NOVEL FICTION CHANGES IN SELMA RIZA’S UHUVVET

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 34, 30.06.2022

Nebahat Yusoğlu

Öz

Selma Rıza, known as one of the first Turkish female novelists, was born in 1872 in Istanbul. She had her novel Uhuvvet- the novel she wrote when she was just 20- edited, transcribed and copied in 1897 in case it was lost, just before she escaped to her brother Ahmet Rıza who was among the outstanding members of the Young Turks. She returned to Istanbul after the declaration of the second Constitution; however, due to her occupations and tense changing literary atmosphere, she didn’t or couldn’t publish her book. The novel was left forgotten for long years till Nebil Fazıl Alsan found it inside a scrape pile and simplified and published it along with the Ministry of Culture’s publications in 1999. Following his death in a fire in 2009, the original copy was lost or burnt. Another original author copy found inside the collection of IBB Ataturk Library by a lucky coincidence.

In this text, Selma Rıza’s Uhuvvet, Nebil Fazıl Aslan’s edition and the copy found in the Ataturk Library will be analyzed in terms of fiction and topic, thus studying fictional differences and their reasons. This way the complexity and the versatility in the creation process of a literary work will be put forward.

Anahtar Kelimeler

Selma Rıza, Uhuvvet, Novel, Fiction

SELMA RIZA'NIN UHUVVET ROMANINDAKİ KURGU DEĞİŞİKLİKLERİ

Öz

İlk Türk kadın romancılardan biri olan Selma Rıza 1872 yılında İstanbul’da doğmuştur. Henüz yirmi yaşında iken yazdığı romanı Uhuvvet’i, Paris’e Jön Türklerin önde gelen isimlerinden ağabeyi Ahmet Rıza’nın yanına firar etmeden önce, kaybolma ihtimaline karşılık 1897 yılında tashih ve tebyiz ederek çoğaltmıştır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a geri dönen Selma Rıza, değişen edebî atmosfer ve meşguliyetleri sebebiyle romanını bastırmamış veya bastıramamıştır. Uzun yıllar unutulan bu eseri bir hurda yığını arasında bulan Nebil Fazıl Alsan, sadeleştirerek 1999 yılında Kültür Bakanlığı Yayınları arasında yayımlamıştır. Alsan’ın 2009’da çıkan bir yangında vefat etmesinin ardından orijinal nüshası kaybolmuş veya yanmış olan Uhuvvet’in bir başka müellif nüshasıyla, şanslı bir tesadüf sonucu İ.B.B. Atatürk Kitaplığı dermesi arasında karşılaşılmıştır.

Bu çalışmada Selma Rıza’nın Uhuvvet adlı romanının Nebil Fazıl Alsan edisyonu ile Atatürk Kitaplığı müellif yazması arasındaki kurgu ve konu farklılıkları karşılaştırılarak yazarın roman kurgusunda yaptığı değişiklikler ve bunların sebepleri incelenecektir. Böylelikle bir edebi eserin yaratım süreci içindeki çok yönlülük ve karmaşıklık ortaya konacaktır.     

Anahtar Kelimeler

Selma Rıza,, Uhuvvet,, Roman, Kurgu

Kaynakça

• Alsan, Nebil Fazıl (1999). Uhuvvet. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aydın, Özge (Kış 2020). “Jön Türklerin Kadın Öncülerinden Selma Rıza Feraceli (1872-1931)”, Türkiye Kış Günlüğü, 141.
• Ebuzziyad, Ziyad (1989). “Ahmet Rızâ”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul.
• Hazer, Gülsemin (Summer 2011). “Selma Rıza’nın Uhuvvet Romanında Kurmaca Yapı”, Turkish Studies, Volume 6/3, s. 879-880.
• Malkoç, Eminalp (2007). “Doğu Batı Ekseninde Bir Osmanlı Aydını Ahmet Rıza: Yaşamı ve Düşünce Dünyası”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi, Sayı 11.
• Oktay, Gülçin (Bahar 2016). “Selma Rıza’nın Uhuvvet Romanında ‘Toplumsal Cinsiyet’ ve ‘Sınıf Yapıları’”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 20.
• Selma Rıza (1892). Uhuvvet, C. I.
• Timuroğlu, Senem (2020). Kanatlanmış Kadınlar Osmanlı ve Avrupalı Kadın Yazarların Dostluğu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toros, Taha, (Şubat 1994). “İlk Türk Kadın Gazeteci Selma Rıza”, Skylife.
• Utku Günaydın, Ayşegül (2018). Kadınlık Daima Bir Muamma Osmanlı Kadın Yazarın Romanlarında Modernleşme, (II. Baskı), İstanbul: Metis Yayınları.
• https://www.biyografya.com/biyografi/8955 (Erişim Tarihi: 2022).