Investigation of the evaluation potential of berseem clover and some cool season cereals as forage in Mardin ecological conditions

Year 2025, Volume: 29 Issue: 3, 562 - 576, 24.09.2025

Ebüzer Ak , Celal Yücel

https://doi.org/10.29050/harranziraat.1606071

Abstract

The research was conducted to determine the hay yield and quality of some cool season cereals (Triticale, Barley, and Wheat), as well as berseem clover (Trifolium alexandrinum L.) in Mardin conditions. The research was carried out during the 2020-21 growing season, following a randomized complete block design with 4 replications. Cereals were harvested during the milk-dough period, while berseem clover was harvested at full flowering. The results of the research showed that the plant height of cereals ranged from 96.15-108.15 cm, green herbage yield varied between 1478.93-1666.75 kg da-1, and dry herbage yield varied between 558.23-898.43 kg da-1. The plant height of berseem clover was 48.65 cm, with a green herbage yield of 596.90 kg da-1 and a dry herbage yield of 193.95 kg da-1. The research also revealed that the crude protein (CP) content of cereals ranged from 6.87-13.20%, neutral detergent insoluble fiber (NDF) ratio ranged from 63.21-80.12%, acid detergent insoluble fiber (ADF) ratio ranged from 29.60-46.05%, Calcium (Ca) varied between 0.080-0.098%, Potassium (K) varied between 3.078-3.878%, Magnesium (Mg) varied between 0.030-0.125%, and Phosphorus (P) ranged from 0.293-0.330%. Additionally, the digestible dry matter ratio (DDM) was found to be between 53.03-65.84%, dry matter intake (DMI) between 1.498-1.920%, relative feed value (RFE) between 61.62-98.48, net energy (NE) between 1.243-1.475 Mcal kg-1, and crude protein yield ranged from 56.24-73.91 kg da-1. For berseem clover, the CP ratio was 15.12%, NDF 41.49%, ADF 31.54%, Ca 1.545%, K 2.998%, Mg 0.243%, P 0.285%, SKM ratio 64.33%, KMT ratio 2.944%, NYD 147.32, NE value 1.447 Mcal kg-1, and crude protein yield was 28.83 kg da-1. In conclusion, Triticale exhibited higher forage yield among cereals, while Wheat stood out in terms of forage quality. Despite berseem clover having lower forage yield compared to cereals due to winter cold damage, it excels in forage quality because it is a legume.

Keywords

Berseem clover , Cereals , forage yield , Quality , Species

Mardin ekolojik koşullarında İskenderiye üçgülü ve bazı serin iklim tahıllarının kaba yem olarak değerlendirme potansiyelinin araştırılması

Abstract

Araştırma, Mardin koşullarında İskenderiye üçgülü’nün (Trifolium alexandrinum L.) yanısıra, bazı serin iklim tahıllarının (Tritikale, Arpa ve Buğday) ot verimi ve kalitesinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak, 2020-21 yetiştirme mevsiminde sürdürülmüştür. Araştırmada, tahıllar süt-hamur olum döneminde, İskenderiye üçgülü ise tam çiçeklenme döneminde hasat edilmiştir. Araştırma sonucunda; tahılların bitki boyunun 96.15-108.15 cm, yeşil ot veriminin 1478.93-1666.75 kg da-1 ve kuru ot veriminin 558.23-898.43 kg da-1 arasında değiştiği saptanmıştır. İskenderiye üçgülünün bitki boyu 48.65 cm, yeşil ot verimi 596.90 kg da-1 ve kuru ot verimi ise 193.95 kg da-1 olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda tahılların ham protein (HP) oranının %6.87-13.20, nötral deterjanda çözünmeyen lif oranının (NDF) %63-21-80.12, asit deterjanda çözünmeyen lif oranının (ADF) %29.60-46.05, Kalsiyum oranının (Ca) %0.080-0.098, Potasyum oranının (K) %3.078-3.878, Magnezyum oranının (Mg) %0.030-0.125, Fosfor oranının (P) %0.293-0.330, sindirilebilir kuru madde (SKM) oranının %53.03-65.84, kuru madde tüketiminin (KMT) %1.498-1.920, nispi yem değerinin (NYD) 61.62-98.48, net enerji (NE) 1.243-1.475 Mkal kg-1 ve ham protein veriminin 56.24-73.91 kg da-1 arasında değişiği saptanmıştır. İskenderiye üçgülünün HP oranının %15.12, NDF %41.49, ADF %31.54, Ca %1.545, K %2.998, Mg %0.243, P %0.285, SKM oranının %64.33, KMT %2.944, NYD’nin 147.32, NE değerinin 1.447 Mkal kg-1 ve ham protein veriminin ise 28.83 kg da-1 olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda tahıllar içerisinde Tritikalenin ot verimi bakımından, buğdayın ise ot kalitesi bakımında öne çıktığı, İskenderiye üçgülünün soğuktan zarar gördüğü için ot veriminin tahıllardan daha düşük olduğu, ancak bir baklagil olması nedeniyle de ot kalitesi bakımından tahıllardan daha üstün olduğu görülmektedir.

