HASTANE YÖNETİCİLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN HİZMETKAR LİDERLİK ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN ALGILARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 4, 725 - 736, 08.12.2020

Gülsen Budak Topaktaş Oğuz Işık

Öz

Bu çalışmanın amacı hastane yöneticilerinin kişilik özelliklerinin hizmetkâr liderlik özelliklerine ilişkin algıları üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Çalışmanın evrenini Sağlık Bakanlığına bağlı 100 ve üstü yatak kapasitesine sahip 353 hastanenin üst yöneticileri (başhekim, idari mali hizmetler müdürü ve sağlık bakım hizmetleri müdürü) oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında örneklem seçilmeyip tüm evrene ulaşılması hedeflenmiştir. Araştırmada kullanılan verilerin toplanmasında Hizmetkar Liderlik Ölçeği ve On Madde Kişilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra çok değişkenli analizler için Yapısal Eşitlik Modelinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, yöneticilerin sahip olduğu kişilik özelliklerinden en yüksek ortalamaya sahip boyutun sorumluluk (6,662±0,666) olduğu en düşük ortalamaya sahip boyutun ise deneyimlere açıklık (5,157±1,103) olduğu bulunmuştur. Yöneticilerin hizmetkar liderlik algılarına ilişkin bulgulara göre ise paylaşımcı liderlik (6,625±0,463) boyutu sağlık yöneticilerinin en yüksek katılım gösterdiği boyut olurken, en düşük katılım başkalarını güçlendirmek ve geliştirmek (6,276±0,630) boyutuna olmuştur. Ayrıca sağlık yöneticilerinin kişilik özelliklerinin (dışa dönüklük, yumuşak başlılık, sorumluluk ve duygusal dengelilik) hizmetkar liderlik özelliklerine ilişkin algıları üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hastane, yönetici, hizmetkâr liderlik, kişilik özelliği

Kaynakça

• Atak, H. (2013). On-maddeli kişilik ölçeğinin Türk Kültürü’ne uyarlanması. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, 50(4), 312-319.
• Auxier, W. R. (2013). The relationship of servant leadership attributes to sales performance of salespersons in the healthcare industry in 2011 [Unpublished doctoral dissertation]. Andrews University.
• Bartone, P. T., Eid, J., Johnsen, H. B., Laberg, J. C., & Snook, S. A. (2009). Big five personality factors, hardiness, and social judgment as predictors of leader performance. Leadership & Organization Development Journal, 30(6), 498-521.
• Başaran, İ. E. (1982). Örgütlerde iş gören hizmetlerinin yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını.
• Bayram, N. (2010). Temel kavramlar: Yapısal eşitlik modellemesine giriş ve AMOS uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. (Çev. Sarıoğlu İ. D. E.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Campbell, L., Simpson J. A., Stewart, J., & Manning M. (2003). Putting personality in social context extraversion, emergent leadership and the availability of rewards. Personality and Social Psychology Bulletin, 29(12), 1547-1559.
• Çivitci, N., & Arıcıoğlu, A. (2012). Psikolojik danışman adaylarının yardım etme stilleri ve beş faktör kuramına dayalı kişilik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (23), 78-96.
• Ensari, N., Riggio, R.E., Christian, J., & Carslaw, G. (2011). Who emerges as a leader? Meta-analyses of individual differences as predictors of leadership emergence. Personality and Individual Differences, 51(4), 532-536.
• Erzurum, K. (2007). Liderlik eğitimi ve hizmet içi eğitimdeki rolü( Mersin ili cam sanayisi işletmeleri yöneticilerine yönelik bir uygulama). (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Farrell, M., (2017). Leadership reflections: Extrovert and introvert leaders. Journal of Library Administration, 57(4), 436-443.
• Fındıkçı, İ. (2009). Bir gönül yolculuğu: Hizmetkâr liderlik. İstanbul: Alfa Basım Yayınları.
• Gosling, S. D., Rentfrow, P. J., & Swann, W. B. Jr. (2003). A very brief measure of the big five personality domains. Journal of Research in Personality, 37(6), 504-528.
• Greenleaf, R. K. (1977). Servant leadership-A journey into the nature of legitimate power and greatness. New York: Paulist Press.
• Güvenç, B. (1970). İnsan ve kültür. Ankara: Ayyıldız Matbaası. Akt. Sarıtaş M. (1997). Yönetimde kişilik faktörü. Eğitim Yönetimi, 3(4), 527-548.
• Judge, T. A., Bono J. E,. Ilies, R., & Gerhardt, M. W. (2002). Personality and leadership: A qualitative and quantitative review. Journal of Applied Psychology, 87(4), 765-780.
• Kickul, J., & Neuman, G. (2000). Emergent leadership behaviors: The function of personality and cognitive ability in determining teamwork performance and KSAS. Journal of Business and Psychology, 15(1), 27-51.
• Krekeler, L. A. (2010). The relationship between servant leadership behavior and individual personality style in New York annual conference united methodist pastors. (Master Theses), New Jersey: Seton Hall University.
• Liden, R. C., Wayne, S. J., Zhao, H., & Henderson, D. (2008). Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment. The Leadership Quarterly, 19(2), 161-177.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81-90.
• Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Northouse, P. G. (2016). Leadership: Theory and practice. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Politis, J., & Politis, N. J. (2012). The relationship between servant leadership and personality characteristics: The big five. In J. Politis (Ed.), Proceedings of the 8th European Conference on Management, Leadership and Governance, (pp. 332-240). ECMLG.
• Reichard, R. J., Riggio, R. E., Guerin, D. W., Oliver, P. H., Gottfried, A.W., & Gottfried, A.E. (2011). A longitudinal analysis of relationships between adolescent personality and intelligence with adult leader emergence and transformational leadership. The Leadership Quarterly, 22(3), 471-481.
• Sağlam, M. H. (2017). Öğretmen algılarına göre yöneticilerinin kişilik özellikleri ve hizmetkâr liderlik davranışları. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Saxena, S. (2014). Are transformational leaders creative and creative leaders transformational? An attempted synthesis through the big five factor model of personality lens. Aweshkar Research Journal, 18(2), 30-51.
• Smith, M. A., & Canger, J. M. (2004). Effects of supervisor “Big five” personality on subordinate attitudes. Journal of Business and Psychology, 18(4), 465-481.
• Şeker, M. (2011). Kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılık ve iş gören performansı arasındaki ilişkiler ve kayseri eğitim ve araştırma hastanesinde bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi) Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Özdevecioğlu, M. (2002). Kamu ve özel sektör yöneticileri arasındaki davranışsal çalışma koşulları ve kişilik farklılıklarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19, 115-134.
• Öktem, U. (2009). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin a tipi kişilik özellikleri ile iş doyumları arasındaki ilişki (Şanlıurfa örneği). (Yüksek Lisans Tezi) Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Taggar, S., Hackett, R., & Saha, S. (1999). Leadership emergence in autonomous work teams: Antecedents and outcomes. Personnel Psychology, 52(4), 899-926.
• Wong, P. T. P., & Page, D. (2003). Servant leadership: An opponent-process model and the revised servant leadership profile. Virginia Beach, VA.: Servant Leadership Roundtable.
• Washington, R. R., Sutton, C. D. & Field, H. S. (2006). Individual differences in servant leadership: the roles of values and personality. Leadership & Organization Development Journal, 27(8), 700-716.