Böbrek transplantasyonu yapılan hastalarda yaşam kalitesi ve kanıt temelli uygulamalar

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 2, 26 - 39, 31.07.2016

Emel Yılmaz

Öz

Böbrek transplantasyonu son dönem böbrek hastalığı olan hastalar için bir tedavi seçeneğidir.

Böbrek yetmezliği olan bireyler başarılı bir transplantasyondan sonra hayatlarının normale

döneceği ve daha aktif olacaklarına inandıkları için böbrek transplantasyonunu tercih

etmektedir. Transplantasyon sonrası yaşam kalitesi her açıdan değişmektedir. Hastalar

fiziksel, psikolojik, sosyal güçlükler yaşamakta ve yaşam kaliteleri olumsuz olarak

etkilenmektedir. Fakat yapılan çalışmalarda transplantasyondan sonra hastalığa bağlı oluşan

kısıtlamaların azalması ile hastaların yaşam kalitelerinin arttığı bildirilmiştir. Bu yazıda

böbrek transplantasyonu yapılan hastalarda yaşam kalitesi ile ilgili yapılan çalışmalar kısaca

gözden geçirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Böbrek Transplantasyonu, Yaşam Kalitesi, Hasta

Kaynakça

• 1. Dianne B, Edgar L, Mohamed H. Clinical Aspects of Renal Transplantation. In Barry M, Brenner MD, eds. The Kidney. Philadelphia, W.B. saunders company: 1996. p. 2602- 2653.
• 2. Haberal M, Emiroğlu R. Böbrek Transplantasyonu. Gülay H, ed. Temel ve Sistematik Cerrahi. İzmir: İzmir Güven Kitabevi; 2005. s. 647-711.
• 3. Fisher R, Gould D, Wainwright S, Fallon M. Quality of life after renal transplantation . J Clin Nurs 1998;7:553-563.
• 4. Overbeck I, Bartels M, Decker O, Harms J, Hauss J et al. Changes in quality of life after renal transplantation. Transplant Proc 2005;37:1618-1621.
• 5. Eser E. Sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin kavramsal temelleri ve ölçümü. Sağlıkta Birikim 2006;1:1-5.
• 6. The WHOQOL Group. The development of the World Health Organisation quality of life assessment instrument (the WHOQOL). In: Orley J, Kuyken W, eds. Quality of Life Assessment: International Perspectives. Heidelberg: Springer Verlag:1994. p. 41-57.
• 7. Yılmaz M. Hemşirelik bakım hizmetinin kalitesini geliştirme yolu olarak kanıta dayalı uygulama. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005;9:41-48.
• 8. Kocaman G. Hemşirelikte kanıta dayalı uygulama. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003;2:61-69.
• 9. Yılmaz E, Çöl M. Kanıta dayalı tıp. J Clin Anal Med 2014;5: 537-542.
• 10. Fiebiger W, Mitterbauer C, Oberbauer R. Health-related quality of life outcomes after kidney transplantation. Health Qual Life Outcomes 2004;2:2.
• 11. Liem YS, Bosch JL, Arends LR, Heijenbrok-Kal MH, Hunink MG. Quality of life assessed with the Medical Outcomes Study Short Form 36-Item Health Survey of patients on renal replacement therapy: a systematic review and meta-analysis. Value Health 2007;10:390-397.
• 12. Özşaker E. Organ nakli ve yaşam kalitesi. Balıkesir Sağlık Bil Derg 2014;3:166-173.
• 13. Dobbels F, De Bleser L, De Geest S, Fine RN. Quality of life after kidney transplantation: the bright side of life? Adv Chronic Kidney Dis 2007;14:370-378.
• 14. Franke GH, Yücetin L, Yaman H, Reimer J, Demirbas A. Disease-specific quality of life in Turkish patients after successful kidney transplantation. Transplant Proc 2006;38:457- 459.
• 15. Balaska A, Moustaffellos P, Gourgiotis S, Pistolas D, Hadjiyannakis E et al. Changes in health-related quality of life in Grek adult patients 1 year after successful renal transplantation. Exp Clin Transplant 2006;2:521-524.
• 16. Yıldırım A.The importance of patient satisfaction and health-related quality of life after renal transplantation. Transplant Proc 2006;38:2831-2834.
• 17. Üstündağ H, Gül A, Zengin N, Aydın M. Böbrek nakli yapılan hastalarda yaşam kalitesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007;2:117-126.
• 18. Pınar R, Çınar S, İşsever H, Albayrak M, İlhan S. Hemodiyalize devam eden ve transplant olan son dönem böbrek yetmezlikli hastaların yaşam kalitelerinin karşılaştırılması. Çınar Hemşire Dergisi 1995; 1-5.
• 19. Tonelli M, Wiebe N, Knoll G, Bello A, Browne S et al. Systematic review: kidney transplantation compared with dialysis in clinically relevant outcomes. Am J Transplant 2011;11:2093-2109.
• 20. Landreneau K, Lee K, Landreneau MD. Quality of life in patients undergoing hemodialysis and renal transplantation–A meta-analytic review. Nephrol Nurs J 2010;37: 37-45.