Keywords

İskenderiye üçgülü , Tahıllar , Ot verimi , kalite , tür

Ethical Statement

Kurul belgesine gerek yok

References

• Açıkgöz, E. (2021). Yem Bitkileri. Ankara: T.C. Tarım Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı.
• Alp, A. (2009). Diyarbakır kuru koşullarında bazı tescilli tritikale (xTriticosecale Wittmack) çeşitlerinin tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 19 (2), 61-70.
• Anonim (2018). SGS Agrifood laboratories. feed/ forages calculations. Retrieved from: http:// www.agtest.com/ articles / feed % 20 and % 20 forages % 20 calculations_new.pdf.
• Anonim (2020). Deneme Alanı Toprak Analiz Sonuçları. Aktürk Toprak Analiz Lab. Mardin.
• Anonim (2021). Meteorolojik Veri-Bilgi Sunum ve Satış Sistemi-MEVBİS. Retrieved from: https://www.mgm.gov.tr/site/urunler.aspx?u=tum
• Balazadeh, M., Zamanian, M., Golzardi, F., & Torkashvand, A.M. (2021). Effects of limited irrigation on forage yield, nutritive value and water use efficiency of Persian clover (Trifolium resupinatum) compared to berseem clover (Trifolium alexandrinum). Communications in Soil Science and Plant Analysis, 52 (16), 1927-1942. DOI: https://doi.org/10.1080/00103624.2021.1900228
• Baytekin, H., Yurtman, İ.Y., & Savaş, T. (2005). Süt keçiciliğinde kaba yem üretim organizasyonu. Süt Keçiciliği Ulusal Kongresi, 26-27 Mayıs 2005, İzmir, Türkiye.
• Çaçan, E., & Yılmaz, H.Ş. (2015). Bingöl koşullarında değişik Macar fiği (Vicia pannonica Crantz) + buğday (Triticum aestivum L.) karışım oranlarının ot verimi ve kalitesi üzerine etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 2(3), 290-296.
• Çaçan, E., & Kökten, K. (2019). Tahıl türlerinin kaba yem olarak değerlendirilmesi üzerine Bir Araştırma. Ege Universitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56 (2), 221-229. https://doi.org/10.20289/zfdergi.459694
• Çeri, S., & Acar, R. (2019). Serin iklim tahıllarının hayvan beslemede yeşil ve kuru ot olarak kullanımı. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 8(1), 178-194.
• Çetiner, İ.H. (2024). Kılçıksız bazı arpa hatlarının kuru ot, yeşil ot ve silaj değerlerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Bölümü.
• Çil, A.N., Yücel, C., Çil, A., & Fırıncıoğlu, H.K. (2004). GAP bölgesi koşullarında bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) hatlarının verim ve verimle ilgili özelliklerinin saptanması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 13(1-2), 37-46.
• Çil, A.N., Çil, A., Yücel, C., & Açıkgöz, E. (2007). Harran ovası koşullarında bazı bezelye (Pisum sativum L.) hatlarının verim ve verim özellikleri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, (s. 87-89), 25-27 Haziran 2007, Erzurum, Türkiye.
• Çoban, İ. (2021). İtalyan çimi (Lolium multiflorum L.) ve İskenderiye üçgülü (Trifolium alexandrium L.) farklı karışım oranlarının verim ve verim unsurlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri ABD, 58 s.
• Daş, İ., & Kökten, K. (2024). Energy values and macro elements of herbage of different berseem clover + teff mixture ratios. International Conference on Scientific and Innovation Research-III, May 03-05, 2024 Sivas/ Türkiye, pp 336-342.
• Deniz, C. (2021). Harran ovası koşullarında kışlık ara dönemde yetiştirilen yaygın fiğ, tahıl karışımlarında farklı ot hasat dönemlerinin verim ve kalite özelliklerine olan etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Epplin, F.M., Hossain, I., & Krenzer Jr, E.G. (2000). Winter wheat autumn– winter forage yield and grain yield response to planting date in dual-purpose system. Agricultural Systems, 63(3),161-173. https://doi.org/10.1016/S0308-521X(00)00004-4
