İlahiyat Fakültelerinde Mesleki Din Öğretiminin Sorunlu Alanları ve İyileştirmeye Dair Bazı Öneriler

Yıl 2024, Sayı: 52, 42 - 69, 15.12.2024

Hatice Kalenci , Turgay Gündüz

https://doi.org/10.30623/hij.1411120

Öz

Öğretmen, eğitim ve öğretimin kalitesini belirleyen en önemli faktörlerden biri olduğu için öğretmenin çağa uyumlu ve yaşadığı toplumun ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterliklere sahip bir şekilde yetişmesi gerekmektedir. Gerçekleşen teknolojik gelişmeler öğretmenin görevlerinin değişmesini gerekli kılmıştır. Öğretmen yetiştiren fakültelerin programları bu hususlar dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Böylece öğrenciler çağın gereksinimlerini karşılayacak şekilde mezun olur ve meslek yaşantılarında başarıya ulaşırlar.
İlahiyat Fakülteleri yüksek din öğretimi verilen, dinî donanımlı bireyler yetiştirmeyi hedefleyen kurumlardır. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve Diyanet İşleri Başkanlığının (DİB) istihdam ihtiyacını karşılar. Farklı alanlar olan bu iki kurumun yeterlikleri İlahiyat Fakültelerinde uygulanan tek programla karşılanmaya çalışılmaktadır. Bu durum fakülte eğitiminin kalitesinin sorgulanmasına neden olmaktadır. Bu araştırmada MEB bünyesinde bulunan İmam Hatip Liselerinde görev yapan meslek dersi öğretmenlerinin İlahiyat Fakültesi eğitiminin sorunlu alanları ile ilgili görüşlerine değinilecektir. Bu kapsamda ilgili literatür incelenmiş, katılımcılardan veriler toplanmış ve bulgular değerlendirilmiştir.
İHL meslek dersi öğretmenleri ortaöğretim düzeyinde dinî eğitim veren İmam Hatip Liselerinde görev yapar. İHL meslek dersi öğretmenlerinin meslek dersleri ile ilgili bilgi ve beceri kazandırmaları, öğrencilerin kendilerine yönelttiği dinî soruları yanıtlamaları beklenir. Bu da lisans döneminde kaliteli bir alan eğitimi alınmasıyla mümkündür. Bunun yanında öğretmenlerin mesleklerini istenen şekilde yerine getirebilmesi için meslek bilgisi ve genel kültür eğitimini de nitelikli bir şekilde alması gerekmektedir.
Öğretmenlerin göreve başladıklarında karşılaştıkları zorluklardan yola çıkarak hizmet öncesi aldıkları eğitimdeki sorunlu alanları tespit etmeleri ve tespit edilen bu sorunlara çözümler üretmeleri İlahiyat Fakültesi eğitim ve öğretiminin kalitesinin artarak öğrencilerin donanımlı bir şekilde mezun olmalarında oldukça önemlidir. Bu araştırmanın İHL meslek dersi öğretmenlerinin beklentilerine göre İlahiyat Fakültesi programının yeniden gözden geçirilmesine ve nitelikli hâle gelmesine katkı sağlaması beklenmektedir. Böylece mezun olduktan sonra göreve başlayan öğretmen kaliteli öğrenciler yetiştirerek eğitimin kalitesinin artmasını sağlayacaktır.
Bu araştırmanın amacı, İmam Hatip Lisesi meslek dersi öğretmenlerinin İlahiyat Fakültesinde aldıkları eğitim hakkındaki görüşlerini tespit etmek, ilahiyat eğitiminin mesleki yeterliliklerine katkısı ve iyileştirmeye açık yönleriyle alakalı değerlendirmelerini ortaya çıkarmaktır. Araştırma İHL meslek dersi öğretmenlerinin görüşlerini derinlemesine bir şekilde ele almayı amaçlamıştır. Bundan dolayı nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2017-2021 yılları arsında atanmış meslek dersi öğretmenleri arasından ölçüt temelli örnekleme usulüyle rast gele seçilen 161 öğretmen oluşturmaktadır. Öğretmenler gönüllülük esası dikkate alınarak seçilmiştir. Veriler, formun çevrim içi olarak hazırlanması ve gerekli izinler alındıktan sonra katılımcılara uygulanmasıyla elde edilmiştir.
Öğretmenlerin açık uçlu sorulara verdikleri cevaplardan elde edilen veriler nitel içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Verilerin çözümlenmesinde Nvivo 10 nitel veri analiz programı kullanılmıştır. Verilerin analizi neticesinde; derslerin teorik olarak işlenmesi ve uygulamaya yeterince yer verilmemesi, güncel problemlerin ders konusu yapılmaması ve bir kısım ders içeriklerinin gerçek hayattan uzak olmasının mesleki yeterliliklerin kazanılmasını olumsuz yönde etkileyen hususlar olduğu tespit edilmiştir. Derslerin ve içeriklerinin günümüz dünyasında yaygın olarak karşılaşılan soru ve sorunlara cevap verecek ve çözüm üretecek şekilde güncellenmesi, teorik konuların yanında uygulamaya dönük konulara ağırlık verilmesi, analitik düşünme becerisi kazandıracak şekilde programların yeniden düzenlenmesi İlahiyat Fakültelerindeki yüksek mesleki din öğretiminin iyileştirilmesi kapsamında öğretmenler tarafından dile getirilen çözüm önerileri arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Yüksek Din Öğretimi, İlahiyat Fakültesi Eğitimi, İlahiyat Öğretim Programı, İmam-Hatip Lisesi, Meslek Dersleri Öğretmeni

Etik Beyan

Araştırma için Milli Eğitim Bakanlığından resmi izin, Uludağ Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan onay alınmıştır. Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm eserlerin kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Teşekkür

Bu araştırmanın yapılmasında kolaylık gösteren MEB yetkililerine ve soruları gönüllü olarak cevaplandırıp araştırmamıza katkı sağlayan öğretmenlere içtenlikle teşekkür ederiz.

Problematic Areas of Vocational Religious Education in Faculties of Theology and Some Suggestions for Improvement

Öz

Teachers are one of the critical stakeholders that determine the quality of education and instruction. To ensure higher quality education, training teachers to acquire skills to meet the current needs and expectations of the society has taken on an added importance. Developments in the field of communication and technology have compelled teachers to perform a variety of duties. It has also become critical to prepare the curricula and the contents of course in teacher training faculties by taking such developments into consideration. In this way, students will be able to graduate with essential skills for responding to the challenges of this age and will better contribute to the generation whom they educate in their professional lives.
Faculties of theology are institutions that provide higher religious education and aim to educate individuals with religious knowledge. These educational institutions primarily aim to meet the staff needs of the Ministry of National Education (MoNE) and the Presidency of Religious Affairs (PRA), both of which offer various services as part of their mission. Graduates who successfully complete a single programme are expected to work in a wide variety of service areas. However, it is often not possible to predict what professions the students will perform in the future. This not only reduces the success of graduates in their professional lives, but also naturally causes one to question the quality of education provided in the faculty. This study investigates the opinions and perceptions of teachers of vocational courses working in Imām-Khatīb High Schools (IKHSs) affiliated to the MoNE with respect to the education they received at the faculty of theology. With this aim in mind, the literature on the issue was reviewed; the data were collected from the participants, and the findings were evaluated.
It is critical that higher religious education programmes be updated by identifying professional challenges and problems that teachers face once they begin to work, particularly in the first few years to avoid them in the future. This will also help improve the quality of education and instruction in the faculties of theology and form a basis for graduation with better skills. This study aims to contribute to the aligning of the instructional programmes in the faculties of theology with the expectations of vocational course teachers working at the IKHSs, and it aims to improve their quality. Thus, teachers who begin to work after graduation could improve the quality of education by raising more qualified students.
The purpose of this study is to investigate the opinions of vocational course teachers at the IKHSs with respect to the education they received at the faculty of theology; it aims to explore their ideas not only about the contribution of theology education to their professional skills but also the aspects that could be improved. As this study aimed to address the views of IKHS vocational course teachers in an in-depth manner, it used a qualitative research method. The study sample consisted of 161 teachers selected using criterion sampling from a pool of vocational course teachers appointed to these schools between 2017-2021. The participants were selected on a voluntary basis. The data were obtained by administering a self-developed online survey to the participants after obtaining the necessary permissions.
The data obtained from the teachers’ answers to open-ended questions were analysed using qualitative content analysis. NVivo 10, a qualitative data analysis software program, was used for analysing the data. The results of the study revealed that the issues that negatively affect the acquisition of key professional skills included theory-oriented instruction and the lack of practice, along with the fact that current problems are not addressed in the courses, and the fact that some of the course contents are far from real life. Among the solutions suggested by the participating teachers for improving higher vocational religious education in the faculties of theology were updating the courses and their contents in a way to address the concerns and produce solutions to problems commonly encountered in today's world, focusing not only on theoretical subjects but also on practical issues, and reorganising the programmes in a way to help students gain analytical thinking skills.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Higher Religious Education, Education in Faculties of Theology, Theology Curriculum, Imām-Khatīb High Schools, Teachers of Vocational Courses

Etik Beyan

Araştırma için Milli Eğitim Bakanlığından resmi izin, Uludağ Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan onay alınmıştır. Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm eserlerin kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Teşekkür

Bu araştırmanın yapılmasında kolaylık gösteren MEB yetkililerine ve soruları gönüllü olarak cevaplandırıp araştırmamıza katkı sağlayan öğretmenlere içtenlikle teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Abazaoğlu, İlkay vd. “Geçmişten Günümüze Türk Eğitim Sisteminde Öğretmen Yetiştirme”. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 4 (2016), 143-160.
• Abır, Bilal. Anadolu İmam Hatip Liselerinde Arapça Dersine Giren Öğretmenlerin Profilleri ve İletişimsel Yaklaşımla Arapça Öğretimine İlişkin Farkındalıkları. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2015.
• Ak, Kadir. 17-25 Yaş Gençlerde Görülen Bazı Dini Şüpheler ve Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Akdemir, Ayşe Betül. “Öğrencilerde İnanç Problemine Neden Olan Faktörlerin Belirlenmesi”. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2020), 318-342.
• Akkuş Çakır, Nur - Senemoğlu, Nuray. “Yükseköğretimde Analitik Düşünme Becerileri”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24 (2016), 1487-1502.
• Akyürek, Süleyman. “Mezunlarına Göre Yüksek Din Öğretiminin Eksik Yönleri”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Akademik ve Sosyal Yönleriyle). I/193-225. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2019.
• Albayrak, H. Şule. “LGBT Hareketin Gelişimi, Kurumsallaşması ve Batı Medeniyet Projesine Dönüşümü”. İnsan ve Toplum 13/3 (22 Eylül 2023), 32-56. https://doi.org/10.12658/M0686
• Altıntaş, Muhammet Esat - Kirenci, Hatice Kübra. “İlahiyat Fakültelerinde Kur’an Öğretimi ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu. 1/97-147. Ankara: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2019.
• Altıntaş, Sedat - Görgen, İzzet. “Sınıf Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Üzerine Görüşleri (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği)”. Turkish Studies 9 (2014), 197-208.
• Arseven, İlhami - Orhan, Ahmet Turan. “Okul Deneyimi Dersi Öğretim Programının Öğretmen Adaylarının Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi ve Alternatif Program Önerisi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 47 (2018), 461-490.
• Bayyiğit, Mehmet. “Gençliğin Dinî İnanç, İbadet ve Problemlerine Boylamsal Bir Bakış”. Gençlik Dönemi ve Eğitimi II. ed. Hayati Hökelekli. 221-241. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2003.
• Büyükgöze Kavas, Ayşenur - Bugay, Aslı. “Öğretmen Adaylarının Hizmet Öncesi Eğitimlerinde Gördükleri Eksiklikler ve Çözüm Önerileri”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25 (2009), 13-21.
• Camadan, Fatih - Sezgin, Fuat. “A Qualitative Research on Perceptions of Primary School Principals about School Guidance Services”. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 4/38 (2012), 199-211.
• Cengil, Muammer. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İstihdam ve Bu Bağlamda Ders Programı Üzerine Bazı Öneriler”. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları Yeniden Yapılandırılması ve Geleceği Sempozyumu. 243-276. Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Baskı Merkezi, 2013.
• Cilâcı, Osman. “İlâhiyat Fakültelerindeki Uygulamaların Önemi Üzerine”. Yükseköğretimde Din Bilimleri Öğretimi Sempozyumu. 27-44. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1988.
• Creswell, John W. Karma Yöntem Araştırmalarına Giriş. çev. Mustafa Sözbilir. Ankara: Pegem Akademi, 3. Basım, 2017.
• Çapcıoğlu, Fatma - Kızılabdullah, Yıldız. “Uygulama Öğretmeni ve Öğrencilerinin Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretmenlik Uygulaması Sürecine Yönelik Görüşleri”. Dini Araştırmalar 23/58 (2020), 15-78.
• Çayır, Celal. “Ergenlerin Dini İnanç, Şüphe ve Dini Tutumları Üzerine Bir Araştırma”. Bilimname 27/2 (2014), 59-88.
• Çelikten, Mustafa vd. “Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/19 (2005), 207-237.
• Çınar, Fatih. “Din Öğretiminde Öğretmen Yetiştirme Sorunu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/46 (2016), 493-513.
• Demir, Ömer. “İlahiyat Son Sınıf Öğrencilerinin Dini Yeterlikleri DİB ve Din Görevlileri ve Din Hizmetleri ile İlgili Görüşleri”. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (2019), 79-115.
• Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. “Anadolu İmam Hatip Liseleri Meslekî Uygulama Kılavuzu”. 2022
• Dirik, Mehmet Zahit. Eğitim Programları ve Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Pagem Akademi, 2. Basım, 2015.
• Ekinci, Abdurrahman. “Aday Öğretmenlerin İş Başında Yetiştirilmesinde Okul Müdürlerinin Rolü”. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 15 (2010), 63-77.
• Ekiz, Durmuş. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2009.
• Eraslan, Ali. “İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının ‘Öğretmenlik Uygulaması’ Üzerine Görüşleri”. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi 3/1 (2009), 207-221.
• Erdoğan, Barış - Köten, Esra. “Yeni Toplumsal Hareketlerin Sınıf Dinamiği: Türkiye LGBT Hareketi”. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2/1 (2014), 93-113.
• Fırat, Erdoğan. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problem Olarak Değerlendirdikleri Eğitimleriyle İlgili Konular”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi VI (1989), 17-42.
• Genç, M. Fatih. “Avrupa ve Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri Lisans Programları -İspanya, Bosna Hersek, Hollanda, Belçika ve Almanya’daki İlahiyat Fakülteleri ile Bir Karşılaştırma-”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/1 (2013), 27-45.
• Glesne, Corrine. Nitel Araştırmaya Giriş. çev. Ali Ersoy - Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Basım, 2014.
• Gökçe, Erten - Demirhan, Canay. “Öğretmen Adaylarının ve İlköğretim Okullarında Görev Yapan Uygulama Öğretmenlerinin Öğretmenlik Uygulaması Etkinliklerine İlişkin Görüşleri”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 38 (2005), 43-71.
• Gökçe, Orhan. Klasik ve Nitel İçerik Analizi: Felsefe Yöntem Uygulama. Konya: Çizgi Kitabevi, 2019.
• Görgen, İzzet vd. “Öğretmenlik Uygulaması Dersinin Öğretmen Adayları, Uygulama Öğretmenleri ve Uygulama Öğretim Üyeleri Açısından İşlevselliği”. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28 (2012).
• Gün, Ayşegül. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Yeterlik Algıları ve Pedagojik Formasyon Programına İlişkin Görüşleri: Amasya Üniversitesi Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2017), 125-125. https://doi.org/10.18498/amauifd.325833
• Güneş, Firdevs. “Öğrencilerin Düşünme Becerilerini Geliştirme”. TÜBAR 32 (2012), 127-146.
• Kalfa, Nazlı Tutku. “Gençler Nazarında İnanç Problem Alanları ve Dini Şüphe -Lise İnanç Soruları Üzerine Nitel Bir Araştırma ve Önemi-”. Hz. Peygamber ve Gençlik Sorunları. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 62-88. Konya: Palet Yayınları, 2019.
• Kara, Nisa vd. “Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Gelişimleri Açısından Sınıf Eğitimi Lisans Programının Yeterliliği”. Turkish Studies Educational Sciences 13 (2018), 1061-1082.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar-İlkeler-Teknikler. Ankara: Nobel Yayınları, 23. Basım, 2012.
• Koç, Ahmet. “İlâhiyat Fakültesi (İlahiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2003), 25-64. https://doi.org/10.15370/muifd.39209
• Koçyiğit, Mehmet - Eğmir, Eray. “Öğretmenlerin Hizmet Öncesi Eğitim Deneyimleri: Öğretmen Yetiştirme Üzerine Bir Analiz”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 13/30 (2019), 320-346.
• Köylü, Mustafa. “Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi: Nicelik Mi Nitelik Mi?” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2013), 21-44.
• Kula, Tahsin. Ergenlerde Dinî Düşüncede Yaşanan Güçlükler (Bir Diyarbakır Örneklemi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Kurt, Fatih. “Gençliğin İnanç Problemleri Bağlamında Dini Yayıncılık: Tespitler ve Öneriler”. VII. Dinî Yayınlar Kongresi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2019.
• MEB. “Mesleki Arapça Dersleri (11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı”, 2018.
• Mehmedoğlu, Yurdagül. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Eğitim-Öğretim Beklentileri (M.Ü. İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Gençlik Dönemi ve Eğitimi. 121-150. Ensar Neşriyat, 2000.
• Merriam, Sharan. Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama için Bir Rehber. çev. Selahattin Turan. İstanbul: Nobel, 2009.
• Okumuş, Ejder. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problemleri -Dicle Üniversitesi Örneği-”. Değerler Eğitimi Dergisi 13 (2007), 59-94.
• Özdemir, Saadettin. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İlahiyat Programı ile İlgili Görüşleri: SDÜ İlahiyat Örneği”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 (2019), 1-33.
• Özdemir, Saadettin. “İstihdam Alanlarına Göre İlahiyat Fakültelerinin Yeniden Yapılandırılması: Din Hizmetleri Bölümü Önerisi”. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları Yeniden Yapılandırılması ve Geleceği Sempozyumu. 537-558, 2003.
• Özenç, Ali. “Son Sınıf Öğrencilerine Göre Beklentileri Karşılama ve Mesleki Hayata Hazırlamada İlahiyat Fakültelerinde Eğitim (Dicle Üniversitesi Örneği)”. International Journal of Kurdish Studies 3 (2016), 1-30.
• Parladır, