THE POVERTY AND WEALTH MEASURE (NİSAP) UNDER THE MODERN ALMS (ZEKÂT) MODEL RELATING TO STRUGGLE AGAINST POVERTY

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 21, 183 - 200, 31.08.2019

Süleyman Dinçer

https://doi.org/10.31199/hakisderg.572073

Cited By: 1

Öz

The Islamic religion considers Muslims who have more than their goods/revenue as the wealthy. So people who have goods/revenue over the wealth measure called “Nisap” have to pay “Zekât”. How should “Nisap”, which can be a criterion of wealth in our century, be determined? Who should be considered wealthy and obliged to give “Zekât” according to the measure? On the other hand, how should the level of indigence (Nisap of poverty) of the poor who primarily have the right to maintain the income of “Zekât” be determined according to the socio-economic criterias? These complex questions show that the “Nisap” of wealth and indigence of the “Zekât” system, which serves as a social bridge between the rich and the poor in our present world as well, should be verified in a different way from the classical age. Therefore, there is a necessity to develop a new model of “Zekât” and to establish a new method of “Nisap” determination in according to existing socio-economic datas. For this reason, in this paper the “Nisap” determination methods of wealth and indigence of the “Zekât” frameworks, which are devised or suggested by the theologian Prof. Dr. Hayrettin Karaman and the social policy scientist Prof. Dr. Ali Seyyar, will be examined and evaluated in this context. 

Anahtar Kelimeler

“Zekât” (Obligatory Alms), Modern “Zekât” Model, Wealth Measure (Nisap of richness), Poverty Measure (Nisap of Neediness), Low Standart of Living

YOKSULLUKLA MÜCADELEDE MODERN ZEKÂT MODELİ EKSENİNDE ZENGİNLİK VE YOKSULLUK ÖLÇÜTÜ (NİSABI)

Öz

İslâm dini, ihtiyacından fazla bir mala/gelire sahip olan Müslümanları zengin kabul etmekte ve dolayısıyla nisap denilen zenginlik ölçütünün üzerinde bir mala/gelire sahip olanları zekâta tâbi tutmaktadır. Çağımızda zenginliğin bir ölçütü olan nisap nasıl tespit edilmelidir? Kimler buna göre zengin sayılmalı ve zekât ödemekle yükümlü tutulmalıdır? Diğer taraftan günümüzde zekât gelirinden öncelikli olarak yararlanması gereken yoksulların muhtaçlık dereceleri (muhtaçlık nisabı) sosyo-ekonomik ölçütlere göre nasıl tespit edilmelidir? Bu karmaşık sorular, çağdaş dünyamızda da zenginlerle yoksullar arasında bir sosyal köprü vazifesi gören zekât sisteminin ve buna bağlı olarak zenginlik ve muhtaçlık nisabının klâsik dönemlerde uygulandığından farklı olarak yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini göstermektedir. Dolayısıyla yoksullukla mücadelede yeni bir zekât modelinin geliştirilmesine ve mevcut sosyo-ekonomik veriler üzerinden bir nisap belirleme yönteminin oluşturulmasına gerek vardır. Bu makalede ilahiyatçı Prof. Dr. Hayrettin Karaman ve sosyal siyaset uzmanı Prof. Dr. Ali Seyyar’ın geliştirdiği zekât modelinin zengin ve yoksul kesimlere ait nisap belirleme yöntemlerine ağırlık verilecek ve bu çerçevede bir değerlendirme yapılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Zekât (Zorunlu Sadaka), Modern Zekât Modeli, Refahın Ölçütü (Zenginlik Nisabı), Yoksulluk Ölçütü (Muhtaçlık Nisabı), Asgari Hayat Standardı

