Asian Journal of Medical Sciences 7(6): 69-74. 576 Hacettepe Journal of Health Administration, 2019; 22(3): 559-576 51. Tutulmaz O. (2014) The Relationship of Technical Efficiency with Economical or Allocative Efficiency: An Evaluation. Journal of Research in Business and Management 2(9): 01-12. 52. Watkins K. B., Hristovska T., Mazzanti R., Wilson Jr. C.E. and Schmidt L. (2014) Measurement of Technical, Allocative, Economic, and Scale Efficiency of Rice Production in Arkansas Using Data Envelopment Analysis. Journal of Agricultural and Applied Economics 46(1): 89–106. 53. Yıldız M. S. (2017) Türkiye’de 2002-2015 Yılları Arasında Hastane Yatak Kullanımının Değerlendirilmesi. 54. Yiğit V. ve Esen H. (2017) Pabon Lasso Modeli ve Veri Zarflama Analizi ile Hastanelerde Performans Ölçümü. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 8(2): 26-32.