5-6 YAŞ ÇOCUKLARININ DİJİTAL OYUN BAĞIMLILIĞI EĞİLİMLERİNİN AKRAN ZORBALIĞI DAVRANIŞLARINI YORDAYICI ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 10 - 25, 16.12.2023

Burcu Bağcı Çetin

Öz

Bu araştırmada, 5-6 yaş çocuklarının dijital oyun bağımlılığı eğilimlerinin akran zorbalığı davranışlarını yordayıcı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılında Aydın ilinin Efeler ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı anaokullarında öğrenim görmekte olan 5-6 yaş aralığındaki çocuklar oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Genel Bilgi Formu, Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği ve Okul Öncesi Akran Zorbalığı Ölçeği: Öğretmen Formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Yöntemi ve Basit Doğrusal Regresyon Analizi Yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma bulgularında, akran zorbalığı ölçeğinin alt boyutu olan fiziksel/ilişkisel zorbalık ile dijital oyun bağımlılığı eğilimi ölçeğinin sürekli alt boyutu arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki görülürken, çatışma, hayata yansıtma ve hayattan kopma alt boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Akran zorbalığı ölçeğinin alt boyutu olan sözlü zorbalık ile dijital oyun bağımlılığı eğilimi ölçeğinin alt boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki görülmemiştir. Regresyon analizi sonucunda, çocukların dijital oyun bağımlılığının eğilimlerinin alt boyutlarının akran zorbalığının alt boyutu olan fiziksel/ilişkisel zorbalık üzerinde anlamlı bir yordayıcı rolünün olmadığı belirlenmiştir. Çocukların dijital oyun bağımlılığının eğilimlerinin akran zorbalığının alt boyutu olan sözlü zorbalık üzerinde anlamlı bir yordayıcı rolünün olmadığı belirlenmiş, sözlü zorbalığı yordamada çatışma alt boyutunun negatif yönlü, sürekli oynama alt boyutunun pozitif yönlü, hayata yansıtma alt boyutunun pozitif yönlü anlamlı katkıları olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı, Çocuk, Bağımlılık, Dijital oyun, Okul öncesi

The Predictive Role of Digital Play Addiction Tendencies of 5-6 Years-Old Children on Peer Bullying Behaviors

Öz

In this study, it was aimed to examine the predictive role of digital game addiction tendencies of 5-6 year old children's bullying behaviors. The study group of the research consisted of children aged 5-6 years studying in kindergartens affiliated to the Ministry of National Education in the Efeler district of Aydın province in the 2022-2023 academic year. General Information Form, Digital Game Addiction Scale and Preschool Peer Bullying Scale: Teacher Form were used as data collection tools in the research. The obtained data were analyzed with Pearson Product Moments Correlation Coefficient Method and Simple Linear Regression Analysis Method. In the research findings, there was a negative and significant relationship between physical/relational bullying, which is the sub-dimension of the peer bullying scale, and the continuous sub-dimension of the digital game addiction tendency scale, while there was no statistically significant relationship between the sub-dimensions of conflict, reflection on life and disconnection from life. There was no statistically significant relationship between verbal bullying, which is a sub-dimension of the peer bullying scale, and the sub-dimensions of the digital game addiction tendency scale. As a result of the regression analysis, it was determined that the sub-dimensions of children's digital game addiction tendencies did not have a significant predictive role on physical/relational bullying, which is a sub-dimension of peer bullying. It was determined that the tendencies of children's digital game addiction did not have a significant predictive role on verbal bullying, which is a sub-dimension of peer bullying. In predicting verbal bullying, the conflict sub-dimension contributed negatively, the continuous playing sub-dimension positively, and the reflection to life sub-dimension contributed positively.

