BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETİ SUNUCULARININ KAPITUTUCULUK İŞLEVİ VE BU İŞLEVİN SAĞLIK SİSTEMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 4, 879 - 892, 26.12.2019

Püren Aktaş

Öz

Hastaların sağlık hizmetlerine erişimlerinin düzenlenmesi, gelişmiş ülkelerde sağlık politikası yapım süreçlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda kapıtutuculuk, hastaların ikinci basamak sağlık hizmetlerine erişiminin birinci basamak hekimleri tarafından düzenlenmesi yoluyla sağlık harcamalarının kontrolü ve kaynakların verimli kullanımı amacını taşımaktadır. Kapıtutuculuğun sağlık hizmetleri sunumu ve sağlık çıktıları üzerine etkileri sosyal bilimler alanyazınında tartışmalı konulardan biridir. Bu çalışmada, mevcut uluslararası alanyazın taranarak farklı ülkelerde birinci basamak hekimlerinin üstlendikleri kapıtutuculuk rolünün sağlık sistemi ve hastaların sağlık çıktıları üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık sistemi, sağlık politikası, kapıtutuculuk

Kaynakça

• 1. Albertson G.A., Lin C.T., Kutner J., Schilling L.M., Anderson S.N. and Anderson R.J. (2000) Recognition of Patient Referral Desires in an Academic Managed Care Plan. Journal of General Internal Medicine 15(4): 242–247.
• 2. Bektemür G., Arıca S. ve Gençer M.Z. (2018) Türkiye’de Aile Hekimliğinde Sevk Zinciri Nasıl Uygulanmalıdır? Ankara Medical Journal 18(3): 256–266.
• 3. Berendsen A.J., de Jong G.M., Meyboom-de Jong B., Dekker J.H. and Schuling J. (2009) Transition of Care: Experiences and Preferences of Patients Across the Primary/Secondary Interface: A Qualitative Study. BMC Health Services Research 9: 1–8.
• 4. Bulut S. ve Uğurluoğlu Ö. (2018) Aile Hekimlerinin Bakış Açısı ile Sevk Zincirinin Değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 22(3):118–132.
• 5. Blank R.H. and Burau V. (2007) Comparative Health Policy. Palgrave Macmillan, Hampshire.
• 6. Brekke K.R., Nuscheler R. and Straume O.R. (2007) Gatekeeping in Health Care. Journal of Health Economics 26(1):149–170.
• 7. Van den Brink-Muinen A., Verhaak P.F., Bensing J.M., Bahrs O., Deveugele M., Gask L., ... & Oppizzi L. (2003). Communication in general practice: differences between European countries. Family Practice 20(4): 478-485.
• 8. Cape J. (2002) Consultation Length, Patient-Estimated Consultation Length, and Satisfaction with The Consultation. British Journal of General Practice 52(485): 1004–1006.
• 9. Coulter A. (2010) Do Patients Want A Choice and Does It Work? BMJ 341: 7780.
• 10. Coulter A. and Jenkinson C. (2005) European Patients’ Views on the Responsiveness of Health Systems and Healthcare Providers. European Journal of Public Health 15(4): 355–360.
• 11. Çiçeklioğlu M., Öcek Z., Yücel U., Özdemir R., Türk M. ve Taner Ş. (2013) Aile Hekimliği Birinci Basamak Sağlık Ortamını Nasıl Dönüştürdü? Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Ankara.
• 12. Delnoij D., Van Merode G., Paulus A. and Groenewegen P. (2000) Does General Practitioner Gatekeeping Curb Health Care Expenditure? Journal of Health Services Research & Policy 5(1): 22–26.
• 13. Doorslaer E. and Koolman X. (2004) Explaining The Differences in Income-Related Health Inequalities across European Countries. Health Economics 13(7): 609–628.
• 14. Dourgnon P. and Naiditch M. (2010) The Preferred Doctor Scheme: A Political Reading of a French Experiment of Gate-Keeping. Health Policy 94(2): 129–134.
