Labor In the Ibn Khaldun's Science of Economic Umran

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 36, 201 - 229, 30.08.2024

Ergin Ergül

https://doi.org/10.31199/hakisderg.1496704

Öz

Ibn Khaldun was a 14th-century Muslim thinker and social scientist who is universally recognized for his insights that continue to be the subject of various academic studies in the field of modern social sciences. His most famous work, the Muqaddimah, explores sociology, history, political theory, law, and also critically evaluates the foundational concepts and principles of modern economy, attracting researchers' attention. The science of Umran (Science of Society and Civilization), which Ibn Khaldun introduced in the Muqaddimah as a new discipline, has garnered interest since its first translation into Western languages due to the economic topics it addresses. His theories on labor, value, prices, market, and taxation remain highly relevant today. Ibn Khaldun’s views in this context merit the conceptualization of “Economic Umran” as a branch of the general science of Umran. This article aims to examine the role and significance of labor in Ibn Khaldun's Economic Umran, exploring how his thoughts relate to those of later thinkers known for their contributions to the development of modern economy. Ibn Khaldun defined the concept of labor, emphasized its role in production and economic value creation, and recognized the impact of the division of labor on social welfare and economic development. He also addressed the dynamic relationship between population growth and economic production and growth, anticipating concepts that hold significant places in modern economic theories. The study compares Ibn Khaldun’s thoughts on labor, livelihoods, profit, capital, labor force, division of labor, and economic development in the Muqaddimah with the views of Western thinkers like William Petty, John Locke, Adam Smith, Karl Marx, and David Ricardo, thereby highlighting Ibn Khaldun’s pioneering role in emphasizing the function and importance of labor within the framework of his theory of society and civilization.

Anahtar Kelimeler

Ibn Khaldun, Muqaddimah, Umran, Economy, Labor, Division of Labor.

İBN HALDUN’UN İKTİSADİ UMRAN BİLİMİNDE EMEK

Öz

İbn Haldun, 14. yüzyılda yaşamış ve görüşleri modern sosyal bilimler alanında çeşitli akademik çalışmalara konu olmuş ve olmaya devam eden evrensel düzeyde tanınmış bir Müslüman düşünür ve sosyal bilimcidir. Onun en tanınmış eseri olan Mukaddime, sosyoloji, tarih, devlet teorisi, hukuk ve siyaset biliminin yanı sıra modern ekonominin temel kavram ve ilkeleri üzerine değerlendirme ve analizleriy-le de araştırmacıların ilgisini çekmektedir. İbn Haldun’un Mukaddime’ ye konu yaparak yeni bir bilim dalı olarak sunduğu Umran Bilimi (Toplum ve Medeniyet Bilimi), eserin Batı dillerine ilk çevirinden itibaren içerdiği ekonomik konular nede-niyle de ilgi uyandırmıştır. Onun emek, değer, fiyatlar, piyasa, vergilendirme alan-larındaki teorileri hala büyük bir güncellik taşımaktadır. İbn Haldun’un bu bağlam-daki görüşleri, genel umran biliminin bir dalı olarak “İktisadi Umran” kavramsal-laştırmasını hak eden bir yoğunluk arz etmektedir. Bu makale, düşünürün İktisadi Umran’ında emeğin yerini ve önemini, bu konudaki düşüncelerinin kendisinden sonra gelen ve modern ekonominin gelişimine katkılarıyla bilinen düşünürlerin teorileriyle yakınlığını incelemeyi amaçlamaktadır. İbn Haldun, emek kavramını tanımlamış, emeğin üretim ve ekonomik değer yaratmadaki rolünü vurgulamış ve iş bölümünün toplumsal refah ve ekonomik gelişme üzerindeki etkisini önceden fark etmiştir. Ayrıca, nüfus artışı ile üretim ve ekonomik büyüme arasındaki dina-mik ilişkiyi ele alarak, modern ekonomi teorilerinde önemli bir yer tutan kavramları öngörmüştür. Çalışmada, Mukaddimedeki görüşleri ve ilgili literatür ışığında İbn Haldun'un emek ile geçim yolları, kâr, sermaye, işgücü, işbölümü, ekonomik kal-kınma gibi bununla bağlantılı konular üzerine düşünceleri, kendinden sonra gelen William Petty, John Locke, Adam Smith, Karl Marx ve David Ricardo gibi Batılı düşünürleri görüşleriyle karşılaştırılarak ele alınmakta, böylece İbn Haldun'un toplum ve medeniyet teorisinin ekonomi boyutu ve bu kapsamda emeğin işlev ve önemini vurgulama konusundaki öncü rolü ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ibn Haldun,, Mukaddime, Umran, Ekonomi, Emek, İşbölümü

