EVALUATION ON ORD. PROF.DR. SÜHEYL UNVER’S PAPER NOTEBOOKS

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 111 - 126, 27.12.2024

Gül Güney , Sinem Erdoğan

Öz

Ord.Prof. Dr. Süheyl Ünver who is the Professor of medical history is one of the important scientists of the Republican period with expertise in different fields such as physician, illuminator and painter. His contributions to the history of medicine and Turkish art are extensive with his research. Thanks to his wide wealth of knowledge, the works he left to traditional Turkish arts, especially decorative arts, are the source of many researchers today. In addition, he traveled the geography of Türkiye almost step by step and transferred his vast knowledge in many fields to his notebooks, both by taking notes and drawings. Most of these notebooks, which he prepared on various subjects, are in the Suleymaniye Manuscript library. In the study, the watermark books with inventory number 00101 and paper notebooks with inventory number 00102 donated to this library will be discussed. In the notebook numbered 00101, the types of watermarks on papers are mentioned and drawings are made. In the notebook numbered 00102, Süheyl Ünver showed various paper samples and made explanations about the papers in his own handwriting. The papers mentioned in the notes are the types of papers used by the calligraphers and illuminators of the period, such as harmonious, unharmonized, European and Indian. Although Süheyl Ünver notebooks have been generally evaluated in terms of subject and source, no study has been conducted on the "papers and watermarks" notebooks. In this study, the life of Süheyl Ünver and his notebooks with inventory numbers 00101, 00102 will be introduced.

Anahtar Kelimeler

Süheyl Ünver, Süleymaniye, Library, Paper, Watermark.

ORD. PROF. DR. SÜHEYL ÜNVER’İN KÂĞIDA DAİR DEFTERLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver hekim, müzehhip, ressam gibi farklı alanlarda uzmanlıklara sahip Cumhuriyet dönemi bilim insanıdır. Yapmış olduğu araştırmalarla tıp tarihi ve Türk sanatına azımsanmayacak derecede katkıda bulunmuştur. Geniş bilgi hazinesi sayesinde geleneksel Türk sanatlarına özellikle de tezyini sanatlara bırakmış olduğu çalışmalar bugün pek çok araştırmacının kaynağı olmuştur. Yaptığı araştırmalar sırasında Türkiye coğrafyasını neredeyse adım adım gezerek gerek notlar alarak gerekse çizimlerle birçok alanda sahip olduğu engin bilgilerini defterlerine aktarmıştır. Çeşitli konularda hazırlamış olduğu bu defterlerin büyük bir kısmı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’ndedir. Çalışmada bu kütüphaneye vakf edilen 00101 envanter no’lu filigranname ve 00102 envanter no’lu kağıtlar defterleri ele alınacaktır. 00101envanter numaralı defterde kağıtlar üzerinde yer alan filigran çeşitlerinden bahsedilmiş ve çizimleri yapılmıştır. 00102 envanter no’lu defterde Süheyl Ünver çeşitli kâğıt örneklerini gösterek kendi el yazısı ile kağıtlar hakkında açıklamalar yapmıştır. Notlarda bahsedilen kağıtlar, dönemin hattatları ve müzehhipleri tarafından kullanılan âharli, âharsiz, Avrupa, Hint gibi türleri olan çeşitli kağıtlardır. Genel olarak Süheyl Ünver defterleri konu ve kaynak bakımından değerlendirilmiş olmakla beraber, “kâğıtlar ve filigranlar” defterleri ile ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada Süheyl Ünver’in hayatı ve 00101, 00102 envanter numaralı kâğıt ve filigranları ile ilgili defterleri tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Süheyl Ünver, Süleymaniye, Kütüphane, Kâğıt, Filigran.

