ÖMER SEYFETTİN’İN KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ ÖYKÜLERİNDE “BİZ” VE “ÖTEKİ”NİN ANLATISI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1 - Özel Sayı, 159 - 176, 29.10.2020

Merve Esra Özgürbüz

Öz

Biz ile öteki ayrımını belirginleştiren edebi eserlerin propaganda amaçlı kullanımı özellikle savaş gibi milli seferberlik hallerinde artmaktadır. Edebiyatın söz konusu işlevi psikolojik kitlelerin birliğini sağlayıp sürdürerek grup bilincinin oluşmasını, ulus devletin hayal edilmesini ve seferberlik hallerinin başarıya ulaşmasını mümkün kılar. Milli Mücadele döneminde üretilen edebi eserlerde de benzer yaklaşım söz konusudur. Kurtuluş Savaşı devam ederken öyküler kaleme alan Ömer Seyfettin, milletin tarihine milliyetçi şekilde yaklaşıp toplumu milli iradeye ikna etmek isteyerek vatanın bütünlüğünü tehdit eden düşmanları görünür kılmaya yönelen bir entelektüel hareket içindedir. Dönemin edebi metinlerinde işgal ve isyanlar sebebiyle imparatorluk bakış açısı etkisini yitirir; tam anlamıyla ulus devlet temelli bakış açısı hâkim olur. Bir tezin savunuculuğunu üstlenen öyküleriyle Ömer Seyfettin, yaşananların Türk ve dünya kamuoyuna duyurulması için ikili karşıtlıklar oluşturur, mutlak ayrımlarla karakterleri ve olayları kurgular, metinlerin inandırıcılığının artması için gerçek olay, kişi ve kurumlara göndermeler yapar, anlatılanların gerçek hayatta yaşandığına dair notlar ekler. Böylece Kurtuluş Savaşı döneminin atmosferi Ömer Seyfettin öyküleri aracılığıyla görünür kılınır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Milliyetçilik, Öteki, Kurtuluş Savaşı, Öykü

Kaynakça

• Alangu, Tahir (2010), Ömer Seyfettin: Ülkücü Bir Yazarın Romanı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Anderson, Benedict (2011), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, (Çev. İskender Savaşır), İstanbul: Metis Yayınları.
• Belge, Murat (2013), Edebiyatta Ermeniler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Beller, Manfred (2007), “Perception, image, imagology”, Imagology: The Cultural Construction and Literary Representation of National Characters içinde (3-17), Manfred Beller ve Joep Leersen (Ed.), Amsterdam ve NY: Rodopi.
• Bhabha, Homi K. (2003), “Introduction: Narrating the Nation”, Nation and Narration içinde (1-8), Homi K. Bhabha (Ed.), London: Routledge.
• Çaylak, Adem ve Adem Çelik (2008), “Osmanlı Modernleş(tir)mesinden Cumhuriyet Modernleş(tir)mesine Geçiş: Tarihsel/Teorik Bir Okuma”, Muhafazakâr Düşünce, 18, 55-70.
• Çevik, Salim (2008), “İdeal Yurttaşın Din ve Millet Kriteri”, Muhafazakâr Düşünce, 18, 147-66.
• Felski, Rita (2010), Edebiyat Ne İşe Yarar?, (Çev. Emine Ayhan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Gökalp, Ziya (2005), Yeni Hayat, İstanbul: Toker Yayınları.
• Hobsbawn, Eric J. (2010), Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik, (Çev. Osman Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hroch, Miroslav (2011), Avrupa’da Milli Uyanış: Toplumsal Koşulların ve Toplulukların Karşılaştırmalı Analizi, (Çev. Ayşe Özdemir), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kansu, Ceyhun Atuf (1976), “Ulusal Kurtuluş Savaşı Üzerine”, Türk Dili Türk Romanında Kurtuluş Savaşı Özel Sayısı, 298, 2-6.
• Karahan, Firdevs (2006), “Biçembilim ve Eleştirel Söylem Çözümlemesi Bağlamında Dedikodu Sütunlarına Yönelik Bir İnceleme”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23 (1), 89-118.
• Köroğlu, Erol (2004), Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918), Propagandadan Milli Birlik İnşasına, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Köroğlu, Erol (2013), “‘Sahnenin Dışındakiler’i Tamamlamak, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Kurtuluş Savaşı Anlatıları Türü”, Bilig, 66, 93-122.
• Millas, Herkül (2000), Türk Romanı ve “Öteki”: Ulusal Kimlikte Yunan İmajı, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınevi.
• Müftüoğlu, Ahmet Hikmet (2006), “Turhan Nasıl Çıldırdı”, Çağlayanlar içinde (81-105), M. Fatih Andı (Haz.), Ankara: Alkım Yayınevi.
• Ömer Seyfettin (2007a), Hikâyeler 3, Hülya Argunşah (Haz.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ömer Seyfettin (2007b), Hikâyeler 4, Hülya Argunşah (Haz.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Sevinç, Canan (2009), “Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk Romanında Milli Mücadele”, Turkish Studies, 4 (1-II), 2011-39.
• Tılıç, İ. Doğan (2010), “Türk Medyasında Yunanistan: Resmi Politikaların İzdüşümünde ‘Öteki’likten ‘Biz’e”, Sözde Masum Milliyetçilik içinde (201-21), Herkül Millas (Ed.), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Tosun, Necip (2000), “Modern Öykü ve Gerçekçilik”, Hece Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, 46/47, 157-61.
• Yalçın, Durmuş ve diğerleri (2004), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.