Proje İmam Hatip Okullarında Göç Kaynaklı Yönetimsel Sorunlar ve Eğitim Yöneticilerinin Çözüm Stratejileri

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 224 - 254

Muhammet Furkan Yılmaz , İlyas Balcı

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Gaziantep’te yabancı uyruklu öğrencilerin öğrenim gördüğü okullarda görev yapan yöneticilerin deneyimlerine dayanarak karşılaşılan sorunların belirlenmesidir. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik (olgubilim) yaklaşım doğrultusunda yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, uygunluk örneklemesi yöntemiyle seçilen ve yabancı uyruklu öğrencilerin bulunduğu imam hatip okullarında görev yapan 10 okul müdürü ve müdür yardımcısı oluşturmaktadır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla gerçekleştirilen bireysel görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Araştırma bulgularına göre, yabancı öğrencilere sahip imam hatip okul yöneticilerinin karşılaştığı başlıca sorunlar şu şekilde ortaya konmuştur: Velilerle yürütülen okul-aile iş birliği süreçlerinde dil yetersizliğine bağlı iletişim sorunları; kayıt ve nakil işlemleri sırasında e-Okul sisteminde yaşanan teknik ve idari zorluklar; öğrencilerin akademik başarılarını olumsuz etkileyen Türkçe okuma-yazma yetersizlikleri; disiplin süreçlerinde şiddet ve kavga eğilimi gibi davranışsal sorunlar; sağlık raporları ve izin süreçlerinde yaşanan belirsizlikler ile devamsızlık sorunları. Elde edilen bulgular doğrultusunda, ilgili alanlarda politika ve uygulama düzeyinde iyileştirici düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Yabancı uyruklu öğrenci , göç , eğitim yönetimi

Ethical Statement

Araştırma sürecinde verilerin toplanması öncesinde eğitim yöneticilerine araştırmanın içeriği, amacı, araştırmadaki rolleri ve araştırma süreci hakkında açıklamalarda bulunulmuştur. Onam formu okul yöneticileri tarafından imzalanmıştır. Görüşmeler sırasında verdikleri yanıtların kayıt altına alınacağı, ses kayıtlarının ve video görüntülerinin sadece araştırma amaçlı kullanılacağı söylenmiştir. Veri analizi yapılırken okul yöneticilerinin gerçek kimlikleri yerine kod isimleri kullanılmıştır. Araştırma süresince etik ilke ve kurallara riayet edilmiştir.

Administrative Challenges Related to Migration in Project Imam Hatip Schools and the Strategic Responses of Educational Administrators

Abstract

The aim of this research is to identify the problems encountered in schools in Gaziantep with foreign students, based on the experiences of the administrators working there. The research was conducted within the framework of a phenomenological approach, one of the qualitative research designs. The study group consisted of 10 school principals and vice principals working in Imam Hatip schools with foreign students, selected through convenience sampling. Data were collected through individual interviews using a semi-structured interview form. According to the findings, the primary challenges encountered by administrators of Imam Hatip schools hosting foreign students include communication difficulties in school–parent collaboration processes arising from language barriers, as well as technical and administrative complications within the e-School system during enrollment and transfer procedures. In addition, administrators face issues such as insufficient Turkish literacy skills that adversely affect students’ academic achievement; behavioral problems such as a tendency toward violence and conflict during disciplinary processes; and uncertainties related to health reports, leave procedures, and absenteeism management.

