RELATIONSHIP BETWEEN POPULATION AND DEVELOPMENT

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 39, 189 - 204, 29.08.2025

Hacı Yunus Taş , Mahmut Küçükoğlu

https://doi.org/10.31199/hakisderg.1659258

Öz

Throughout history, population has been one of the most valuable resources for states. There have been differences between traditional societies and modern times in terms of how population is evaluated. Societies have benefited from the advantages provided by a qualified population in every period, from agricultural production to industrial production, from defensive wars to open field battles.

Qualified and sufficient human capital allows countries to use their existing resources correctly, effectively and efficiently, and plays a critical role in terms of economic growth and development. Economic development has been one of the main goals of efforts to meet people's unlimited needs with limited resources.

The level of development of countries is determined by the ratio of qualified human resources as well as national income per capita. The abundance of educated workforce enables countries to achieve significant gains in almost every field. In this context, in addition to factors such as economy and health, which are among the basic elements of development, and even as the source of these, education stands out as one of the most important infrastructure elements of development for all countries. In recent years, the ratio of trained qualified workforce within the country has been evaluated as an important indicator in determining the development levels of states.

In this study, the effects of education, population and human capital on economic development are examined; by presenting approaches that explain these relationships, it is aimed to contribute to the development of economic and social policies regarding economic development and education and population variables.

Anahtar Kelimeler

Population , Education , Employment , Economic Development

İKTİSADİ KALKINMADA NÜFUS FAKTÖRÜ

Öz

Tarih boyunca nüfus, devletler için en değerli kaynaklardan biri olmuştur. Geleneksel toplumlarla modern dönemler arasında nüfusun nasıl değerlendirildiği açısından farklılıklar görülmüştür. Toplumlar, tarımsal üretimden sanayi üretimine, savunma savaşlarından açık meydan muharebelerine kadar her dönemde nitelikli nüfusun sağladığı avantajlardan yararlanmıştır.
Nitelikli ve yeterli beşeri sermaye, ülkelerin mevcut kaynaklarını doğru, etkin ve verimli bir şekilde kullanmalarına imkân tanımakta ve ekonomik büyüme ile kalkınma açısından kritik bir rol oynamaktadır. Ekonomik kalkınma, insanların sınırsız ihtiyaçlarını sınırlı kaynaklarla karşılamaya yönelik çabaların temel hedeflerinden biri olmuştur.
Ülkelerin kalkınma düzeyi, kişi başına düşen milli gelirin yanı sıra, nitelikli insan gücünün oranıyla da belirlenmektedir. Eğitimli iş gücünün fazlalığı, ülkelerin hemen her alanda önemli kazanımlar elde etmesini sağlamaktadır. Bu doğrultuda, kalkınmanın temel unsurları arasında yer alan ekonomi ve sağlık gibi faktörlerin yanı sıra, hatta bunların kaynağı konumunda bulunan eğitim, tüm ülkeler için kalkınmanın en önemli altyapı unsurlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Son yıllarda ise devletlerin gelişmişlik düzeyleri belirlenmesinde, ülke içinde bulunan yetişmiş kalifiye işgücü oranı önemli bir gösterge olarak değerlendirilmektedir.

Bu çalışmada, eğitim, nüfus ve beşerî sermayenin, ekonomik kalkınma üzerindeki etkileri incelenmekte; bu ilişkileri açıklayan yaklaşımlar sunularak, ekonomik kalkınma ile eğitim ve nüfus değişkenlerine yönelik ekonomik ve sosyal politikaların geliştirilmesine katkı sağlanması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus, , Eğitim, , İstihdam, , Ekonomik Kalkınma,

Etik Beyan

Makalemiz tamamaen kendi öz çalışmalarımız olup, Herhangi bir etik dışı çalışma yada kopyalama olmamıştır.