• 15. Franks P., Clancy C.M. and Nutting P.A. (1992) Gatekeeping Revisited: Protecting Patients from Overtreatment. The New England Journal of Medicine 327(6): 424–9.
• 16. Le Fur P. and Yilmaz E. (2008) Referral to Specialist Consultations in France in 2006 and Changes since the 2004 Health Insurance Reform. Questions d’Economie de la Santé 134: 1-8.
• 17. Garrido M.V., Zentner A. and Busse R. (2011) The Effects of Gatekeeping: A Systematic Review of the Literature. Scandinavian Journal of Primary Health Care 29(1): 28–38.
• 18. Gerdtham U.G., Jönsson B., MacFarlan M. and Oxley H. (1998) The Determinants of Health Expenditure in Tte OECD Countries: A Pooled Data Analysis. Developments in Health Economics and Public Policy 6: 113–34.
• 19. Gervas J., Fernandez P.M. and Starfield B.H. (1994) Primary Care, Financing and Gatekeeping in Western Europe. Family Practice 11(3):307–317.
• 20. Godager G., Iversen T. and Ma C.T.A. (2015) Competition, Gatekeeping, and Health Care Access. Journal of Health Economics 39: 159–170.
• 21. Greenfield G., Pliskin J.S., Feder-Bubis P., Wientroub S. and Davidovitch N. (2012) Patient-Physician Relationships in Second Opinion Encounters - The Physicians’ Perspective. Social Science and Medicine 75(7):1202–1212.
• 22. Greenfield G., Foley K. and Majeed A. (2016) Rethinking Primary Care’s Gatekeeper Role. BMJ 354: 1-6.
• 23. Klein R. (1995) The New Politics of the NHS. Longman, London.
• 24. Kroneman M.W., Maarse H. and Van Der Z.J. (2006) Direct Access in Primary Care and Patient Satisfaction: A European Study. Health Policy 76(1): 72–79.
• 25. Öcek Z.A., Çiçeklioğlu M. ve Türk M. (2006) Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Kapıtutuculuk Nedir? Türkiye’de Uygulanabilir Mi? Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 15(8): 144–148.
• 26. Reibling N. and Wendt C. (2008) Access Regulation and Utilization of Healthcare Services. Mannheim University, Germany.
• 27. Reibling N. and Wendt C. (2011) Regulating Patients’ Access to Healthcare Services. International Journal of Public and Private Healthcare Management and Economics 1(2): 1–16.
• 28. Reibling N. and Wendt C. (2012) Gatekeeping and Provider Choice in OECD Healthcare Systems. Current Sociology 60(4): 489–505.
• 29. Sağlık Bakanlığı (2003) Sağlıkta Dönüşüm Programı. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• 30. Sağlık Bakanlığı (2018) Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• 31. Starfield B. (1994) Is Primary Care Essential? The Lancet 344(8930): 1129–1133.
• 32. Türk Tabipleri Birliği (2008) Aile Hekimliğinde ’Co-pilot’ Uygulaması. http://www.ttb.org.tr/315ydn1 Erişim Tarihi: 29.04.2019.
• 33. Türk Tabipleri Birliği (2017) Tabip Odaları “5 Dakikada Muayeneye Hayır” Dedi! http://www.ttb.org.tr/195ycpj Erişim Tarihi 27.08.2019.
• 34. Türk Tabipleri Birliği (2018) Aile Hekimliği: Ne Dediler, Ne oldu? http://www.ttb.org.tr/yayin_goster.php?Guid=f089bc1a-1adc-11e8-af60-25b4195f91bb Erişim Tarihi 27.08.2019.
• 35. Vedsted P. and Olesen F. (2011) Are the Serious Problems in Cancer Survival Partly Rooted in Gatekeeper Principles? An Ecologic Study. British Journal of General Practice 61(589): e508-12.
• 36. Wensing M., Baker R., Szecsenyi J. and Grol R. (2004) Impact of National Health Care Systems on Patient Evaluations of General Practice in Europe. Health Policy 68(3): 353–357.
• 37. Yılmaz B.N. (2009) Aile Hekimliği: Hekim Emeğinin Değersizleşmesi ve Esnekleşmesi. Toplum ve Hekim 24(2): 159–160.