EVALUATION OF THE QUALITY OF LIFE OF INDIVIDUALS 65 YEARS AND OVER WHO RECEIVED HEALTH SERVICES AT HOME

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 2, 319 - 334, 23.06.2021

Pınar Uçakkuş , Türkan Yıldırım

Öz

The research was carried out to examine the levels of performing daily and instrumental life activities and the effects of the quality of life of the patients aged 65 and over registered in the home health service unit of a training and research hospital in Ankara. In the research, three scales were used that were Quality of Life Scale for The Elderly, Daily Life Activities (ADL) and Instrumental Daily Life Activities (IADL) Scales. It was found that scores of the men higher than scores of the women when evaluated the scores in the autonomy sub-dimensions and total of WHOQOL-OLD.TR. There is a statistically significant negative correlation between ADL scores, IADL scores, autonomy subdimension scores, past-present-future subdimension scores, social participation subdimension, total points and proximity subdimensions. It was found that the quality of life scores of the 65-69 age group were lower than those of the 85-89 age group, and the scores in the social participation sub-dimension of the primary school graduates were lower than those of the middle school graduates. In the past, present, future sub-dimension, the quality of life scores of those without neurological diseases, the autonomy sub-dimension of individuals without muscle disease, and the quality of life scores in the death-dying sub-dimensions, and the sensory function sub-dimension of those with orthopedic disease and neurological disease were found to be higher. Individuals with 2-3 diseases were found to have higher scores in sensory function sub-dimension than those with 4 or more diseases. It was observed that as the number of medical devices and products used by the patients decreased, the quality of life scores in the sensory function sub-dimension and autonomy sub-dimension increased.
With home healthcare, patients have the opportunity to receive a more comfortable health service in their living spaces by reducing the risk of infection in the hospital environment. It may be suggested that social programs for the elderly should be organized in order to increase the quality of life, and that elderly individuals should be supported by the staff who will come to their homes every week, provide social and psychological support, increase their well-being, and guide them in line with their needs. In this context, it is believed in Turkey that home health care services, social services and home care applications is important to provide integrated to each other.

Anahtar Kelimeler

Home health services, individuals aged 65 and older, quality of life

EVDE SAĞLIK HİZMETİ ALAN 65 YAŞ ve ÜZERİ BİREYLERİN YAŞAM KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Araştırma Ankara’da bir eğitim ve araştırma hastanesinin evde sağlık hizmeti birimine kayıtlı 65 yaş ve üzeri hastaların günlük ve enstrümental yaşam aktivitelerini gerçekleştirme seviyeleri ve yaşam kalitesine etkilerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada bireylerin yaşam kalitesini değerlendirmeye yönelik Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği, Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (GYA) ve Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA) kullanılmıştır. Özerklik alt boyutu ve toplam WHOQOL-OLD.TR ölçekteki puanlar değerlendirildiğinde erkeklerin skorlarının kadınlardan daha yüksek olduğu bulunmuştur. GYA ve EGYA puanları ile özerklik alt boyut puanları, geçmiş bugün gelecek alt boyut puanları, sosyal katılım alt boyut, toplam puan, yakınlık alt boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif yönde orta düzeyde ilişki saptanmıştır. 65-69 yaş grubundakilerin yaşam kalitesi skorlarının 85-89 yaş grubundaki kişilere göre ve ilkokul mezunu kişilerin sosyal katılım alt boyutundaki skorlarının ortaokul mezunu kişilere göre daha düşük olduğu bulunmuştur. Geçmiş, bugün, gelecek alt boyutunda nörolojik hastalığı olmayanların yaşam kalitesi skorları, kas hastalığı olmayan kişilerin özerklik alt boyutu ve ölüm-ölmek alt boyutlarında yaşam kalitesi skorları, ortopedik hastalığı ve nörolojik hastalığı olanların duyusal işlev alt boyutunda yaşam kalitesi skorları daha yüksek bulunmuştur. 2-3 hastalığı olan kişilerin, 4 ve üzeri hastalığı olan kişilere göre duyusal işlev alt boyutunda skorlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Hastaların kullandıkları tıbbi cihaz-ürün sayısı azaldıkça duyusal işlev alt boyutu ve özerklik alt boyutunda yaşam kalitesi skorlarının arttığı gözlemlenmiştir. Evde sağlık hizmeti ile hastalar hastane ortamındaki enfeksiyona yakalanma riskleri azalarak, kendi yaşam alanlarında daha rahat bir sağlık hizmeti alabilme imkanı elde etmişlerdir. Yaşam kalitesini artırmak için yaşlılara yönelik sosyal programlar düzenlenmesi, yaşlı bireylerin her hafta kendi evlerinde gelecek görevliler tarafından sosyal, psikolojik destek sağlayacak, iyilik halini artıracak, ihtiyaçları doğrultusunda onlara rehberlik edecek görevliler tarafından desteklenmesi önerilebilir. Bu kapsamda Türkiye’de evde sağlık hizmeti, sosyal hizmet ve evde bakım uygulamalarının birbirine entegre olarak sağlanmasının önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

