HARRAN'DA YETİŞMİŞ HADİS BİLGİNLERİ (Kütüb-i Sitte'de Rivayeti Bulunan Harrani Nisbesiyle Anılan Raviler)

Year 2003, Volume: 12 Issue: 12, 95 - 114, 01.12.2003

Mehmet Dilek

Abstract

Harran, İslam tarihçilerine göre el-Cezire veya Asur ceziresi adı
verilen Yukarı Mezopotamya'nın Diyar-ı Mudar kısmının çoğu zaman
merkezi olmuştur. El-Cezire bölgesinin kuzey yarısı Türkiye, güney
yarısı ise Suriye ve Irak toprakları içerisinde bulunmaktadır. ElCezire,
İslam' dan önce ve İslam tarihinin başlarında bu bölgeye
yerleşen Arap kabilelerine göre; "Diyar-ı Mudar", " Diyarı- Rebia",
ve "Diyar-ı Bekr" olmak üzere üç tarihi bölgeye ayrılmıştır. ElCezire'nin
Diyar-ı Mudar kısmında Urfa, Harran, Rakka (Suriye),
Samsat, Re'sul-ayn; Diyar-ı Rebia kısmında Musul, Nusaybin, Sincar
(Irak), Dara, Cizre; Diyar-ı Bekr kısmında Amid, Mardin,
Meyyafarakin, Hasankeyf gibi önemli merkezler yer alır. 1
Müslümanlar El-Cezire bölgesini 19/640 yılında fethetmişlerdir.
Bölgede İslam öncesinde olduğu gibi İslam'dan soma da ilim ve
düşünce tarihine hizmeti olmuş pek çok alim yetişmiştir. Harran,
İslam tarihinde dini ilimlerin, tarih yazarlılığının önemli merkezlerinden biri olmuştur. Bu şehirden hadis, fıkıh, tefsir, tarih
gibi ilimler sahalarında değerli eserler yazan pek çok alim yetişmiştir?
Harran'ın tarihte oynadığı en önemli rol bilginleriyle İslam
medeniyetinin ve biliminin gelişmesine yaptığı büyük katkıdır. Bugün
bize Harran' dan çok önemli birkaç yapıdan başka bir şey kalmamıştır.
Fakat, şehrin İslam ilmine, bu yolla dünya ilmine olan katkısından
hala bahsedilmektedir. 3
İbn Makula, el-İkmal adlı eserinin Harran maddesinde, İslam
tarihinin ilk asırlarında Harran' dan çıkan hadis alimlerinin pek çok
olduğunu söyledikten sonra bunların bazılarından söz eder.4
Mu 'cemu 'l-bulddn yazarı da pek çok İslam aliminin Harran!
nisbesiyle anıldığını belirterek bunlardan tarih yazarı olanlarından söz
eder.5
Biz, bu çalışmamızda Harran bölgesinde doğmuş ya da bu
bölgede yaşamış Kütüb-i Sitte 'de rivayeti bulunan hadis alimlerini ele
alacağız. C er h ve ta' dil alimlerinin onlar hakkındaki
değerlendirmelerine değine cek, Kütüb-i Sitte' deki rivayetlerini
belirteceğiz.

HADITH SCHOLARS IN HARRAN (Scholars who are examined the narrators mentioned in Kutub al-Sitta)

Abstract

Harran has been an important religious and historiography
center. There have been many important scholars who wrote about
hadith, law, commentary and history. In his book Al-Ikmal Ibn
Makula states that there were many hadith scholars in Harran and
gives several names. In this article we studied this scholars who are
examined the narrators mentioned in Kutub al-Sitta (six famous hadith
collection).

Keywords

Harran, Historiography, scholars, narrators, Kutub al-sitta