• Francia, E., Pecchioni, N., Li Destri Nicosia, O., Paoletta, G., Taibi, L., Franco, V., Odoardi, M., Stanca, A.M. & Delogu, G. (2006). Dual-purpose barley and oat in a Mediterranean environment. Field Crops Research, 99(2-3),158-166. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2006.04.006
• Garcia del Moral, L.F., Boujenna, A., Yanez, J.A. & Ramos, J.M. (1995). Forage production, grain yield, and protein content in dual-purpose triticale grown for both grain and forage. Agronomy Journal, 87(5),902-908. https://doi.org/10.2134/agronj1995.00021962008700050021x
• Geren, H. (2014). Dry yield and silage quality of some winter cereals harvested at different stages under Mediterranean climate conditions. Turkish Journal of Field Crops, 19(2), 197-202. https://doi.org/10.17557/tjfc.55884
• Göçmen, N., & Özaslan Parlak, A. (2017). Yem bezelyesi ile arpa, yulaf ve tritikale karışım oranlarının belirlenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-124.
• Gökkuş, A., Hakyemez, B.H., Yurtman, İ.Y., & Savaş, T. (2005). Farklı mera tiplerinde otlatma yoğunluklarının meranın ot verimi ve bitki kompozisyonu ile keçilerin verim ve davranışlarına etkileri (Kesin Rapor). TÜBİTAK, TOVAG, Proje No: VHAG-1884,55 s.
• Gökkuş., A., & Oral, H.H. (2022). Hayvanlar için önemli bir kaba yem kaynağı, tahıl meraları. Acta Natura et Scientia, 3(1),1-14. DOI: 10.29329/ actanatsci. 2022.351.01
• Gülümser, E., Mut, H., M.Ç. Doğrusöz, M.Ç., & Başaran, U. (2017). Baklagil yem bitkisi tahıl karışımların ot kalitesi üzerinde ekim oranlarının etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31(3), 43-51. DOI:10.15316/SJAFS.2017.33
• Gündüz. E. (2010). Diyarbakır koşullarında karışım oranının macar fiği (Vicia Pannonica Crantz) + buğday (Triticum aestium var. aestium L.) karışımında ot verimi ve kalitesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Adana.
• Hadjichristodoulou, A. (1991). Dual-purpose barley. Rachis, 10, 13–16.
• Kaplan, M., Kökten, K., Akçura, M., Bakoğlu, A. & Kavurca, Z. (2011). Bazı tritikale çeşit ve hatlarının ot verimleri ve ot kaliteleri üzerine araştırma. IX. Türkiye TarlaBitkiler Kongresi, Çayır Mera Yem Bitkileri, Cilt III (s.191-196), 1-5 Eylül 2011,Bursa, Türkiye.
• Karadeniz, M., & Kökten, K. (2022). The effects on yield and quality of berseem clover and Italian ryegrass mixture ratios in Elazig conditions. Journal of the Institute of Science and Technology, 12(1), 509-517.
• Kızılşimşek, M. (1997). Çukurova koşullarında İskenderiye üçgülü (Trifolium alexandrium L.) kışlık ara ürün olarak değişik buğdaygillerle karışım halinde yetiştirme olanakları üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Adana.
• Kidambi, S.P., Matches, A.G., & Gricgs, T.C. (1989). Variability for Ca, Mg, K, Cu, Zn, and K/(Ca +Mg) ratio among 3 wheat grasses and sainfoin on the southern highp lains. Journal of Range Management, 42, 316-322. https://doi.org/10.2307/3899502
• Kirchgessner, M. (1985). Hayvan Besleme, TÜBİTAK Fotoğraf Klişe Laboratuvarı ve Ofset Tesisleri, Ankara.
• Meen, A., 2001. Forage quality on the Arizona Strip. Rangelands, 23:7-12. Doi:10.2458/azu_rangelands_v23i1_meen
• Moore, J. E., & D. J. Undersander. 2002. Relative forage quality: An alternative to relative feed value and quality index. In Proceedings of the 13th annual Florida ruminant nutrition symposium, 16–29. Gainesville, FL.