Anahtar Kelimeler

Peer bullying, Child, Addiction, Digital game, Preschool

Kaynakça

• Adelantado‐Renau, M., Moliner‐Urdiales, D., Cavero‐Redondo, I., Beltran‐ Valls, M.R., Martínez‐Vizcaíno, V., & Álvarez‐Bueno, C. (2019). Association between screen media use and academic performance among children and adolescents: A systematic review and metaanalysis. JAMA Pediatr, 173(11), 1058–1067. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2019.3176
• Akçay, D., & Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 12(2), 66-71.
• Akkoyunlu, B. & Tuğrul, B. (2002). Okul öncesi çocukların ev yaşantısındaki teknolojik etkileşimlerinin bilgisayar okuryazarlığı becerileri üzerinde etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 12-21.
• Alsaker, F., & Gutzwiller-Helfenfinger, E. (2010). Social behavior and peer relationships of victims, bully-victims and bullies in kindergarten. In S. R. Jimerson, S. M. Swearer, ve D. L. Espelage (Eds.), Handbook of bullying in schools: An international perspective (pp. 87–100). Routledge.
• Anderson, C.A., & Dill, K.E. (2000). Video games and aggressive thoughts, feelings, and behavior in the laboratory and in life. Journal of Personality and Social Psychology, 78(4), 772–790. https://doi.org/10.1037/0022-3514.78.4.772
• Anderson, C.A., Gentile, D.A., & Buckley, K.E. (2007). Violent video game effects on children and adolescents: Theory, research, and public policy. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/ 9780195309836.001.0001
• Aydoğdu-Karaaslan, İ. (2015). Dijital oyunlar ve dijital şiddet farkındalığı: Ebeveyn ve çocuklar üzerinde yapılan karşılaştırmalı bir analiz. Journal of International Social Research, 8(36), 806-806. https://doi.org/10.17719/jisr.2015369545
• Baird, J.A., & Moses, L.J. (2001). Do preschoolers appreciate that identical actions may be motivated by different intentions? Journal of Cognition and Development, 2(4), 413-448. https://doi.org/10.1207/S15327647JCD0204_4
• Bartholow, B.D., Bushman, B.J., & Sestir, M.A. (2006). Chronic violent video game exposure and desensitization to violence: Behavioral and event-related brain potential data. Journal of Experimental Social Psychology, 42(4), 532-539. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2005.08.006
• Besnili, Z.N. (2019). Okul öncesi akran zorbalığı ölçeği öğretmen formu: Bir ölçek geliştirme çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi.
• Bradshaw, C.P. (2015). Translating research to practice in bullying prevention. American Psychologist, 70(4), 322–332. https://doi.org/10.1037/a0039114.
• Budak, K.S., & Işıkoğlu, N. (2022). Dijital oyun bağımlılık eğilimi ve ebeveyn rehberlik stratejileri ölçeklerinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 55(3), 673-719. https://doi.org/10.30964/auebfd.939653
• Bushman, B.J., & Anderson, C.A. (2009). Comfortably numb: Desensitizing effects of violent media on helping others. Psychological Science, 20(3), 273–277. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2009.02287.x
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (25. baskı). Pegem Akademi.
• Cameron, D.L., & Kovac, V.B. (2016). An examination of parents’ and preschool workers’ perspectives on bullying in preschool. Early Child Development and Care, 186, 1961-1971. https://doi.org/10.1080/03004430.2016.1138290
• Demirel, S. (2022). İlkokul öğrencilerinin teknoloji bağımlılığı düzeyleri ile problem çözme becerileri, akran zorbalığı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Ersan, C. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık düzeylerinin duygu ifade etme ve duygu düzenleme açısından incelenmesi (Doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi.
• Funk, J.B., Baldacci, H.B., Pasold, T., & Baumgardner, J. (2004). Violence exposure in real-life, video games, television, movies, and the internet: is there desensitization?. Journal of Adolescence, 27(1), 23-39.
• Gentile, D.A., Lynch, P.J., Linder, J.R., & Walsh, D.A. (2004). The effects of violent video game habits on adolescent hostility, aggressive behaviors, and school performance. Journal of Adolescence, 27(1), 5–22. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2003.10.002
• Gökbulut, B. (2020). The relationship between peer bullying and digital game addiction of secondary school students. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 8(1), 89–100.
• Gölge, A. (2022). Okul öncesi dönem çocukların dijital oyun bağımlılık eğilimi ve oyun türlerine göre saldırganlık yönelimlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Gültekin-Akduman, G., & Özaslan, H. (2018, Aralık). Okul öncesi dönem çocuklarin akran zorbaliğina maruz kalma durumlari ile duygularini yönetme becerileri arasindaki ilişkinin incelenmesi. 2. Uluslararası Bilimsel Çalışmalarda Yenilikçi Yaklaşımlar Sempozyumu, Samsun.
• Gün, R.Ş., & Gültekin-Akduman, G. (2022). Okul öncesi çocuklarının psikolojik sağlamlıklarının akran zorbalığı davranışları ile ilişkisi. TEBD, 20(1), 107-123. https://doi.org/10.37217/tebd.1019516
• Gündüz-Kalan, E. (2010). Medya okuryazarlığı ve okul öncesi çocuk: Ebeveynlerin medya okuryazarlığı üzerine bir araştırma. İletişim Fakültesi Dergisi, 39, 59-73.
• Haake, M., Axelsson, A., Clausen-Bruun, M., & Gulz, A. (2015). Scaffolding mentalizing via a play-ve-learn game for preschoolers. Computers ve Education, 90, 13-23.
• Hadders‐Algra, M. (2020). Interactive media use and early childhood development. Jornal de Pediatria, 96(3), 273–275. https://doi.org/10.1016/j.jped.2019.05.001
• Hanish, L.D., Kochenderfer-Ladd, B., Fabes, R.A., Martin, C.L., & Denning, D. (2004). Bullying among young children: The influence of peers and teachers. In D. L. Espelage ve S. M. Swearer (Eds.), Bullying in American schools: A social-ecological perspective on prevention and intervention (pp. 141-159). Erlbaum, Mahwah.
• Harman, J.P., Hansen, C.E., Cochran, M.E., & Lindsey, C.R. (2005). Liar, liar: Internet faking but not freguency of use affect social skills, self-esteem, social anxiety, and aggression. CyberPsychol Behavior, 8(1), 1-6. https://doi.org/10.1089/cpb.2005.8.1
• Hazar, Z. & Ekici, F. (2021). Investigation of the relationship between digital game addiction and cognitions bullying of secondary school students. Gazi Journal of Physical Education and Sport Sciences, 26(1), 1–15.
• Heidi, B.F., Baldacci, B., Pasold, T., & Baumgardner, J. (2004). Violence exposure in real life, video games, television, movies, and the internet: is there desensitization? Journal of Adolescence, 27(1), 23-39. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2003.10.005
• Hopf, W.H., Huber, G.L., & Weiß, R.H. (2008). Media violence and youth violence: A 2-year longitudinal study. Journal of Media Psychology: Theories, Methods, and Applications, 20(3), 79–96. https://doi.org/10.1027/1864-1105.20.3.79
• Humphrey, G., & Crisp, B. (2008). Bullying affects us too: Parental responses to bullying at kindergarten. Australian Journal of Early Childhood, 33, 45-49.
• Işık, E. (2021). Erken çocuklukta görülen davranış problemlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(40), 183-226.
• İkiz, S., & Öztürk-Samur, A. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarında fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın ebeveyn tutumları açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35).
• İnan-Kaya, G. Mutlu-Bayraktar, D. & Yılmaz, Ö. (2018). Dijital ebeveynlik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 149-173. https://doi.org/10.21764/maeuefd.390626
• Jansen, D.E., Veenstra, R., Ormel, J., Verhulst, FC., & Reijneveld, S.A. (2011). Early risk factors for being a bully, victim, or bully/victim in late elementary and early secondary education. The longitudinal TRAILS study. BMC Public Health, 11(1), Article 440. https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-440
