18. YÜZYILDA AMID MEDRESELERINE YAPILAN ATAMALAR ÜZERINE BIR İNCELEME

Year 2022, Volume: 4 Issue: 1, 86 - 102, 05.07.2022

Hakan Kaya

Abstract

Medreseler kuruluş döneminden itibaren Osmanlı Devleti’nin temel eğitim kurumları olmuştur. Tarihi süreçte Osmanlı’nın diğer kurumlarında olduğu gibi medreselerde de büyük değişim ve dönüşümler yaşanmıştır. Osmanlı öncesi döneme rastlayan Diyabekir’in Amid kazasındaki bazı medreseler de bu değişim ve dönüşümden etkilendiği söylenebilir. 18. yüzyıl Amid medreseleri de klasik döneme benzer medrese atamaları yapıldığı, ancak bu dönemde medreselerin payelerinde bazı değişikliklerin olduğu görülmektedir. Amid kazasında yapılan müderris atamalarında en bariz değişimlerden biri nısf müderrislik kavramı olarak arşiv kayıtlarında rastlanmaktadır. Bu çerçevede bir medreseye iki müderrisin atandığına dair fazla sayıda kayda rastlamak mümkündür.
Bu yüzyılda müderris atamalarının yanı sıra medreselerde çalışan hizmetli ve görevlilere dair kayıtlarda mevcuttur. Amid kazasında bulunan medreselerin neredeyse hepsi bir vakfa sahip olduğu, medresede olan görevlilerin ücretlerini medrese vakfından ödendiği anlaşılmaktadır. Görevlilerin ücretlerine bakıldığında daha önceki yüzyıllarda ödenen ücretlerle aynı olduğu, ücretlerde pek bir değişikliğin olmadığı görülmektedir. Ayrıca vefat veya başka nedenlerden dolayı görevi bırakan müderrisin yerine genellikle oğlu atanmaktaydı. Bu çalışmada 18. yüzyılda Diyarbekir’in merkez Amid kazasında yapılan müderris ve medreselerde çalışan görevlilerle ilgili atamalar üzerinde durulacaktır.

Keywords

Medrese, müderrislik, atama, derece, kayıt, görevli.

References

• (BOA, C. MF., 53/2611). (Diyarbekir Şer’iyye Sicilleri, Defter Nr., 3749 (355), 2015: 82/236).