yaşam kalitesi, evde sağlık hizmeti, 65 yaş üstü birey

Kaynakça

• Bierman, A. (2009). Marital status as contingency for the effects of neighborhood disorder on older adults' mental health. Journals of Gerontology: Series B, 64(3), 425-434.
• Conrad, I., Matschinger, H., Riedel-Heller, S., von Gottberg, C., & Kilian, R. (2014). The psychometric properties of the German version of the WHOQOL-OLD in the German population aged 60 and older. Health and Quality of Life Outcomes, 12(1), 1-15.
• Dai, H., Jia, G., & Liu, K. (2015). Health-related quality of life and related factors among elderly people in Jinzhou, China: a cross-sectional study. Public Health, 129(6), 667-673.
• Eser, S., Saatli, G., Eser, E., Baydur, H., & Fıdaner, C. (2010). Yaşlılar için dünya sağlık örgütü yaşam kalitesi modülü WHOQOL-OLD: Türkiye alan çalışması Türkçe sürüm geçerlilik ve güvenilirlik sonuçları. Turk Psikiyatri Dergisi, 21(1).
• Fitzpatrick, R., Davey, C., Buxton, M. J., & Jones, D. R. (1998). Evaluating patient-based outcome measures for use in clinical trials. Health Technology Assessment, 2(14), 1-74.
• Gobbens, R. J., & Van Assen, M. A. (2016). Psychometric properties of the Dutch WHOQOL-OLD. Health and Quality of Life Outcomes, 14(1), 1-9.
• Han, K. T., Park, E. C., Kim, J. H., Kim, S. J., & Park, S. (2014). Is marital status associated with quality of life?. Health and Quality of Life Outcomes, 12(1), 1-10.
• Işık, O., Kandemir, A., Erişen, M. A., & Fidan, C. (2016). Evde sağlık hizmeti alan hastaların profili ve sunulan hizmetin değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 171-186.
• Katz, S., Ford, A.B., Moskowitz, R.W., Jackson, B.A., & Jaffe, M.W. (1963). Studies of illness in the aged. The Index of ADL: A standardized measure of biological and psychosocial function. JAMA, 185, 914-919.
• Lawton, M. P., & Brody, E. M. (1969). Assessment of older people: self-maintaining and instrumental activities of daily living. The gerontologist, 9(3_Part_1), 179-186.
• Müezzinoğlu, T. (2004). Yaşam kalitesi. Üroonkoloj derneği güz dönemi konuşması. http://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_8598/25-29.pdf, (Erişim Tarihi:12.06.2018).
• Ran, L., Jiang, X., Li, B., Kong, H., Du, M., Wang, X., Yu, H., & Liu, Q. (2017). Association among activities of daily living, instrumental activities of daily living and health-related quality of life in elderly Yi ethnic minority. BMC Geriatrics, 17(74), 7.
• Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Tarafından Evde Sağlık Hizmetlerinin Sunulmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete, 2015, Sayı: 29280, 27 Şubat 2015, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/02/20150227-14.htm
• Shelkey, M., & Wallace, M. (2012). Katz index of independence in activities of daily living (adl). Geriatric Nursing 2, 1-2.
• Soósová, M. S. (2016). Determınants of qualıty of lıfe in the elderly. Central European Journal of Nursing and Midwifery, 7(3), 484-493. Sözen, F. (2014). Yaşlılarda yaşam kalitesi ve yaşlılık algısı: Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Stenzelius, K., Westergren, A., Thorneman, G., & Hallberg, I. R. (2005). Patterns of health complaints among people 75+ in relation to quality of life and need of help. Arch Gerontol Geriat 40, 85–102.
• Yardımcı, A. E. (1995). İstanbul’da yaşayan yaşlı öğretmenlerin sağlık sorunlarının günlük yaşam aktiviteleri ve aletli günlük yaşam aktiviteleri ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Zaninotto, P., Falaschettı, E., & Sacker, A. (2009). Age trajectories of quality of life among older adults: results from the English longitudinal study of ageing. Quality of Life Research 18(10), 1301–1309.