İBN-İ HALDUN VE ADAM SMITH’İN İŞBÖLÜMÜ KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 8, 8 - 25, 09.11.2015

Ersan Bocutoğlu

Öz

1970’lerden beri, Piero Sraffa’nın ‘ölçeğe göre artan getiri’ kavramını tam rekabetçi genel denge teorisine dahil etme çabalarını başlattığı 1926 yılından yaklaşık elli yıl sonra, iktisat literatüründe işbölümü konusuna ilginin arttığı görülmektedir. Ölçeğe göre artan getiri kavramı işbölümü kavramından ayrı düşünülemeyeceği için, bu ilgi normal görülmelidir. İşbölümü kavramının batı iktisadi düşünce tarihi içindeki seyri incelenirken, geleneksel olarak, Eski Yunan’dan Merkantilizme, oradan da Adam Smith’e geçilmektedir. Mukaddime üzerinde yapılan araştırmalar, işbölümü kavramının İbn-i Haldun’un katkıları dikkate alınmaksızın hakkıyla anlaşılamayacağını göstermektedir. Batı literatüründe İbn-i Haldun’un işbölümü hakkındaki görüşleri üzerine bazı karşılaştırmalı çalışmalar yer almakla birlikte, Ulakbim verilerine göre (1 Aralık 2014) Türkiye’de bu konuda  herhangi bir spesifik çalışma bulunmamaktadır. Bu makalenin amacı bu boşluğu doldurmak üzere, İbn-i Haldun’un ‘Mukaddime’ adlı eseri ile Adam Smith’in ‘Milletlerin Serveti’ adlı eserinde yer alan işbölümü ile ilgili görüşlerini değerlendirmektir. Bu tür çalışmaların, Joseph Alois Schumpeter’in Büyük Boşluk dediği 774-1274 döneminde İslam düşünürlerinin Batı iktisadi düşüncesine yaptığı ve günümüze kadar ihmal edilen katkıların gün yüzüne çıkmasına yardımcı olması beklenir.

 

Anahtar Kelimeler: Büyük Boşluk, İş Bölümü, İbn-i Haldun, Mukaddime, Adam Smith, Milletlerin Serveti  