Keywords

Migration , foreign national students , educational administrators

References

• Aykırı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki Suriyeli öğrencilerin eğitim durumlarına ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Primary Education, 2(1), 44- 56.
• Aytaç, T. (2021). Türkiye’de ki Suriyeli çocuklarin eğitim sorunlarina bir bakiş: bir meta-analiz çalişmasi. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 173-193. https://doi.org/10.37669/milliegitim.930387
• Bahadır, H. & Uçku, R. (2016). İzmir’in bir mahallesinde yaşayan 6-17 yaş arasındaki Suriyeli çocukların çalışma durumları ve çalışma durumlarını etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 117-124.
• Bergut, M. & Atmaca, T. (2024). Göçmen öğrencilerin yoğun olduğu okullarda okul ve sinif yönetiminde karşilaşilan durumlar. Trakya Eğitim Dergisi, 14(1), 121-147. https://doi.org/10.24315/tred.1332347
• Bulut, S., Soysal, Ö. K., & Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşilaşilan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1210-1238.
• Buz, S. (2002). Türkiye'deki sığınmacıların üçüncü bir ülkeye gidiş için bekleme sürecinde karşılaştıkları sorunlar. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Christensen, G. & Stanat, P. (2007). Language policies and practices for helping immigrants and second-generation students succeed. Washington, DC: Migration Policy Institute. https://www.migrationpolicy.org/sites/default/files/publications/ChristensenEducation091907.pdf adresinden 03.07.2025 tarihinde alınmıştır.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.(Eds.). Siyasal Kitapevi.
• Creswell, J. W. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions (4nd Ed.) Sage Publications.
• Crul, M. & Schneider, J. (2010). Comparative integration context theory. Ethnic and Racial Studies, 33(7), 1249–1268. https://doi.org/10.1080/01419871003624068
• Demirci, A. (2015a). Göçmen çocukların eğitimi ve Türkçe öğretimi. MEB Yayınları.
• Demirci, M. (2015b). B1 seviyesinde Türkçe öğrenen Suriyeli öğrencilerin sesli okuma becerisiyle ilgili tespitler. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 333-358.
• Dryden-Peterson, S. (2016). Refugee education: The crossroads of globalization. Educational Researcher, 45(9), 473–482. https://doi.org/10.3102/0013189X16683398
• Emin, M. N. (2019). Geleceğin inşası Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. SETA kitapları.
• Er, A. R. & Bayındır, N. (2015). İlkokula giden mülteci çocuklara yönelik sınıf öğretmenlerinin pedagojik yaklaşımları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 175-185. https://doi.org/10.20860/ijoses.08223
• Erarslan, F. (2024). Suriyeli siğinmacilara yönelik toplumun güvenlik algisi: Tokat örneği. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 19(2), 264-278. https://doi.org/10.48145/gopsbad.1558176 Haq, Z. U., Rasheed, R., Rashid, A. & Akhter, S. (2023). Criteria for assessing and ensuring the trustworthiness in qualitative research. International Journal of Business Reflections, 4(2). https://doi.org/10.56249/ijbr.03.01.44
• Karaman, D. (2024). Yöneticilerine göre Anadolu İmam Hatip Liselerindeki program çeşitliliği ve proje okul uygulamasının değerlendirilmesi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, (11), 11-37. https://doi.org/10.53112/tudear.869069
• Levent, F. & Çayak, S. (2017). Türkiye’deki Suriyeli öğrencilerin eğitimine yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 21-46.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Sage Publications.
• MEB. (2021). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Proje Okulları Yönergesi. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Miles, M. B., Huberman, A. M. & Saldaña, J. (2014). Qualitative Data Analysis: A Methods Sourcebook (3rd ed.). Sage Publications.
• OECD. (2018). The resilience of students with an immigrant background. OECD Publishing.
• OECD. (2020). Immigrant students at school: Easing the journey towards integration. OECD Publishing.
• Öz, N. (2022). Suriyeli göçmen ailelerin çocuklari için çoğunlukla imam hatip liseleri ve imam hatip ortaokullarini tercih etme sebepleri. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 563-585. https://doi.org/10.46353/k7auifd.1160358
• Özcan, A. S. (2018). Çok kültürlülük bağlamında Türkiye’nin Suriyeli öğrencilere yönelik eğitim politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 17-29.
• Özgan, H. & Aydın, Z. (2010). Okul-aile işbirliğine ilişkin yönetici, öğretmen ve veli görüşleri. 9. Ulusal sınıf öğretmenliği eğitimi sempozyumu, 802(811), 20.
• Paksoy, S. & Karadeniz, M. (2016). Kilis’ te çalışan Suriyeli sığınmacıların sosyo-ekonomik yapısı üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 785-798. https://doi.org/10.17755/esosder.81867
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications.
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü. & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Ek1), 208-229.
• Şayak H. (2023). Sınıflarında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenlerin deneyimleri: Fenomenolojik bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi.
• Şen, S. & Yıldırım, İ. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Talbot, C. (2013). Education in conflict emergencies in light of the post-2015. MDGs and EFA Agendas. Norrag.
• Talbot, C. (2013). Education in emergencies in fragile contexts. INEE Working Paper.
• Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci davranışı ve toplumsal etkileri: Türkiye‘deki Suriyelilere ilişkin bir değerlendirme. TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 29-63.
• Türk Dil Kurumu (2025). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.59f0e41bac10e9.05486702 adresinden 01.06.2025 tarihinde alınmıştır.
• Türk, G. D. (2016). Türkiye’de Suriyeli mültecilere yönelik sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerine ilişkin bir değerlendirme. Marmara İletişim Dergisi, (25), 145-157. https://doi.org/10.17829/midr.20162520723
• UNESCO. (2019). Global education monitoring report 2019: Migration, displacement and education – Building bridges, not walls. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000265996
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı).Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Electronic Turkish Studies, 9(2), 1685-1704.