Kaynakça

• Ağırman, C. (2007). Dünya ahiret dengesinde zenginlik ve yoksulluk. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Ahmet b. Hanbel. (1982). Müsned. İstanbul. Çağrı Yayınları.
• AK İktisat Ansiklopedisi. (1973). C. II. İstanbul: AK Yayınları.
• Aktan, C. (2002). Yoksullukla mücadele stratejileri. Ankara: Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu Yayınları.
• Altınay, R. (2006). Erken İslâm toplumunda zenginler ve fakirler. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VI(2), 197-222..
• Belazürî. (1987). Fütûhu’l-büldân. (Nşr. Abdullah ve Ömer et-Tabbâ). Beyrut.
• Demir, F. (2012). İslâm hukukunda mülkiyet hakkı ve servet dağılımı. 5. Baskı. Ankara: DİB Yayınları.
• Dumanlı, R. (1996). Yoksulluk ve Türkiye’deki boyutları. Ankara: DPT Yayınları. No: 2449;
• Ebû Davud. (1999). Süleyman b. el-Eş‘as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvud, Dâru’s-Selâm, Riyâd.
• Erkal, M. (1998). 99 soruda zekât; İstanbul: Nun Yayıncılık.
• Hamidullah, M. (1993). İslâm peygamberi (Hayatı ve Faaliyeti) II. 5. Baskı. (Tercüme: Salih Tuğ). İstanbul: İrfan Yayımcılık.
• Karaman, H. (2012). İş ve ticaret ilmihali. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Karaman, H. (2015). “Zekât”. Yeni Şafak. 29.10.2015. https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettinkaraman/zekat-2022683. Erişim: 11.04.2019.
• Karaman, H. (2017). “Zekât Yükümlüsü”. Yeni Şafak. 18.06.2017. https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettinkaramanramazan/zekat-yukumlusu-2030038; Erişim: 10.05.2019.
• Karaman, H. (t.y.(b). “Zekât Müessesi”. http://www.hayrettinkaraman.net/kitap/meseleler/0116.htm. Erişim: 12.03.2019.
• Karaman, H. (t.y./a). “Laik Düzen”. http://www.hayrettinkaraman.net/yazi/laikduzen/3/0103.htm; Erişim: 11.02.2019.
• Kur’an-ı Kerim.
• Müslim b. el-Haccâc. (1981/1401). Sahîhu Muslim. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Ramprakash, D. (1994). Poverty in the Countries of the European Union: a Synthesis of Eurostat’s Statistical Research On Poverty. Journal of European Social Policy, 4(2), 117–128. https://doi.org/10.1177/095892879400400203
• Seyyar, A. (2003). Sosyal siyaset açısından yoksulluğa karşı mücadele; yoksulluk. İstanbul: Deniz Feneri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Yayınları.
• Seyyar, A. (2006). Yoksullukla mücadelede çağdaş bir zekât modelinin gerekliliği. T.C. Başbakanlık, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT), 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele Komisyonu Raporu, Ankara.
• Seyyar, t.y./a. “Zekât modeline neden ihtiyacımız var?”. www.mirathaber.com/cagdas-bir-zekat-modeline-neden-ihtiyacimiz-var-14-2276h/ Erişim: 10.10.2018).
• Seyyar, t.y./b. “Çağımıza uygun bir zekât modeli önerisi”. http://www.mirathaber.com/prof-dr-ali-seyyar-84ya-5s.html, Erişim: 10.09.2018.
• Soylu, A. (2003). Kuran’da servet dağılımı. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (1996). İslâm ve ekonomik hayat. Ankara: Diyanet Yayınları.
• Tırmizî. (1938/1357). Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemi. Sünenü’t-Tırmizi. (thk. Ahmet Muhammed Şakir ve diğerleri). Kahire. Mektebetü’l-İslamiyye.
• TÜİK. (2019). Dönemsel gayrisafi yurt içi hasıla, IV. Çeyrek: Ekim – Aralık 2018. Sayı: 30886. 11 Mart 2019. http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=30886. Erişim: 11.05.2019.
• Yavuz, Y.V. (1972). İslâm’da zekât müessesesi. İstanbul: Feyiz Yayınları.
• Yazgan, T. (1987). Sosyal güvenlik açısından zekât. 3. Baskı. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı Yayını 35.
• Zaim, S. (1992). İslâm-insan-ekonomi. İstanbul: Yeni Asya Yayınları.