Anahtar Kelimeler

Büyük Boşluk, İş Bölümü, İbn-i Haldun, Mukaddime, Adam Smith

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• AKYOL, A., (2011), “İbn Haldun’un İlim Anlayışında Felsefe ve Tarih Tasavvuru”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.10, Sayı:20.
• BOCUTOĞLU, E., (2012), İktisadi Düşünceler Tarihi, İkinci Baskı, Murathan Yayınevi, Trabzon.
• CANDAN, N., (2007), “İbni Haldun’un Gözüyle Kamu Maliyesi Yaklaşımı”, Yönetim ve Ekonomi, 14(2).
• ÇAKSU, A., (2007), “Ideals and Realities: Ibn Khaldun’s Justification of Asabiyya and Political Power”, Türk Felsefe Derneği, Felsefe Dünyası.
• DEMİRCİOĞLU, A., (2014), “İbn Haldun’un Mukaddime’si Bağlamında Şiilik ve Alevilik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi.
• DEMİRTAŞ, Z., (2011), “İbn-i Haldun’dan Günümüze Örgütlerin Çöküşüne Dair Deterministik Bir Yaklaşım”, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Eğitim, Ref:28.
• EAD, H.A., EİD, N.H, (2014), “Between Ibn Khaldun and Adam Smith (Fathers of Economics)”, IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM) e-ISSN: 2278-487X, p-ISSN: 2319-7668. Volume 16, Issue 3. Ver. III (Feb. 2014), www.iosrjournals.org.
• ELMACI, S.; BEKDEMİR, Ü.,(2008), “Ortaçağ İslam Aleminde Şehir: İbn Haldun’un Şehre Bakışı”, Doğu Coğrafyası Dergisi.
• ESSİD, M.Y, (1987), “Islamic Economic Thought”, in Preclassical Economic Thought: From the Greeks to the Scottish Enlightement, (Editor: S. Todd Lowry).
• EV AŞIK, H., (2007), “İbn Haldun’un Eğitim Felsefesi”, Türk Felsefe Derneği, Felsefe Dünyası.
• EV AŞIK, H., (2010), “İbn Haldun ile John Lock’un Epistemolojisi İle İlgili Bazı Görüşlerin Karşılaştırılması”, Ahkara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(2).
• GÜRKAN, C., (2013), “Modern Maliye Teorisinin Klasik Kökenleri: İbn Haldun’dan “Post Kameralizm”e Mali Düşünce”, Maliye Dergisi. 2013:1.
• GHAZANFAR, S.M., (2000), “The Economic Thought of Abu Hamid al-Ghazali and St. Thomas Aqinas: Some Comparisonal Parallels and Links”, History of Political Economy, 32.
• HAFTACI, V., (2014), Büyük Boşluk, Umuttepe Yayınları, İzmit.
• HITTI, F.A., (2002), History of Arabs, 10th Edition, Palgrave McMillan, New York.
• HOSSEINI, H., (1988), “Seeking the Roots of Adam Smith’s Division of Labor in Medieval Persia”, History of Political Economy, 30.
• İBN-İ HALDUN, (2004), Mukaddime, Cilt I ve II, Yeni Şafak Kültür Armağanı, Ankara.
• KIZILKAYA, N., (2012), “İslam Hukuku Tarihini İbn Haldun Üzerinden Okumak: İbn Haldun’un Modern Dönem İslam Hukuk Tarihi Yazıcılığına Etkileri”, Türk Tarih Kurumu, Belleten, 76(277).
• New Palgrave Dictionary of Economics
• NİŞANCI, E., (2005), “Umran Anlayışı Perspektifinden Günümüz Türkiye’sinde Yaşanan Krizlerin Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2).
• ÖZTÜRK, A., (2008), “Düzenin Meşruluğu Sorunu Bağlamında İbn Haldun Felsefesinin Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63(1).
• SCHUMPETER, J.A.,(2006) History of Economic Analysis, Edited from manuscript by Elizabeth Boody Schumpeter and with an introduction by Mark Perlman, Rutledge, published in the Taylor§Francis e-Library.
• SMİTH, A., (2013), Milletlerin Zenginliği, (Yedinci Basım), Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SUN, G-Z., (Editor),(2005a), Readings in the Economics of the Division of Labor:The Classical Tradition, Edited by Guang-Zhen Sun, World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., Singapore.
• SUN, G-Z.,(2005b), “The Economics of Division of Labor from Xenophon to Hayek (1945): A Review of Selected Literature”, Readings in the Economics of the Division of Labor:The Classical Tradition içinde, Edited by Guang-Zhen Sun, World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., Singapore.
• SÜNGÜ, A., (2009), İbn Haldun’un Eğitim Felsefesi, (Yüksek Lisans Tezi), SDÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• ŞEKER, M.F., (2012), “Türk Düşünce Kaynağı Olarak Mukaddime”, Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları Dergisi, Ülke Yayın Haber Tic. Ltd. Şirketi.
• ŞENOL, H.F., (2011), “İbn Haldun’da Tarih-Umran İlişkisi”, Felsefe Bilim Araştırmaları Dergisi, Ülke Yayın Haber Tic. Ltd. Şirketi.
• YAVUZ, S., (2014), “Tipolojik yaklaşım ve İbn Haldun ile Farabi’nin Toplum Görüşleri Üzerine”, Dini Araştırmalar, Haziran 2014, Cilt:17, Sayı:44.
• YILDIZ, M., (2010), “İbn Haldun’un Tarihselci Devlet Kuramı”, FLSF, Süleyman Demirel Üniversitesi Felsefe Dergisi.