Destekleyen Kurum

Yalova Üniversitesi

Kaynakça

• Aksu, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre. Güney Ege Kalkınma Ajansı, 4-7. https://geka.gov.tr/Dosyalar/o_19v5e00u1ru61bbncf2qmlcpv8.pdf
• Altay, A., & Pazarlıoğlu, M. V. (2007). Uluslararası rekabet gücünde beşeri sermaye: Ekonometrik yaklaşım. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 12(9), 99.
• Ateş, H., & Bektaş, M. (2018). 2008 sonrası Türkiye’de uygulanan nüfus politikaları ve paydaş analizi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 487.
• Baş, B., & Güney, T. (2023). Beşeri sermaye ve sürdürülebilir kalkınma: OECD ülkeleri için panel veri analizi. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, 11, 107–118. https://doi.org/10.58627/dpuiibf.1306747
• Bektaş, H., Kayacan, E., & Uras, Ö. (2015). Türkiye’de planlı kalkınma döneminde iktisadi büyüme ile nüfus artışı ilişkisinin ekonometrik analizi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 71.
• Beyaz, C. (2024). Yüzüncü yılında Türkiye demografisi. HUMANITAS - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 12(Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı). https://doi.org/10.20304/humanitas.1386262
• Demir, O. (2016). Nüfus politikaları ve Çin, Fransa ve Türkiye örneklerinin değerlendirilmesi. Social Sciences, 11(2), 1–10. ISSN: 1308-7444
• Doğruyol, A. (2024). Sanayileşme açısından Osmanlı-Avrupa nüfus ilişkisi. Sakarya İktisat Dergisi, 13(3), 293.
• Erdal, A., & Özkan, D. (2019). Beşeri kalkınma, sosyal dışlanma ve yoksulluk ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(1), 4.
• Gönüllü, O. Ç. (2023). Ekonomik kalkınma ve insani kalkınma ilişkisi: Kırılgan Beşli ülkeleri üzerine ampirik bir analiz. İNSAN & İNSAN, 11(37). https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1368996
• Güriz, A. (1975). Türkiye’de nüfus politikası ve hukuk düzeni. Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları No: 2, Sevinç Matbaası. İletişim Başkanlığı. (2024). Aile yılı kapsamında sağlanacak destek paketine ilişkin açıklama. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/aile-yili-kapsaminda-saglanacak-destek-paketine-iliskin-aciklama
• İlkin, A. (1988). Kalkınma ve sanayi ekonomisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayın No: 3487.
• Karataş, M., & Çankaya, E. (2010). İktisadi kalkınma sürecinde beşeri sermayeye ilişkin bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 33.
• Keleş, İ., Metin, H., & Özkan Sancak, H. (2005). Çevre, kalkınma ve etik. Alter Yayıncılık.
• Kunduracı, N. F. (2010). Yoksullukla mücadele - Beşeri sermaye ilişkisi (Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi). T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
• Meier, G. M., & Baldwin, R. E. (1966). Economic development: Theory, history, policy. Willey Press.
• Murat, S. (2006). Dünden bugüne İstanbul’un nüfus ve demografi yapısı. İTO Yayınları.
• Oakley, P., & Garforth, C. (1985). Guide to extension training (FAO Training Series, No: 11). FAO.
• Oğuztimur, S. (2023). Nüfus ile kişi başına düşen GSYH ilişkisi: Türkiye’nin 2000’li yıllarının değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(2). https://doi.org/10.15869/itobiad.1193768
• Polat, M. A. (2018). Türkiye’de ekonomik büyümenin ve nüfus artışının ekonometrik modellemesi: Ampirik bir çalışma örneği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 207.
• Salep, M. (2023). Nüfus artışı, planlı kalkınma ve doğum kontrolü üçgeninde Türkiye nüfusu (1923-2023). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 23(46), 414.
• Sarı, R. M., & Sağlam, E. B. (2024). Sosyal problemler sosyolojisi çerçevesinde Türkiye’de nüfus yaşlanması. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 86, 83.
• Siverekli Demircan, E. (2003). Vergilendirmenin ekonomik büyüme ve kalkınmaya etkisi. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 21, 99.
• Taş, U., & Yenilmez, F. (2008). Türkiye’de eğitimin kalkınma üzerindeki rolü ve eğitim yatırımlarının geri dönüş oranı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 157.
• Terzi, H., & Telatar, O. M. (2010). Nüfus ve eğitimin ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(2), 198.
• Tokgöz, E. (1990). Büyük ekonomi ansiklopedisi. Sabah Yayınları.
• Tolunay, A., & Akyol, A. (2006). Kalkınma ve kırsal kalkınma: Temel kavramlar ve tanımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2, 120.
• Tunalı, H. N., & Yılmaz, A. (2016). Büyüme, beşeri sermaye ve kalkınma ilişkisi: OECD ülkelerinin ekonometrik bir incelemesi. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 309.
• TÜİK. (2024, 11 Temmuz). Dünya Nüfus Günü 2024 (Haber Bülteni No: 53680). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2024-53680
• TÜİK. (2024, 14 Şubat). Nüfus projeksiyonları 2023-2100 (Haber Bülteni No: 53699). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-Projeksiyonlari-2023-2100-53699
• Yapar Saçık, S., & Çelik, M. (2023). Türkiye’nin beşeri sermaye göstergeleri: Kalkınma ve beşeri sermaye ilişkisi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(45), 1075. Yaylı, H. (2012). Çevre etiği bağlamında kalkınma, çevre ve nüfus. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 162.
• İnternet Kaynakçası
• Kadirhoca. (2025, 20 Şubat). Kaç çeşit nüfus politikası vardır? Politikaları nelerdir? Kadir Hoca. https://kadirhoca.com/11/konu-anlatimlari-11/kac-cesit-nufus-politikasi-vardir-politikalari-nelerdir-nedir