GEREDE'DE YAPILAN HAVLU KENARLARININ TEKNİK RENK VE KOMPOZİSYON ÖZELLİKLERİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 3 - AYDIN UĞURLU VE GELENEKSEL SANATLAR ÖZEL SAYISI, 135 - 153, 31.03.2022

Gülten Kurt

Öz

Anadolu toprakları üzerinde yaşamış birçok kültürle harmanlanmış etnografik eserlerimiz geleneksel kültürümüz içerisinde en zengin örneklerimizi oluşturmaktadır. Her toplum içerisinde önemli bir yer edinen evlenme adetleri ve gelenekleri bizim kültürümüz içinde de ayrı bir öneme sahiptir. Evlenme adetlerimiz içerisinde yer alan çeyiz geleneğimiz ve adetlerimiz başlı başına kültürel bir zenginlik ve uygulama içermektedir. Küçük yaşta başlanan kız çeyizi, genç kız olup evinden ayrılana kadar kendisi ve yakın çevresiyle birlikte özenle hazırlanmaktadır. Çeyiz geleneğimiz içerisinde birçok eşyanın yapımı el sanatlarımızdan örücülük tekniğinin zengin örnekleri arasında yer almaktadır. El örücülüğü içerisinde ince örgüler sınıfında yer alan iğne, tığ, şiş, mekik, firkete teknikleri ile örülen danteller ve oyalar üç boyutlu, düz, dar ve geniş formlarda üretilmektedir. Her birinin farklı teknikle birlikte özel bir çalışmayı gerektiren ve örücülük alanında yer alan bu örneklerin tespit edilmesi ve geleceğe taşınması kültürümüz açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada Bolu ili Gerede ilçesinde çeyiz geleneğinin bir parçasını oluşturan ve ince örgüler sınıfında yer alan zengin havlu kenarları örneklerinin teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri incelenmiştir. Her bir ürün üretim tekniğiyle birlikte ne için ne amaçla yapıldıysa, yapan kişiyle birlikte yapıldığı döneminin estetik duygu ve düşüncelerini de yansıtmada etken olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gerede, örücülük, havlu kenarları

Teşekkür

Sayın Nurgül Begiç Hocam Emekleriniz ve katkılarınız için çok teşekkür ediyorum, Saygılarımla

TECHNICAL COLOR AND COMPOSITION FEATURES OF THE TOWEL BORDERS MADE IN GEREDE

Öz

Our ethnographic works blended with a great many cultures having lived in Anatolian lands comprise our richest samples in our traditional culture. Marriage habits and customs having a significant place in every community are of great importance in our culture as well. The tradition of trousseau within our marriage habits and our customs have a cultural richness and application each. The girl trousseau which starts in their early ages is prepared neatly by herself and close relatives until she becomes a young woman and leaves home. The production of a great many things in our trousseau tradition take place in the rich samples of knitting technique.

Laces and embroideries knitted with needle, crochet, needle, shuttle, hairpin techniques, which are in the class of fine knitting in hand knitting, are produced in three-dimensional, flat, narrow and wide forms.Determining these samples taking place in the field of knitting that require a special study with a different technique and carrying them to the future is of importance. In this study, the technical, color, motif and composition features of rich towel edge samples, which form a part of the dowry tradition in Gerede district of Bolu and are in the class of fine knits, were examined. Each product, together with the production technique, has been a factor in reflecting the aesthetic feelings and thoughts of the period when it was made together with the person who made it, for what purpose and for what purpose.

Anahtar Kelimeler

Gerede, knitting, towel border

Kaynakça

• Akpınarlı, Hatice Feriha (1995). El Örgüsü Çorapların Teknik Desen Renk ve Kullanım Özellikleri. Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınarlı, Hatice Feriha (2011). Kastamonu Çarşaf Bağlamalarında Teknik ve Motif Özellikleri (Nail Tan’a Armağan). Ankara: Kültür Ajans Yayınları.
• Arseven, Celal Esat (1957). Sanat Ansiklopedisi. C: II İstanbul: Maarif Basımevi.
• Barışta, Hatice Örcün (2005). Türkiye Cumhuriyet Dönemi Halk Plastik Sanatları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Can, Mine (2017). Kocaeli Peşkir İşlemelerinden Örnekler. Uluslararası Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli Tarihi- Kültürü Sempozyumu- IV.
• Koçak, Çiğdem (2015). Osmanlıdan Günümüze Havlu ve Günümüz Havlu Üretimi Üzerine Öneriler. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik tezi. İstanbul, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurt, Gülten (2021). Düşünsel ve Görsel Boyutlarıyla Kültür, Türk El Sanatlarının Halk Kültüründeki Yeri. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Küçükkurt, Ülkü (2019). Afyonkarahisar Peşkir Dolamaları. Al- Farabi İnternetional Journal On Social Sciences. S: 193 Sayı: 3, Mart.
• Önder Mehmet (1995). Eski Eserler Kılavuzu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Öztürk Temel (2008). Kadı Sicillerindeki Bazı Muhallefatlara Göre Trabzon'da Temizlik ve Vücut Bakım Malzemeleri (1700-1750). Osmanlı Araştırmaları, Sayı: 32 Cilt: 32, 249-282.
• Reyhan, Kader; Yazıcı, Merve (2020). Su Kültürünün Tarihsel Gelişim Sürecinde Osmanlı Dönemi Hamamlarının Toplumun Sanat ve Sosyal Yaşamına Etkileri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi c: 8, Sayı: 23 Eylül.
• URL 1: Yalçınkaya N. T. (2012). Türk Dantel Müzesi. http://turklacemuseum.blogspot.com/2012/02/ (Erişim Tarihi: 04.03.2022).
• URL 2: https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 02.03.2022).
• URL 3: https://www.ilimiz.net/ilce/14/256-bolu-ilimizin-gerede-ilcesi.html (Erişim Tarihi: 02.03.2022).
• URL 4: https://www.ilimiz.net/ilce/14/256-bolu-ilimizin-gerede-ilcesi.html (Erişim Tarihi: 03.03.2022).