SAĞLIK KURUMLARINDA SAĞLIK PERSONELİ OLMAYANLARIN SPİRİTÜALİTE İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE TUTUMLARI

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 3, 351 - 368, 16.09.2020

Nur Boztepe Dumrul Gülen

Öz

Çalışma, sağlık kurumlarında sağlık personeli dışında çalışanların spiritüalite ile ilgili tutumlarını, görüşlerini ve bunları etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde 110 çalışanla gerçekleştirilmiştir. Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikte olan araştırmanın verileri, literatür taraması sonrasında araştırmacılar tarafından oluşturulan anket formu kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizi için frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma analizleri, Chi-Square Testi, Shapiro-Wilk Testi, Independent Samples T Test, Mann-Whitney U Test, One-Way ANOVA ve Kruskal-Wallis Testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan çalışanların %35,4’ü hastaların spiritüel bakım gereksinimlerinin karşılanmasında hastanede görev yapan sağlık çalışanları ile birlikte sağlık çalışanı olmayan tüm sağlık kurumu personelinin de görev yapması gerektiğini, %78,2’si hastanede verilen spiritüel bakımın yetersiz olduğunu düşündüğü, sadece %11,8’i spiritüel bakıma destek verme isteğinde bulunmadığı belirlenmiştir. Çalışanların %91,8’i hastaların spiritüel gereksinimlerinin hastane ortamında karşılanması gerektiğini, %31,8’i hastanede hastaların spiritüel gereksinimlerinin karşılanması için kesinlikle danışılabilecek bir uzman olması gerektiğini, %35,5’nin hastaların spiritüel desteği isteme ya da reddetme hakkına sahip olduğunu düşündüğü ortaya çıkmıştır. Araştırmamızda çalışanların spiritüel desteği yeterli bulma durumu ile eğitim düzeyleri, spiritüel desteğin hastaların psiko-sosyal iyileşmesine katkısı olduğu düşüncesi ile hastanedeki görevleri, spiriüalitenin hastalıklarla baş etmede ve hastalara moral vermede etkili olduğu düşüncesi ile medeni durumları, spiritüalitenin sağlığı olumsuz etkileyecek davranışları hastalarda engellediğini düşüncesi ile çocuk sahibi olmaları ve yaşları, spiritüalitenin hastalarda iletişimi etkilediği düşüncesi ve çalışma hayatlarında hastaların spiritüel gereksinimlerini daha fazla göz önünde bulundurması ile memleketlerinde görev yapma durumları arasında anlamlı ilişki saptandı (p˂0,05). Sonuç olarak sağlık kurumlarında sağlık personeli olmayan çalışanlar, hastaların spiritüel gereksinimlerinin farkında olmasıyla birlikte bu gereksinimlerin karşılanmasının hastaların sağlığına ve iyileşme sürecine olumlu katkı sağladığını düşünmektedir. Ayrıca çalışanların çoğunluğu hastalara spiritüel destek vermek istemektedir. Bu bağlamda, sağlık kurumlarında çalışacak her personelin eğitiminde spiritüel destek konusuna daha fazla yer verilmesi, sağlığın spiritüel boyutuna ilişkin farkındalıklarını, bilgi ve uygulamalarını geliştirmeye yönelik hizmet içi eğitimlerin planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Spiritüalite, spritüel bakım, sağlık kurumları

