ÇALIŞMA AHLÂKI VE YOKSULLUK

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 24 - 43, 29.10.2012

Reşat Açıkgöz

Öz

Bu makalede yoksullukla çalışma ahlâkı arasındaki ilişki ele alınmaktadır. Yoksulluk, 16. yüzyıldan itibaren yeni doğmakta olan kapitalist sistemle birlikte çalışmayla, özellikle yoksul insanların çalışmaya yönelik tutum ve davranışlarıyla ilişkilendirilmeye başlanmıştır. Emek gücüne çok fazla ihtiyaç duyulduğu bu dönemde çalışma, temel bir ahlâkî davranış olarak ön plana çıkarılmıştır. Ancak, çalışma ahlâkı herkes için değil, çoğunlukla potansiyel ucuz işgücü olan alt tabakadaki kesimler için bağlayıcı bir değer olmuştur. Bir zengin ya da bir soylu çalışmadığında ahlâksız, asalak veya aylak gibi herhangi bir sıfatla etiketlenmiyordu; fakat bir yoksul çalışmadığında kolaylıkla bu sıfatlardan herhangi biriyle damgalanabiliyordu. Batı’da ekonomi temelli yeni bir toplum ve değerler sistemi doğmuştu. Bu değerler sistemini toplumun geneline benimsetmek için çalışma gibi ahlâkî değerlere başvurulmaktaydı. Sistemin dışına çıkanlar ise, özellikle yoksullar, çalışma evleri ve yoksul evleri gibi tecrit mekânlarında disipline edilmekteydiler. Smith ve Weber gibi düşünürlerin çalışmaya olan vurguları ve kapitalizmi büyük ölçüde çalışma ahlâkıyla (işbölümü ve Protestan ahlâkı) ilişkilendirmeleri, çalışma temelli bu yeni değerler sisteminin toplumda benimsenmesine büyük katkı sağlamıştır. Ancak, günümüze gelindiğinde, hem işgücüne olan talep azaldığı hem de çalışmayla yoksulluktan kurtulma arasındaki doğrusal bağ koptuğu için, yoksulluk artık çalışma ahlâkıyla çok fazla ilişkilendirilmemektedir. Günümüzde yoksulluk, genellikle yapısal bir sorun olarak görülmekte ve sayıları giderek artan yoksullar için kamu politikaları oluşturmanın gerekliliğine inanılmaktadır. Bununla birlikte, yoksulları kontrol altında tutma ve onları, çeşitli yollarla, disipline etme anlayışı hâlâ varlığını sürdürmektedir.

 

Anahtar kelimeler: Ahlâk, Yoksulluk, Çalışma Ahlâkı, Kapitalizm, Yoksullar.

Anahtar Kelimeler

Ahlâk, Yoksulluk, Çalışma Ahlâkı, Kapitalizm, Yoksullar

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• AÇIKGÖZ, Reşat (2013), Yoksullukla Mücadele ve Üçüncü Sektör, Ankara: Argonot Yayınları.
• ARSLAN, Mahmut (2003), “Türkiye’de İslam ve Çalışma Ahlâkı Değerleri”, De-ğerler Eğitimi Dergisi, 1 (2), 7-21.
• BALCI, Şebnem G. (2007), Tutunamayanlar ve Hukuk, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• BUĞRA, Ayşe (2008), Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BUĞRA. A., KEYDER, Ç. (2007), Bir Temel Hak Olarak Vatandaşlık Gelirine Doğru, (Çev: İsmail Çekem), İstanbul: İletişim Yayınları.
• CARLYLE, Thomas (2010), “Geçmiş ve Bugün”, Batı’ya Yön Veren Metinler IV, (Der: Alev Alatlı), Kapadokya: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı, 1393-1398.
• CEM, İsmail (2010), Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, 3. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• DİCLELİ, Vedad (1946), “Yoksulluk ve Sosyal Yardım Şekilleri”, A. Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 3 (1), 108-124.
• EBU ZEHRA, Muhammed (1978), Fıkhî Mezhepler Tarihi, 2. Baskı, (Çev: Abdülkadir Şener), İstanbul: Hisar Yayınevi.
• ENGELS, Friedrich (2010), “Ütopik ve Bilimsel Sosyalizm”, Batı’ya Yön Veren Metinler IV, (Der: Alev Alatlı), Kapadokya: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı, 1436-1449.
• FANON, Frantz (2007), Yeryüzünün Lanetlileri, (Çev: Şen Süer), İstanbul: Versus Kitap.
• FUCHS, Rachel G. (2005), Gender and Poverty in Nineteenth-Century Europe, New York: Cambridge University Press.
• GEREMEK, Bronislaw (1994), Poverty: A History, (Translated by Agnieszka Kolakowska), Blackwell: Oxford, UK.
• GHEORGHIU, C. Virgil (2010), “Yirmi Beşinci Saat”, Batı’ya Yön Veren Metinler IV, (Der: Alev Alatlı), Kapadokya: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı, 1741-1743.
• IŞIK, O., PINARCIOĞLU, M. (2005), Nöbetleşe Yoksulluk: Sultanbeyli Örneği, 5. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• JANKI, Dadi (2005), İnsani Değerler, (Çev: Bülent Özsoy), İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
• KUMAR, Anand (2004), “Political Sociology of Poverty In India: Between Politics of Poverty and Poverty of Politics”, in Chronic Poverty in India, 144-196.
• MARX, K., ENGELS, F. (2010), “Komünist Manifesto”, Batı’ya Yön Veren Metinler IV, (Der: Alev Alatlı), Kapadokya: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı, 1418-1436.
• MOORE, Barrington (2003), Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri- Çağdaş Dünyanın Yaratılmasında Soylunun ve Köylünün Rolü, (Çev: Ş. Tekeli, A. Şenel), Ankara: İmge Kitabevi.
• MUMFORD, Lewis (2007), Tarih Boyunca Kent, (Çev: G. Koca, T. Tosun), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• OWEN, Robert (1995), Yeni Toplum Görüşü, (Çev: M. Doğan Şahiner), İstanbul: YKY.
• POLANYI, Karl (2000), Büyük Dönüşüm- Çağımızın Sosyal ve Ekonomik Kökenleri, (Çev: Ayşe Buğra), İstanbul: İletişim Yayınları.
• RAHNEMA, Macit (2009), Sefaletin Yoksulluğu Kovduğu Bir Dünya, (Çev: Şule Ünsaldı), Ankara: Özgür Üniversite, Maki Basın Yayın.
• ROBERT, J., RAHNEMA, M. (2011), Yoksulların Gücü, (Çev: Şule Ünsaldı), Ankara: Özgür Üniversite, Maki Basın Yayın.
• SEN, Amartya (2004), Özgürlükle Kalkınma, (Çev: Y. Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SIMMEL, Georg (2009), Bireysellik ve Kültür, (Çev: Tuncay Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.
• SMITH, Adam (2009), Milletlerin Zenginliği, 3. Baskı, (Çev: Haldun Derin), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SOMBART, Werner (2008), Burjuva- Modern Ekonomi Dönemine Ait İnsanın Ahlâkı ve Entelektüel Tarihine Katkı, (Çev: Oğuz Adanır), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• ŞENSES, Fikret (2006), Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• TURNER, Jonathan H. vd. (2010), Sosyolojik Teorinin Oluşumu, (Çev: Ümit Tatlıcan), Bursa: Sentez Yayıncılık.
• USTA, Aydın (2012), “Kamu Örgütlerinde Meslek Etiği ve Çalışma Ahlâkı Üzerine Bir Değerlendirme”, S.D.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17 (1), 403-421.
• YILMAZ, Zafer (2012), Yoksulları Ne Yapmalı?, Ankara: Dipnot Yayınları.
• WEBER, Max (1997), Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev: Zeynep Gürata), Ankara: Ayraç Yayınları.