FİKRİPAŞAZADE MEHMET MÜNCİ’NİN TÜM ESERLERİNE KATKI: KATALOGLARDA KALMIŞ ÜÇ HİKÂYESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 366 - 390, 28.12.2022

Serkan Tuna

Öz

Tanzimat ikinci kuşağı ile Servet-i Fünun ekolü arasında bir geçiş süreci olarak değerlendirilen ve ilk defa Mehmet Kaplan tarafından işaret edilen Ara Nesil, Batılılaşma ekseninde tekâmülünü sürdüren Türk edebiyatına önemli katkılar sunmuştur. Etkin olarak 1880-1896 yılları arasında edebî faaliyetlerde bulunan bu nesil mensupları; şiir, roman, hikâye, tenkit gibi türlerde eserler vererek kendilerinden önceki neslin kazanımlarını çeşitli yönlerden zenginleştirirken, kendilerinden sonraki neslin de hazırlayıcısı olmuştur. Ara Nesil’in temsilcilerinden olan ve kaynaklarda daha çok roman ve hikâyeleriyle anılan isimlerden birisi Fikripaşazade Mehmet Münci’dir. Kısa denilebilecek bir zaman diliminde matbuat hayatında kalan, dönem içerisinde Halit Ziya ve Mehmet Rauf gibi önemli simalarla bir araya gelerek edebiyat sahasında eserler, düşünceler ortaya koyan yazarın, basılmış olan üç romanı ile beraber muhtelif mecmualarda dağınık hâlde bulunan ve bir araya getirilmemiş olan sınırlı sayıda hikâyesi mevcuttur. Bu çalışma, dönem veya yazarın eserleri üzerine yapılan araştırmalarda eksik kalan, incelenmeyen üç hikâyesini ihtiva etmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Mehmet Münci, Ara Nesil, hikâye, süreli yayın

CONTRİBUTİON TO FİKRİPAŞAZADE MEHMET MÜNCİ’S ALL WORKS: HİS THREE STORİES WHİCH STAYED İN CATALOGS

Öz

As a transition process between the second generation of Tanzimat and Servet-i Fünun school Intermediate Generation, which was evaluated and pointed out for the first time by Mehmet Kaplan, made important contributions to Turkish literature, which continues its evolution on the westernization axis. The members of this generation, who were actively engaged in literary activities between 1880 and 1896; While enriching the achievements of the previous generation in various aspects by producing works in genres such as poetry, novels, stories and criticism, they also became the preparers of the next generation. Fikripaşazade Mehmet Münci is one of the representatives of the Intermediate Generation, who is mostly mentioned with his novels and stories in the sources. The author, who remained in the press life in a short period of time, and came together with important figures such as Halit Ziya, Mehmet Rauf, and put forward works and ideas in the field of literature, had three published novels along with limited number of stories which are scattered in various magazines and not brought together. This study includes three stories of the period or the author, which are missing in the research on the works and have not been examined.

Anahtar Kelimeler

Intermediate Generation, story, periodical, Mehmet Münci

Kaynakça

• “Hayatım Lâ-Kaydâne Geçmeseydi!..” Hizmet, S. 564, s. 3. (13 Haziran 1908/20 Zilhicce 1309/25 Haziran 1892).
• “Çamaşırcı!” Hizmet, S. 583, s. 3. (20 Ağustos 1308/15 Sefer 1310/10 Eylül 1892).
• “Bir Hissin Tarihi” Hizmet, S. 589, s. 3. (14 Eylül 1308/10 Rebiülevvel 1310/1 Teşrin-i evvel 1892).
• Akyüz, Kenan (1990). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Babacan, Mahmut (1993). Ara Nesil’de Tenkid. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Baki, Hayati (1993). Tanzimat Edebiyatında Roman ve İnsan. Ankara: Promete Yayınları.
• Birinci, Necat (2007). “Ara Nesil”. Türk Edebiyatı Tarihi 3. İstanbul: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Gariper, Cafer (2013). “Geçiş Dönemi: Ara Nesil”. Yeni Türk Edebiyatı 1839-2000 El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Hıra, Sevilay (2004). Münci Fikri’nin Hayatı, Edebî Faaliyetleri ve Eserlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
• Huyugüzel, Ömer Faruk (2004). İzmir’de Edebiyat ve Fikir Hareketleri Üzerine Araştırmalar. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
• Kaplan, Mehmet (2019). Tevfik Fikret Devir-Şahsiyet-Eser. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Mehmet Rauf (1920a). “Halid Ziya ile İlk Temas”, Şebab, S. 1, s. 8-10.
• Mehmet Rauf (1920b). “Halid Ziya ile Samimiyyet”, Şebab, S. 2, s. 29-31.
• Mehmet Münci (1890a). Merâret-i Hayât. İstanbul: Kasbar Matbaası.
• Mehmet Münci (1890b). İnhimâk-ı Memât. İstanbul: Alem Matbaası.
• Mehmet Münci (1890c). Diyana. İstanbul: Matbaa-i Ebüzziya.
• Mehmet Münci (1892a). “Halid Ziya Bey ve Romanı”, Tercüman-ı Hakikat, S. 4109, s. 5-6.
• Mehmet Münci (1892b). “Hayatım Lâ-Kaydâne Geçmeseydi!..”, Hizmet, S. 563, s. 3.
• Mehmet Münci (1894). “Octave Feuillet”, Mekteb, S. 1, s. 44-46.
• Mehmet Münci (1897). “Alphonse Daudet”, Malûmat, S. 113, s. 1258-1260.
• Mücellidoğlu, Ali Çankaya (1968). Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler (Mülkiye Şeref Kitabı). Ankara: Mars Matbaası.
• Namık Kemal (2016). Celâleddin Harzemşah (Hazırlayan: Abdullah Şengül). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Okay, M. Orhan (2020). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özarslan, Ersin (1994). Ara Nesil Edebiyatçısı ve Gazetecisi Mustafa Reşîd Bey Hayatı ve Eserleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
• Özön, Mustafa Nihat (1941). Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi (Lise Kitapları). İstanbul: Maarif Matbaası.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2006). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (Yayıma hazırlayan: Abdullah Uçman). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uşaklıgil, Halit Ziya (1969). Kırk Yıl. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri. Sulhi Garan Matbaası.