• Joseph, R. M., & Tager-Flusberg, H. (1999). Preschool children’s understanding of the desire and knowledge constraints on intended action. British Journal of Developmental Psychology, 17(2), 221-243. https://doi.org/10.1348/026151099165249
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Karatoprak, S. (2017). Peer bullying and the relationship between peer bullying and internet addiction in adolescents who applied to the child and adolescent mental health and diseases polyclinic. (Master Thesis). Inonu University.
• Kardefelt‐Winther, D., & Maternowska, C. (2020). Addressing violence against children online and offline. Nature Human Behaviour, 4, 227–230. https://doi.org/10.1038/s41562-019-0791-3
• Kaya, İ . (2020). Okul öncesi dönemdeki çocukların fiziksel ve ilişkisel saldırganlıklarının mizaç özellikleriyle ilişkisinin incelenmesi . İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3361-3378. Erişim: http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/57287/729008
• Kirves, L., & Sajaniemi, N. (2012). Bullying in early educational settings. Early Child Development and Care, 182, 383–400. https://doi.org/10.1080/03004430.2011.646724.
• Kochenderfer, B.J., & Ladd, G.W. (1996). Peer victimization: Cause or consequence of school maladjustment? Child Development, 67, 1305–1317. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1996.tb01797.x.
• Konijn, E.A., Nije Bijvank, M., & Bushman, B.J. (2007). I wish I were a warrior: The role of wishful identification in the effects of violent video games on aggression in adolescent boys. Developmental Psychology, 43(4), 1038–1044. https://doi.org/10.1037/0012-1649.43.4.1038
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. & Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Yayınları. Lin, M.P., Wu, J.Y., You, J., Hu, W.H., & Yen, C.F. (2018). Prevalence of internet addiction and its risk and protective factors in a representative sample of senior high school students in Taiwan. Journal of Adolescence, 62, 38–46. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.11.004
• Mercan, H., & Yükselen, A. (2022). 60-72 aylık çocukların öz düzenleme becerileri ile zorbalıkla baş etme stratejilerinin incelenmesi. TEBD, 20(2), 587-609. https://doi.org/10.37217/tebd.990216
• Mercan-Uzun, E., Bütün-Kar, E., & Özdemir, Y. (2023). Ebeveynlerin gözünden çocuklarının dijital oyun oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 9-22. https://doi.org/10.17556/erziefd.1111846
• Metin-Aslan, Ö., & Tuğrul, B. (2013a). Okul öncesi dönemdeki çocukların oyunlarında ortaya çıkan zorbalık ve mağdur olma davranışlarının içerik analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(1), 60-77.
• Metin-Aslan, Ö., & Tugrul, B. (2013b). Anaokuluna devam eden çocukların oyun davranışları ve oyunlarında ortaya çıkan zorbalık davranışlarının incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(13), 27-41.
• Monks, C.P., & Smith, P.K. (2006). Definitions of bullying: Age differences in understanding of the term, and the role of experience. British Journal of Developmental Psychology, 24(4), 801-821. https://doi.org/10.1348/026151005X82352
• Monks, C.P., Palermiti, A., Ortega, R., & Costabile, A. (2011). A crossnational comparison of aggressors, victims and defenders in preschools in England, Spain and Italy. The Spanish Journal of Psychology, 14, 133–144. https://doi.org/10.5209/rev_SJOP.2011.v14.n1.11
• Moore, S.E., Norman, R.E., Suetani, S., Thomas, H.J., Sly, P.D., & Scott, J.G. (2017). Consequences of bullying in childhood and adolescence: A systematic review and meta‐analysis. World Journal of Psychiatry, 7, 60–76. https://doi.org/10.5498/Wjp.V7.I1.60
• Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Blackwell Publishers. Ostrov, J.M., Gentile, D.A., & Crick, N.R. (2006). Media exposure, aggression and prosocial behavior during early childhood: A longitudinal study. Social Development, 15, 612-627. https://doi.org/10.1111/j.1467-9507.2006.00360.x
