The Relationship Between Attitude Towards Diet Therapy and Social Support in Hemodialysis Patients

Year 2025, Volume: 20 Issue: 2, 92 - 102, 31.05.2025

Fatma Özkan Tuncay , Funda Gökçek

https://doi.org/10.47565/ndthdt.2025.101

Abstract

Objective: The aim of this study is to investigate the relationship between hemodialysis patients' attitudes towards diet therapy and their perceived social support.
Method: The study included 180 patients who received hemodialysis treatment in hospitals in a province and met the inclusion criteria. The study data were collected using the Patient Identification Form, Hemodialysis Patients' Attitudes Towards Diet Therapy Scale and Multidimensional Scale Of Perceived Social Support. Descriptive statistics, Independent Sample T Test, Anova Test, Pearson Correlation analysis were used in the analysis of data.
Results: The mean total score of the Attitude Toward Diet Therapy Scale was 43.94±11.67 and the mean total score of the Multidimensional Scale Of Perceived Social Support was 48.03±17.67. Female, illiterate, 60 years and older individuals had a significantly lower attitude scores towards diet therapy. A significant positive correlation was obtained for Attitude Toward Diet Therapy Scale and Multidimensional Scale Of Perceived Social Support Total Score (r: 0.771) and all sub-dimensions (r: 0.768, 0.755, 0.746).
Conclusion: In the study, it was concluded that the hemodialysis patients' attitudes towards diet therapy were moderate and there was a significant positive relationship between their attitudes towards diet therapy and their perceived levels of social support. In this context, it is thought that by strengthening individuals' social support resources, they will gain attitudes towards diet therapy, which is indisputable in disease management.

Keywords

Diet , Hemodialysis , Social support , Attitude

Hemodiyaliz Hastalarının Diyet Tedavisine Yönelik Tutumları ile Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki/ The Relationship Between Attitude Towards Diet Therapy and Social Support in Hemodialysis Patients

Abstract

Amaç: Çalışma, hemodiyaliz hastalarının diyet tedavisine yönelik tutumları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkiyi araştırmak amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma tanımlayıcı ve analitik türdedir. Araştırma bir ilde bulunan hastanelerde hemodiyaliz tedavisi gören ve örneklem kriterlerini karşılayan 180 hasta ile yürütülmüştür. Çalışma verileri, Hasta Tanılama Formu, Hemodiyaliz Hastalarının Diyet Tedavisine Yönelik Tutum Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, independent sample t testi, anova testi ve pearson korelasyon analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Katılımcıların Diyet Tedavisine Yönelik Tutum Ölçeği toplam puan ortalaması 43,94±11,67, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği toplam puan ortalaması ise 48,03±17,67 olarak belirlenmiştir. Kadın, okuryazar olmayan, 60 yaş ve üzeri bireylerin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde diyet tedavisine yönelik tutum puanları düşük bulunmuştur. Diyet Tedavisine Yönelik Tutum ile Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği Toplam Puanı (r: 0,77; p<0.001) ve tüm alt boyutları için (r: 0,768, 0,755, 0,746; p<0.001) yüksek düzey anlamlı pozitif korelasyon elde edilmiştir.

Sonuç: Çalışmada hemodiyaliz uygulanan hastaların diyet tedavisine yönelik tutumlarının orta düzey olduğu ve diyet tedavisine yönelik tutumları ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasında yüksek düzey anlamlı pozitif ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda, bireylerin sosyal destek kaynaklarının güçlendirilmesiyle hastalık yönetiminde etkisi tartışılmaz olan diyet tedavisine yönelik doğru tutum kazandırılacağı düşünülmektedir.

Keywords

Diyet , Hemodiyaliz , Tutum , Sosyal Destek

Ethical Statement

Bu çalışma için Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Etik Araştırmalar Etik Kurul Başkanlığı'ndan alınmıştır (Tarih ve no: 23.06.2023 tarih 2023-06/64 sayı).