Kaynakça

• Alrefai, A., ve Brun, M. (1994). Ibn Khaldun: Dynastic change and its economic consequences. Arab Studies Quarterly, 16(2), 73-86.
• Anık, C. (2022). Modernitenin meşruiyeti ve emek. Ankara: Nobel Yayınları.
• Blaug, M. (2024). Economics. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/money/economics
• Bocutoğlu, E., (2012). İktisat Teorisinde Emeğin Öyküsü: Değerin Kaynağı Olan Emekten Marjinal Faydanın Türevi Olan Emeğe Yolculuk. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, no.1, 128-150.
• Boulakia, J. D. C. (1971). Ibn Khaldûn: A fourteenth-century economist. Journal of Political Economy. Vol. 79, No. 5 (Sep. - Oct., 1971). 1105-1118
• Canatan, K. (2017). Mukaddime Sözlüğü. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Cantrell, O. (2022). Abraham Lincoln’s republic of rules: The logic of labor, the labor of logic. The Journal of the Abraham Lincoln Association, 42(2).
• Chapra, M. U. (2017). İbn Haldun’un gelişme teorisi günümüz islam dünyasının düşük performansını izah etmeye yardımcı olur mu? In R. Şentürk (Ed.), İbn Haldun, Güncel Okumalar. 368-416. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Çal, C. (2014). Ibn Khaldûn and John Locke: A political interpretation of society – A road to private property. (Master's thesis, Middle East Technical University, Ankara).https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12617026/index.pdf .
• Demir, Ö., & Acar, M. (2005). Sosyal Bilimler Sözlüğü (6th ed.). Ankara: Adres Yayınları.
• Dilek, S., & Fidan, M. (2022). Mukaddime’nin iktisat okulları bağlamında değerlendirilmesi. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 8(2), 379-397.
• Ergül, E. (2018). Hukukçu ve Siyaset Bilimci Kimliğiyle İbn Haldun. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Ergül, E. (2021). İbn Haldun’un temel kavramlarının devlet teorisi ışığında çevirisi. Ombudsman Akademik, 8(15), 43-81.
• Falay, N. (1978). İbn Haldun’un iktisadi görüşleri. İstanbul: Güryay Matbaacılık (İÜİF Maliye Enstitüsü Yayını).
• Hassan, Ü. (2011). İbn Haldun’un metodu ve siyaset teorisi (5th ed.). İstanbul: Doğubatı Yayınları.
• Hassen, M. (2009). Ibn Khaldoun chercheur et objet de recherche. Tunis: Centre d’Etudes Et de Recherces.
• Ibn Khaldûn. (2002). Le Livre des Exemples, I, Autobiographie, Muqaddima, Texte traduit, Présenté et Annoté par Abdesselam Cheddadi, Paris: Gallimard.
• Ibn Haldun. (2001). Muqaddima [Arabic version]. , Hazırlayan Ahmed Zagbi, Beirut: Daru’l-Erkam.
• Ibn Khaldûn. (2015). The Muqaddimah, An Introduction to History, Edited by N. J. Dawood, Translated by Franz
• Rosenthal, Introduction by Bruce B. Lawrence, New Jersey: Princeton University Press.
• İbn Haldun. (2021). Mukaddime, evrensel tarih ve toplum bilimlerine giriş (C. Aydın, Trans.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karataşlı, Ş., Clark, D.(2024). Ibn Khaldun’s labor theory of value and the question of race: Revisiting the “nondebates of the 1970s” through The Muqaddimah. http://jwsr.pitt.edu/ojs/jwsr/article/view/1195.
• Kozak, İ. E. (1999). İnsan-toplum-iktisat (2nd ed.). Adapazarı: Değişim Yayınları.
• Machetto, C. M. (2022). İktidarın antropolojisi ve devletin soy kütüğü / Deleuze ve Guattari, İbn Haldun ve Clastres’in okuyucuları. Çev. Ergin Ergül. Ombudsman Akademik, 9(17), 13-42.
• Mahdi, M. (2022). İbn Haldûn’un tarih felsefesi (F. Aydın, Trans.). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Marouani, A. (2017). L’apport d’Ibn Khaldûn à la pensée économique: Essai de réévaluation critique. Revue Critique Économique, 35, 81-101.
• Maunier, R. (1913). Les idées économiques d’un philosophe arabe au XIV siècle Ibn Khaldoun. Revue d’histoire Économique et Sociale, 6(4), 409-419.
• Mekki, S. (2017). Debat sur la pensée économique d’Ibn Khaldoun. https://forumibnkhaldoun.org/wp-content/uploads/2017/06/Version-Site-du-debat-Forum-Ibn-khaldoun-1.pdf.
• Mentzel, P. (2020). Ibn Khadoun: Smithian before Smith. May 22, 2020.https://www.adamsmithworks.org/speakings/ibn-khaldoun-smithian-before-smith.
• Oral, İ. O. (2021). İbn Haldun’un ekonomi anlayışı. In C. Cengiz, C. Akın, & T. Gözütok (Eds.), İbn Haldun’un düşünce dünyası üzerine incelemeler. 109-128. Ankara: Nobel Yayınları.
• Oweiss, I. M. (1988). Ibn Khaldún, father of economics. In I. M. Oweiss & G. N. Atiyeh (Eds.), Arab Civilization: Challenges and Responses. New York: State University of New York Press.
• Özaydın, A., Arslan, İ. ve Bayar, İ. (2021). İbn Haldun’un iktisadi kalkınma anlayışını inşa eden iktisadi faktörler. İlahiyat Akademi. 13, 31-56.
• Özel, M. (2006). Bir iktisat klasiği olarak İbn Haldun’un Mukaddime’si. Dîvân İlmî Araştırmalar. 2(21), 1-8.
• Smith, A. (2006). Ulusların zenginliği 1. Çev. M. Saltoğlu. Ankara: Palme Yayınları.
• Uygun, O. (2019). İbn Haldun’un Toplum ve Devlet Kuramı. İstanbul: On İki Levha Yayınları.