Sûfîlerin Ahlâk Anlayışında Sünnete Uymanın Önemine Dair Bir Değerlendirme

Year 2015, Volume: 34 Issue: 34, 97 - 112, 01.12.2015

Bekir Köle

Abstract

Ahlâk, İslâmî disiplinlerin ilgi alanına giren önemli bir kavramdır. Bu ilimlerden tasavvuf, ahlâka ayrı bir değer vermiştir. Birçok sûfî, tasavvufu güzel ahlâk şeklinde tarif ederek, onun ahlâk ile irtibatını öne çıkarmıştır. Bu yüzden sûfîler, Hakk‟a varan yolculuklarında, kâmil bir insan olabilmek için güzel ahlâkı elde etmenin gerekliliğine inanmışlardır. Bu güzel ahlâka ulaşmayı ise ancak, Hz. Peygamber‟in sünnetine uymakla mümkün görmüşlerdir. Bundan dolayı çalışmada öncelikle, tasavvufta ahlâka verilen değer üzerinde durulmuştur. Daha sonra, sûfîlerin, yegâne rehber olarak kabul ettikleri Hz. Peygamber (s.a.s)‟in sünnetine uymadaki titizlikleri ele alınmış ve bu vasfın, onların güzel ahlâkının gelişmesine ne tür katkılar sağladığı üzerinde durulmuştur. Ayrıca sûfîlerin sünnete uymayı makamların en yücesi olarak görme sebeplerine değinilmiştir

Keywords

Güzel Ahlâk, Peygamber, Sünnet, Sûfî, İttiba

References

• Ali el-Kârî, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed, Minehu‟r- ravzi‟l-ezher fî şerhi‟l-Fıkhi‟l-ekber, Vehbi Suleyman Gavcî‟nin et-Taliḳu‟l- müyesser alâ şerḥi‟l-Fıḳhi‟l-ekber‟i ile birlikte, Dâru‟l-Beşâiri‟l-İslâmiyye, Beyrut 1998.
• Attar, Feridüddin. Tezkiretü‟l-evliyâ (Evliya Tezkireleri), çev. Süleyman Uludağ, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2007.
• Bardakçı, M. Necmettin, “Hz. Peygamber‟in Ahlâk Anlayışının Mutasavvıflara Yansıması”, III. Kutlu Doğum Sempozyumu, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Isparta 2000.
• Bilgen, Osman, O‟nu Göremeyenler, Işık Akademi Yayınları, İstanbul 2006. Buharî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil, Sahîhu‟l-buharî, Beytü‟l- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınları, İstanbul 2005.
• Çağrıcı, Mustafa, Gazzâlî‟ye Göre İslâm Ahlâkı, Ensar Neşriyat, İstanbul 1982.
• ………., “Ahlâk”, DİA, II, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1989. Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, Kitâbu‟l-erbaîn fî usûli‟d- dîn, Dâru‟l-kalem, Beyrut 2003.
• ………., Ravzatü‟t-tâlibîn ve umdetü‟s-sâlikîn,(Mecmuatu resâil içerisinde bir bölüm), thk. İbrahim Emin Muhammed, el-Mektebetü‟t-tevfîkiyye, Kahire ts.
• Hatîb, Muhammed Accâc, es-Sünne kable‟t-tedvîn, Kâhire 1971.
• Hucvirî, Ebu‟l-Hasan Ali b. Osman, Keşfu‟l-mahcûb, Arapçaya çev. İs‟ad Abdulhadi Kandil, Metabiu‟l-ehram et-ticariyye, I, Kahire 1974.
• İbnu‟l-Arabî, Muhyiddin, el-Futûhâtu‟l-mekkiyye, I-XIV, (thk. Osman Yahya), el-Heyetu‟l-mısriyyeti‟l-âmmeti li‟l-kitâb, Kahire 1986- 1992.
• İbn-i Haldun, Abdurrahman bin Muhammed el-Hadramî, Tasavvufun Mahiyeti, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 1977.
• İbn-i Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünen-i İbn-i Mâce, Mektebetü‟l-Meârif, Riyâd ts.
• İbn-i Manzûr, Ebu‟l-Fazl Muhammed b. Mükerrem, Lisânu‟l-arab, II, Dâru‟l-meârif, Kâhire ts.
• Kâsimî, Cemâlüddin, Mehâsinu‟t-te‟vîl, IV, thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Kâhire 1957.
• Kâşânî, Abdürrezzâk, Letâifu‟l-a‟lâm fî işarâti ehli‟l-ilhâm (Tasavvuf Sözlüğü), çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
• Konur, Himmet, “Mevlânâ, Tasavvuf ve Ahlâk”, Mevlânâ ve İnsan (Sempozyum Bildirileri), haz. Mehmet Şeker v.d., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İzmir 2007.
• Köle, Bekir, Zeynüddîn Hâfî ve Tasavvufî Görüşleri, İnsan Yayınları, İstanbul 2011.
• Kuşeyrî, Ebu‟l-Kasım Zeynülislam Abdülkerim b. Hevazin, er-Risaletu‟l- kuşeyriyye, thk. Abdulhalim Mahmud- Mahmud b. Şerif, Dâru‟ş-şa‟b, Kâhire 1989.
• Küçük, Raşit, “Hz. Peygamber ve Örnekliğinin Mahiyeti”, İslâm‟ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri Kutlu Doğum Sempozyumu, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003.
• Malik b. Enes, Muvatta‟, Hüsnü‟l-huluk, 8, Dâru ihyâi‟t-turâsi‟l-arabî, Beyrut 1985.
• Müslim, Ebu‟l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc, Sahîhu Müslim, Beytü‟l- Nursî, Said, Lem‟alar, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 1998.
• Özköse, Kadir, Tasavvuf ve Gönül Eğitimi, Nasihat Yayınları, Ankara 2008. Rûmî, Mevlâna Celâleddin, Sırların Dili (Bütün Rubailer), çev. Ziya Avşar, Meram Belediyesi Kültür Yay., Konya 2007. Saklan,
• Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri Kutlu Doğum Sempozyumu, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003, s. 65-77.
• Sandıkçı, S. Kemal, “İslâm Ahlâk Öğretisinin Temel Dayanağı Olarak Sünnet”, İslâm‟ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri Kutlu Doğum Sempozyumu, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003.
• Sibâî, Mustafa, es-Sünne ve mekânetuhâ fi‟t-teşrî‟i‟l-islâmî, Beyrut 1978.
• Sühreverdî, Ebû Hafs Şihabüddin Ömer b. Muhammed, Avarifu‟l-meârif, çev. Dilaver Selvi, Umran Yayınları, İstanbul 1995.
• Şâtıbî, el-İ‟tisâm, İtisam Yayınları, çev. Ahmet İyibildiren, İstanbul 2014.
• Tancî, Muhammed, İslâm Tasavvufu Üzerine, çev. Bekir Topaloğlu, Damla Yayınevi, İstanbul 2002.
• Tusî, Ebu Nasr Serrac, el-Luma‟, thk. Abdulhalim Mahmud, Taha Abdulbaki Surur, Daru‟l-kütübi‟l-hadise, Mısır 1960.
• Uraler, Aynur, Sahabe Uygulaması Olarak Sünnete Bağlılık, Işık Yayınları, İstanbul 2001.
• Yardım, Ali, Peygamberimiz‟in Şemaili, İstanbul 1998.
• Zebidî, Seyyid Muhammed Murtezâ, Tâcu‟l-arûs, thk. Mustafa Hicâzî, et- Türâsü‟l-arabî, XXV, Kuveyt 1989.