Kaynakça

• Adanır, Tülin (2012). “Yazma Eserlerin Restorasyonunda Kullanılan Kâğıtlar ve Bir Doğal Kâğıt Yapımı”, Akdeniz Sanat Dergisi, 5 (9), s. 1-21.
• Bilgin, Orhan (2013). “Yazma”, TDV İslâm Ansiklopedisi, (43), 396-373.
• Binark, İsmet (1978). “Türkler'de Resim ve Minyatür Sanatı”, Vakıflar Dergisi, 12, 271-289.
• Derman, M. Uğur (1986). “Kâğıda Dair”, İslam Düşüncesi Dergisi, 5, 338-347.
• Derman, M. Uğur (1977). Türk Sanatında Ebru, İstanbul: Akbank Yayınları.
• Erkmen, Aslıhan; Atayol, Pınar (2018). Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Geleneksel Türk Kitap Sanatları Tarih Yazımına Katkısı: Necmeddin Okyay Defterleri, Sanat Tarihi Yıllığı, (27), 101-137.
• Güven, İ.M.V. Noyan; Kaplanoğlu, Lütfü; Yangöz, Hayrettin (2012). “Kağıt Yüzeyine Uygulanan Sanat Eserlerinde Kağıdın Önemi”, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, s.46-59.
• Kağıtçı, M. Ali (1936). Kağıtçılık Tarihçesi, İstanbul: Kader Basımevi.
• Kazancıgil, Ratip (1999). Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Edirnesi. İstanbul: Edirne Valiliği Yayınları.
• Loveday, Helen. (2001). Islamic Paper: A Study of the Ancient Craft. United Kingdom: PJ Print.
• Mahir, Banu (2009). “Kitap Sanatları Araştırmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (14), s.209-248.
• Mesara, Gülbin; Kazancıgil, Aykut; Sayar, A. Güner (2017). A. Süheyl Ünver Bibliyografyası, İstanbul: İşaret Yayınları.
• Oral, Özgür (2022). “Dokumadan Kâğıda: 18. Yüzyılda Osmanlı Devleti ile Venedik Arasında Mübadele Olunan Bazı Emtia”, Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı 339, s.26.
• Özkan, Ömer (2001). “El Yazması ve Nadir Eserlerde Kağıt ve Filigranlı Kağıt Kullanımı”, Hacı Bektaş Veli Dergisi (20), s. 15.
• Sayar, A. Güner (2012) “Ahmet Süheyl Ünver, Türk Tip Tarihçisi, Hekim, Ressam ve Tezhipçi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, (42), s.350-352.
• Temiz, Melike (2022). “Süheyl Ünver'in Gizli Hazinesinden Üç Eser”, Lale, (6), s.90-93.
• Ünver, A. Süheyl (1934). Selçuklularda ve Osmanlılarda Resim, Tezhip, Minyatür, Ankara: Türk Tarih Kurumu, Akşam Matbaası.
• Ünver, Süheyl (1962). “XV. Yüzyılda Türkiye'de Kullanılan Kâğıtlar ve Su Damgaları”, Belleten Dergisi, 26 (104), s.739-762.
• Ünver, Süheyl (Tarih yok). 00102 Envanter Numaralı “Kağıtlar” Defteri, Süleymaniye Kütüphanesi, Konservasyon ve Araştırma Merkezi Arşivi, Basılmamış.
• Ünver, Süheyl (Tarih yok). 00101 Envanter Numaralı “Filigranlar” Defteri, Süleymaniye Kütüphanesi, Konservasyon ve Araştırma Merkezi Arşivi, Basılmamış.
• URL 1. https://www.gzt.com/arkitekt/cok-yonlu-bir-tezhip-sanatcisi-suheyl-unver-3593234 (Erişim Tarihi: 16.12.2024).
• URL2. https://www.gzt.com/derin-tarih/sanat-tarihimizi-yasatan-hekim-suheyl-unver-3649910) (Erişim Tarihi: 16.12.2024). URL 3. https://www.insaniyet.net/suheyl-unver-ve-turkceye-hizmeti (Erişim Tarihi: 16.12.2024).
• URL 4. https://www.yenisafak.com/hayat/suleymaniye-kutuphanesindeki-suheyl-unver-koleksiyonu-zenginlesiyor-3819563) (Erişim Tarihi: 16.12.2024).
• URL 5. https://www.scribd.com/document/695152329/Su-heyl-U-nver-Koleksiyonu-Su-leymaniye-Ku-tu-phanesi (Erişim Tarihi: 16.12.2024).
• URL 6. https://www.scribd.com/document/695152329/Su-heyl-U-nver-Koleksiyonu-Su-leymaniye-Ku-tu-phanesi (Erişim Tarihi: 16.12.2024).