References

• Xu F, Zhuang B, Wang Z, Wu H, Hui X, Peng H, et al. Knowledge, attitude, and practice of patients receiving maintenance hemodialysis regarding hemodialysis and its complications: a single-center, cross-sectional study in Nanjing. BMC Nephrology. 2023;24(1):275. https://doi.org/10.1186/s12882-023-03320-0
• Chen Z, Xu N, Chen X. Dietary knowledge-attitude-practice status in hemodialysis patients: a latent profile analysis. BMC Public Health. 2024;24:836. https://doi.org/10.1186/s12889-024-18066-z
• Tayaz E, Koç A. Hemodiyaliz tedavisi alan kronik böbrek yetmezliği hastalarında semptom yönetimi ve hemşirelik. Anadolu Hemş ire Sağ lık Bilim. Derg [Internet]. 2020[cited 2024 March 19];23(1):147-56. Available from: https://dergipark.org.tr/tr /pub/ataunihem/issue/53203/441384
• Kanagarajah S, Velraja S, Arambakkam HJ. Knowledge, attitude, and practices of renal diets among hemodialysis patients. Bıomed Bıotech Res J. 2022;6(1):86-92. https://doi.org/10.4103/bbrj.bbrj_200_21
• Ateş K, Seyahi N, Koçyiğit İ. Türkiye’de nefroloji, diyaliz ve transplantasyon regıstry 2022. Türk Nefroloji Derneği Yayınları [İnternet]. 2023[cited 2024 March 20]: p.1-8. Available from: https://nefroloji.org.tr/uploads/pdf/REGISTRY2022_web.pdf
• Çiftci N, Yıldız M, Yildirim Z. The relationship between satisfaction with life, dietary attitude, and comfort level in hemodialysis patients: Analysis with machine learning approach. Ther Apher Dial. 2024;28:716–26. https://doi.org/10.1111/1744-9987.14136
• Akdoğan E, Kaya E. Kronik hastalığa sahip olan bireylere bakım veren hasta yakınlarının hastalık süreç yönetimine ilişkin davranışlarının incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi [Internet]. 2022[cited 2024 March 19];25(2):373-388. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepesid/issue/70891/1028394
• Bahçecioğlu Turan, G, Yilmaz Karabulutlu E, Özer Z. Attitude scale for the dietary therapy of hemodialysis patients: Turkish validity and reliability study. Int. Urol. Nephrol. 2023;55(3):769-76. https://doi.org/10.1007/s11255-022-03438-4
• Chen TK, Knicely DH, Grams ME. Chronic kidney disease diagnosis and management: A review. Jama. 2019;322(13):1294-304. https://doi.org/10.1001/jama.2019.14745
• Kaner G, Ayer Ç, Kaya AŞ. Hemodiyalize giren hastalarda yaşam kalitesinin saptanması ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. J. Health Sci. 2023;4(1):41-6. https://doi.org/10.52831/kjhs.1193747
• Theodoritsi A, Aravantinou ME, Gravani V, Bourtsi E, Vasilopoulou C, Theofilou P, et al. Factors associated with the social support of hemodialysis patients. Iran J Public Health [Internet]. 2016[cited 2024 May 10];45(10):1261. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5149489/
• Günalay S, Taşkıran E, Mergen H. Hemodiyaliz hastalarında diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluğunun değerlendirilmesi. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi [Internet]. 2017[cited 2024 June 4];3(1):9-14. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibufntd/issue/28279/311144 1 Bülbül E, Demiroglu S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda sağlık okuryazarlığı ve tedaviye uyumları arasındaki ilişki. Karya j. Health Sci. 2023;4(1):1-5. https://doi.org/10.52831/kjhs.1166286
• Zengin N, Ören B. Hemodiyaliz hastalarının tuzdan kısıtlı diyete uyumlarının incelenmesi. NefroHemDergi [Internet]. 2015[cited 2024 July 10];10(2):39-49. Avaılable from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hemsire/issue/28578/304866