• 21. Zheng XY, Han S, Wang LM, Zhu YH, Zeng L, Zhou MS. Quality of life and psychology after living-related kidney transplantation from donors and recipients in China. Transplant Proc 2014;46:3426-3430.
• 22. Wyld M, Morton RL, Hayen A, Howard K, Webster AC. A systematic review and metaanalysis of utility-based quality of life in chronic kidney disease treatments. PLoS Med 2012;9:e1001307.
• 23. Ortiz F, Aronen P, Koskinen PK, Malmström RK, Finne P et al. Health-related quality of life after kidney transplantation: who benefits the most? Transpl Int 2014;27:1143-1151.
• 24. Rambod M, Shabani M, Shokrpour N, Rafii F, Mohammadalliha J. Quality of life of hemodialysis and renal transplantation patients. Health Care Manag (Frederick). 2011;30:23-28.
• 25. Kostro JZ, Hellmann A, Kobiela J, Skóra I, Lichodziejewska-Niemierko M et al. Quality of life after kidney transplantation: a prospective study. Transplant Proc 2016;48:50-54.
• 26. Sert F, Demir AB, Bora İ, Yıldız A, Ocakoğlu G ve ark. Kronik renal yetmezlikli ve böbrek nakilli hastalarda uyku bozukluğunun araştırılması ve bunun yaşam kalitesi üzerine etkisi. Türk Uyku Tıbbi Dergisi 2015;1:15-19.
• 27. Dew MA, Switzer GE, Goycoolea JM, Allen AS, DiMartini A et al. Does transplantation produce quality of life benefits? A quantitative analysis of the literature. Transplantation 1997;64:1261-1273.
• 28. Neipp M, Karavul B, Jackobs S, Meyer zu Vilsendorf A et al. Quality of life in adult transplant recipients more than 15 years after kidney transplantation. Transplantation 2006;81:1640-1644.
• 29. Griva K, Stygall J, Ng JH, Davenport A, Harrison MJ et al. Prospective changes in health-related quality of life and emotional outcomes in kidney transplantation over 6 years. J Transplant 2011; ID 671571:1-12.
• 30. Yaman Z, Yılmaz M. Böbrek nakli sonrası bireylerde görülen psikososyal sorunlar ve hemşirelik yaklaşımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2014;18:22-28.
• 31. Sağduyu A, Erten Y. Hemodiyalize giren kronik böbrek hastalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi 1998; 9: 13-22.
• 32. Cürcani M, Tan M. Böbrek Transplantasyonu Yapılmış Hastaların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2013; 102-110.
• 33. Gregorio PS, Rodríguez AM, Domínguez RD, Bernal JP. The ınfluence of posttransplant anxiety on the long-term health of patients. Transplant Proc 2006;38:2406–2408.
• 34. Ayar Y, Ersoy A, Sayılar EI, Yılmaz A, Aydın MF. Böbrek alıcılarında depresyon, kaygı ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Turk Neph Dial Transpl 2015;24:98-105.
• 35. Wei TY, Chiang YJ, Hsieh CY, Weng LC, Lin SC, Lin MH. Health related quality of life of long-term kidney transplantation recipients. Biomed J 2013;36:243-251.
• 36. Liem YS, Bosch JL, Hunink MG. Preference-based quality of life of patients on renal replacement therapy:a systematic review and meta-analysis. Value Health 2008;11:733- 741.
• 37. Kızılısık AT, Feurer ID, VanBuren DH, Wise P, Van Buren D et al. Effects of diabetes and cadaveric organs on functional performance and health-related quality of life after kidney transplantation. Am J Surg 2003;186:535-539.
• 38. Moloney FJ, Keane S, O'Kelly P, Conlon PJ, Murphy GM. The impact of skin disease following renal transplantation on quality of life. Br J Dermatol 2005;153:574-578.
• 39. Rosenberger J, van Dijk JP, Nagyova I, Zezula I, Geckova AM et al. Predictors of perceived health status in patients after kidney transplantation. Transplantation 2006;81:1306-1310.
• 40. Gentile S, Beauger D, Speyer E, Jouve E, Dussol B et al. Factors associated with healthrelated quality of life in renal transplant recipients: results of a national survey in France. Health Qual Life Outcomes 2013;11:88.
• 41. Mendonça AE, Torres GV, Salvetti MG, Alchieri JC, Costa IK. Changes in Quality of Life after kidney transplantation and related factors. Acta Paul Enferm 2014;27:287-292.
• 42. Mazzoni D, Cicognani E, Mosconi G, Totti V, Roi GS et al. Sport activity and healthrelated quality of life after kidney transplantation. Transplant Proc 2014;46:2231-2234
• 43. Raiesifar A, Tayebi A, Najafi Mehrii S, Ebadi A, Einollahi B et al. Effect of applying continuous care model on quality of life among kidney transplant patients a randomized clinical trial. Iran J Kidney Dis 2014;8:139-144.