KUR’ÂN VE HADİSLERE GÖRE HÜSN-Ü ZAN VE SU-İ ZAN KAVRAMLARINI ANALİZ ETMEK

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 66 - 83, 31.12.2020

Akif Akto

Öz

Zan, dini literatürde sıkça ifade edilen bir kavramdır. Tek başına mutlak iyi ya da kötü bir anlam taşımayan zan kavramı, daha çok nötr olarak bir şey hakkına bir kanaate sahip olmaktır. Sahip olunan kanaate göre iyi ve kötü anlamlar yüklenmiştir. Kur’ân’ın nüzulü ile birlikte İslâmi literatürde dikkat çeken zan, bireysel ve toplumsal anlamda taşıdığı iyi ve kötü anlamlarından dolayı, hadislerde de çokça zikredilmiştir. Kur’ân’da daha çok kötü veya iyi kanaat besleme anlamında kullanılan zan, hadislerde ise hüsn-ü zan ve su-i zan olarak da kullanılmıştır. Hem Kur’ân’da hem de hadislerde zannın kullanıldığı bağlamlar dikkate alındığında su-i zanna ve ondan kaçınmaya çokça vurgu yapıldığı dikkat çekmektedir. Kur’ân ve hadislerde ya lafzen ya da mânâ itibariyle geçen hüsn-ü zan çok ifade edilmemiştir. Hüsn-ü zannın geçtiği yerler ve ona olan yönlendirmelerde yine su-i zandan kaçınmak üzere hüsn-ü zanna sığınmak olarak yorumlamak yanlış olmaz. Çalışmada bunlara dikkat çekilmiş ve iki kavramın da kullanıldıkları bağlamlar âyet ve hadis örnekleri üzerinden yorumlanmıştır. Bu iki kavram hakkında analizler yapılarak çalışma sonlandırılmıştır.
Suspicion is a concept that is frequently mentioned in religious literature. The concept of suspicion, which alone does not mean an absolute good or bad, is more of a neutral opinion about the right to something. Good and bad meanings have been attributed according to the opinion. With the sending of the Quran, the suspicion, which attracts attention in the Islamic literature, is frequently mentioned in the hadiths due to its good and bad meanings in individual and social terms. In the Quran, it is mostly used to mean bad or good opinion, and in the hadiths it is also used as wishful thinking and bad suspicion. Considering the contexts in which the hypothesis is used in both the Quran and the hadiths, it is noteworthy that a great deal of emphasis is placed on suggestion and avoidance of it. In the Quran and hadiths, it is not expressed much in terms of words or meaning. It would not be wrong to interpret it as taking shelter in wishful thinking in order to avoid bad suspicion in the places and directions to its. In the study, attention was drawn to these and the contexts in which both concepts are used are interpreted through the examples of verses and hadiths. The study was concluded by analyzing these two concepts.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Hadis, Zan, Hüsn-ü Zan,

Kaynakça

• Referans1 er-Râzî, Fahrûddin. Tefsir-i Kebir Mefâtihu’l-Gayb. Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.
• Referans2 et-Taberî. Câmi’u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• Referans3 İbn Fâris. Mücmelü’l-Lüğa. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
• Referans4 İbn Manzûr, Lisânü’l-’Arab, Beyrut: Dar Sâder, 2003.
• Referans5 Râğıb el-İsfehânî. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. Mısır, ts.
• Referans6 Said Nursi. Sünûhat. İstanbul: Zehra Neşriyat, 2009.
• Referans7 Vehbe Zuhayli. et-Tefsirü’l-Münir. Çev. Nurettin Yıldız, Hamdi Arslan, Ahmet Efe, Beşir Eryarsoy, Halil İbrahim Kutlay. Ankara: Risale Yayınları:,2013.