• Ahrari S, Moshki M, Bahrami M. The relationship between social support and adherence of dietary and fluids restrictions among hemodialysis patients in Iran. J Caring Sci [Internet]. 2014[cited 2024 May 10];3(1):11. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4134167/
• Büyükbayram Z, Ayık B, İl DA. Hemodiyaliz hastalarında algılanan sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. NefroHemDergi. 2021;16(3):134-43. https://doi.org/10.47565/ndthdt.2021.41
• Chen YC, Chang LC, Liu CY, Ho YF, Weng SC, Tsai TI. The roles of social support and health literacy in self‐management among patients with chronic kidney disease. J Nurs. 2018;50(3):265-75. https://doi.org/10.1111/jnu.12377
• Onbe H, Kanda K. Development and testing of the attitude scale for the dietary therapy of hemodialysis patients. Jpn J Nurs Sci. 2016;15(1):39-49. https://doi.org/10.1111/jjns.12170
• Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG. The multidimensional scale of perceived social support. J Pers Assess. 1988;52:30-41. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2
• Eker D, Arkar H. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi [Internet].1995[cited 2024 June 6]; 10(34):17-25 Available from: psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/ tpd1300443319950000m000290.pdf
• Spies HC, Van den Berg VL, Nel M. Knowledge, attitude and practices of patients receiving maintenance haemodialysis in Bloemfontein, South Africa. S. Afr. J. Clin. Nutr. 2021;34(3):116-22. https://doi.org/10.1080/16070658.2020.1751415
• Isarannavar GS, Moni AV, Joy A. Assess the knowledge and attitude of patients undergoing hemodialysis regarding their dietary management in the district hospital at Karwar (UK), Karnataka with the view to prepare dietary guide. Int J Sci Health Res [Internet]. 2017[cited 2024 March 6];2(4):18-21. Available from: https://ijshr.com/IJSHR_Vol.2_Issue.4_Oct2017/IJSHR003.pdf
• Efe D, Kocaöz S. Adherence to diet and fluid restriction of individuals on hemodialysis treatment and affecting factors in Turkey. Jpn J Nurs Sci. 2015;12(2):113-23. https://doi.org/10.1111/jjns.12055
• Atik D, Atik C, Asaf R, Cinar S. The effect of perceived social support by hemodialysis patients on their social appearance anxiety. Med Sci Int Med J [Internet]. 2015[cited 2024 March 6];4(2):2210–23. Available from: https://medicinescience.org/ article/1204
• Silva SM da, Braido NF, Ottaviani AC, Gesualdo GD, Zazzetta MS, Orlandi F de S. Social support of adults and elderly with chronic kidney disease on dialysis. Rev Lat Am Enfermagem. 2016;24:e2752. https://doi.org/10.1590/1518-8345.0411.2752
• Yücens B, Kotan V O, Özkayar N, Kotan Z, Yüksel R, Bayram Ş, et al. The association between hope, anxiety, depression, coping strategies and perceived social support in patients with chronic kidney disease. Düşünen Adam. 2019;32:43-51. https://doi.org/10.14744/DAJPNS.2019.00006
• Esmaeil R, Ahmadi H, Jannati Y, Khalilian A, Espabodi F. The relationship between perceived social support and self- efficacy with diet adherence among hemodialysis patient. Avicenna J Nurs Midwifery Care [Internet]. 2013[cited 2024 March 6];21(3):59-67. Available from: http://nmj.umsha.ac.ir/article-1-1141-en.html
• Sousa H, Ribeiro O, Paul C, Costa E, Miranda V, Ribeiro F, et al.Social support and treatment adherence in patients with end‐stage renal disease: A systematic review. In Seminars in Dialysis. 2019;32(6):562-74. https://doi.org/10.1111/sdi.12831
• Koetsenruijter J, Van Eikelenboom N, Van Lieshout J, Vassilev I, Lionis C, Portillo MC, et al. Social support and self-management capabilities in diabetes patients: An international observational study. Patient Educ Couns. 2016;99(4):638–43.https://doi.org/10.1016/j.pec.2015.10.029 102