Kaynakça

• Akgün Kostak, M. (2007). Hemşirelik bakımının spiritüel boyutu. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6), 105– 115.
• Akgün Kostak, M., Çelikkalp Ü., & Demir, M. (2010). Hemşire ve ebelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin düşünceleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı, 218-225.
• Atabek Aştı, T. & Karadağ, A. (2014). Hemşirelik Esasları (1. Baskı). Akademi yayıncılık, İstanbul.
• Ayten, A., Göçen, G., Sevinç, K., & Öztürk, E. E. (2012). Dini başa çıkma, şükür ve hayat memnuniyeti ilişkisi: Hastalar, hasta yakınları ve hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(2), 45-79.
• Baker, D. C. (2003). Studies of the inner life: The impact of spirituality on quality of life. Quality of Life Research, 12(1), 51-57.
• Çelik, A. S., Özdemir, F., Durmaz, H., & Pasinlioğlu, T. (2014). Hemşirelerin Maneviyat ve Manevi Bakımı Algılama Düzeyleri ve Etkileyen Bazı Faktörlerin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(3), 1–12.
• Dossy, B.M. & Dossy, L. (1998). Attending to holistic care: It's time we listened to our patients' concerns about soul and spirit. Advanced Journal of Nursing, 98(8), 35-38.
• Epstein-Peterson, Z. D., Sullivan, A. J., Enzinger, A. C., Trevino, K. M., Zollfrank, A. A., Balboni, M. J., ... & Balboni, T. A. (2015). Examining forms of spiritual care provided in the advanced cancer setting. Am J Hosp Palliat Care, 32, 750–757.
• Ergül, Ş., & Bayık, A. (2004). Hemşirelik ve manevi bakım. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(1), 37–45.
• Esendir, N. (2016). Sağlık çalışanlarının maneviyat ve manevi bakım algısı, İstanbul örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Esendir, N. İ., & Kaplan, H. (2018). Sağlık Çalışanlarının Maneviyat ve Manevi Destek Algısı: İstanbul Örneği. Sosyal Bilimler EKEV Akademi Dergisi, 73, 317-332.
• Ewen, M. M. (2004). Analysis of Spirituality. Content in Nursing Textbooks. Journal of Nursing Education, 43, 20-8.
• Ghonchepour, A., Sohrabi, M., Golestani, Z., Biabanaki, F. & Dehghan M. (2019). Spiritual health: is it a determinant factor for preventing risky behaviors among university students? Int J Adolesc Med Health. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30995206
• Hiçdurmaz, D., & Öz, F. (2013). Stresle Başetmenin Bir Boyutu Olarak Spiritualite. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(1), 50-56.
• Jim, H. S. L., Pustejovsky, J. E., & Park, C. L. (2015). Religion, spirituality, and physical health in cancer patients: a meta-analysis. Journal of Cancer, 121(21), 3760-3768.
• Karagül, A. (2012). Manevi Bakım: Anlamı, Önemi, Yöntemi ve Eğitimi (Hollanda Örneği). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dini Araştırmalar Dergisi, 14(40), 5-27.
• Narayanasamy, A. (2001). A critical incident study of nurses’ responses to the spiritual needs of their. JAN, 33(4), 446-455.
• Nelson, J. C., Rosenfeld, B., Breitbart, W. & Galietta, M.(2002). Spirituality, Religion, and Depression in the Terminally Ill. J Psychosomatics, 43(3), 213- 220.
• Okyay, N. (2008). Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Öz, F. (2004). Sağlık alanında temel kavramlar. İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş., Ankara.
• Özbaşaran, F., Ergül, Ş., Bayık, Temel, A., Gürol Aslan, G. & Çoban, A. (2011). Turkish nurses’ perceptions of spirituality and spiritual care. Journal of Clinical Nursing, 20(21-22), 3102-3310.
• Özdemir, S. (2012). Dînî Sosyal Hizmetlerin Temelleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 125-138.
• Restrepo-Madero, E., Trianes-Torres, M.V., Muñoz-García, A., & Alarcón R. (2016). Cultural and Religious/Spiritual Beliefs and the Impact on Health that Fear to Death has on Gender and Age, Among a Romani Minority Group from Southern Spain. Journal of Immigrant and Minority Health, 1-6.
• Seyedrasooly, A., Rahmani, A., & Zamanzadeh, V. (2014). Association between perception of prognosis and spiritual well-being among cancer patients. J Caring Sci, 3, 47–55.
• Velioğlu, P. (1999). Hemşirelikte kavram ve kuramlar. Alaş Ofset Yayınları, İstanbul.
• Wong, K. F., Lee, L. Y. K., & Lee J. K. L. (2008). Hong Kong enrolled nurses’ perceptions of spirituality and spiritual care. International Nursing Review, 55(3), 333-40.
• Yıldırım, N., Kaçmaz, N., & Özkan, M. (2013). İleri Evre Kanser Hastalarının Karşılanmamış Bakım Gereksinimleri. Journal of PsychiatricNursing, 4(3), 153-158.
• Yılmaz, M., & Okyay, N. (2009). Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin görüşleri. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 11(3), 41-52.