• Schroeder, J.W. (1994). Interpreting forage analysis. Extention Dairy specialist (NDSU). AS-1080, North Dakota State University. https://library.ndsu.edu/ir/bitstream/handle/10365/9133/AS-1080-1994.pdf?sequence=2&isAllowed=y
• Sever, C. (2021). Aydın koşullarında İskenderiye üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) ile tek yıllık çim (Lolium multiflorum L.) karışım oranlarının ot verimi ve kalitesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilmleri Enstitüsü, Aydın.
• Seydoşoğlu, S. (2020). Farklı karışım oranları ve biçim dönemlerinin yem bezelyesi ile arpa karışımlarının ot verim performansına etkileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3), 2136-2142. https://doi.org/10.21597/jist.695938
• Sürmen, Y., Yavuz, T., Çankaya, N. &Albayrak, S. (2011). Forage yields and qualities of some triticale (Xtriticosecale Wittmack) genotypes. African Journal of Agricultural Research 6(7), 1686-1691. DOI: 10.5897/AJAR11.199.
• Şenel, S. (1986). Hayvan Besleme. İ.Ü. Veteriner Fak. Yay., Rektörlük Yay. No: 3210, Dekanlık Yay. No: 5, İstanbul, s 251.
• Van Soest, P.J. (1994). Nutritional ecology of the ruminant. 2nd Edition, Cornell University Press, Ithaca, 476.
• Yıldırım, F. & Turan, N. (2020) Tek yıllık bazı baklagil yem bitkilerinin verim ve verim unsurları ile bazı silaj özelliklerinin belirlenmesi. İspec Tarım Bilimleri Dergisi 4(3), 477-491. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol4iss3pp477-491
• Yolcu, H. (2008). Kaba yem olarak kullanılan arpa ve buğday çeşitlerinin ahır gübresi uygulamasının morfolojik, verim ve kalite özelliklerine etkisi. OMU Ziriraat Fakültesi Dergisi, 23(3), 137-144.
• Yurtsever, N. (2011). Deneysel istatislik metotları. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları Genel Yayın No:121 Teknik Yayın No, 56, 800 s.
• Yücel, C., Çil, A., & Çil, A.N. (2006).Harran ovası koşullarında bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) çeşit ve hatların ot ve tane verimlerinin saptanması. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1/2), 63-71
• Yücel, C., Hızlı, H., Fırıncıoğlu, H.K., Çil, A. & Anlarsal, A.E. (2009). Forage yield stability of common vetch(Vicia sativa L.) genotypes in the Çukurova and GAP regions of Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 33 (2),119-125. https://doi.org/10.3906/tar-0805-13
• Yücel, C., Avcı, M., İnal, İ., Yücel, H., Aktaş, A. & Hatipoğlu, R. (2015). İskenderiye üçgülünün tritikale ve İtalyan çimi ile yapılan farklı karışım oranları ve biçim dönemlerinin ot verimi ve silaj kalitesine etkileri. Proje Sonuç Raporu, Proje No: Tagem/Ta/11/01/005, Yayın No: 12.01dataem.F.F08.2015.01, 89 S. Adana.
• Yücel, C., Avcı, M., İnal, İ. & Akkaya, M.R. (2017). İskenderiye üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) ıslah çalışmaları. KSÜ. Doğa Bilimleri Dergisi 20, 17-21. DOI: https://doi.org/10.18016/ksudobil.348889
• Yücel, C., İnal, İ.,Yücel, D., Hatipoğlu, R. (2018a). Effects of mixture ratio and cutting time on forage yield and silage quality of intercropped berseem clover and Italian ryegrass. Legume Research, 41(6), 846-853. Doi: 10.18805/LR-400
• Yücel, C., Avcı M., Yücel, H., Sevilmiş, U. & Hatipoğlu, R. (2018b). Effects of seed mixture ratio and harvest time on forage yield and silege quality of intercropped berseem clover with triticale. Fresenius Environmental Bulletin, 27(8), 5312-5322.
• Yücel, C. (2019). Forage yield an quality attributes of berseem clover genotypes under Mediterranean climate. International Journal of Innovative Approaches in Agricultural Research, 3(3), 491-503. Doi: 10.293297ijiaar.2019.206.14.