• Pan, Y.C., Chiu, Y.C., & Lin, Y.H. (2020). Systematic review and metaanalysis of epidemiology of internet addiction. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 612–622. https://doi.org/10.1016/j.Neubio Pekince, H. (2012). Ergenlerin saldırganlık düzeyleri ile sosyal aktivitelere katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi.
• Repo, L., & Sajaniemi, N. (2015). Prevention of bullying in early educational settings: Pedagogical and organisational factors related to bullying. European Early Childhood Education Research Journal, 23(4), 461-475. https://doi.org/10.1080/1350293X.2015.1087150
• Repo, L., & Sajaniemi, S. (2015). Bystanders’ roles and children with special educational needs in bullying situations among preschoolaged children. Early Years: An International Research Journal, 35, 5-21. https://doi.org/10.1080/09575146.2014.953917.
• Rideout, V., Foehr, U., & Roberts, D. (2010). Generation M2: Media in the lives of 8 to 18-year-olds. Kaiser Family Foundation Study. https://www.kff.org/wp-content/uploads/2013/01/generation-m-media-in-the-lives-of-8-18-year-olds-report.pdf sitesinden alınmıştır. (Erişim tarihi: 28/03/2019).
• Rose, C.A., Richman, D.M., Fettig, K., Hayner, A., Slavin, C., & Preast, J.L. (2014). Peer reactions to early childhood aggression in a preschool setting: Defenders, encouragers, or neutral bystander. Developmental Neurorehabilitation, 19(4), 246-254.
• Sawyer, J., Mishna, F., Pepler, D., & Wiener, J. (2011). The missing voice: Parents’ perspectives of bullying. Children and Youth Services Review, 33, 1795-1803. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2011.05.010.
• Sipahi, H., Kartal, E., Gökkılıç, B., Demir, H., Yoldaş, S., Yabar, S., May, Ö., Özdemir, A.E., Sarıgül, M. & Oğuz, V.T. (2019). Evaluation of Internet addiction and safe Internet use among adolescents in four schools in Bornova district. Aegean Medical Journal, 58(4), 375–383.
• Smith, P.K., Talamelli, L., Cowie, H., Naylor, P., & Chauhan, P. (2004). Profiles of non-victims, escaped victims, continuing victims and new victims of school bullying. The British journal of educational psychology, 74(Pt 4), 565–581. https://doi.org/10.1348/0007099042376427.
• Şenol, S. (2006). Çocuk ve gençlik ruh sağlığı. HYB Yayınları.
• Tanrıkulu, İ. (2015). The relationships between cyber bullying perpetration motives and personality traits: Testing uses and gratifications theory (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Trawick-Smith, J. (2013). Early childhood development: A multicultural perspective. Pearson Education. Tural-Hesapçıoğlu, S. & Yeşilova, H. (2020). Internet addiction prevalence in youths and its relation with depressive symptoms, self-esteem, and bullying. Anatolian Journal of Psychiatry, 21(5), 483-490.
• Ural, G., Gültekin-Akduman, G., & Şepitçi-Sarıbaş, M. (2022). Okul öncesi çocuklarının akran zorbalığına maruz kalma düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 12(1), 313 - 337. https://doi.org/10.23863/kalem.2022.231
• Venkatesh, V., Sykes, T.A., Chan, F.K.Y., Thong, J.Y.L., & Hu, P.J.H. (2019). Children's Internet addiction, family‐to‐work conflict, and job outcomes: A study of parent‐child dyads. MIS Quarterly, 43(3), 903–927.
• Vlachou, M., Andreou, E., Botsoglou, K., & Didaskalou, E. (2011). Bully/victim problems among preschool children: A review of current research evidence. Educational Psychology Review, 23, 329–358. https://doi.org/10.1007/s10648-011-9153-z.
• Vlachou, M., Botsoglou, K., & Andreou, E. (2016). Early bullying behaviour in preschool children. Hellenic Journal of Research in Education, 5(1), 17-45.
• Zsila, Á., Orosz, G., Király, O., Urbán, R., Ujhelyi, A., Jármi, É., Griffiths, M.D., Elekes, Z., & Demetrovics, Z. (2018). Psychoactive substance use and problematic internet use as predictors of bullying and cyberbullying victimization. International Journal of Mental Health and Addiction, 16(2), 466–479. https://doi.org/10.1007/s11469-017-9809-0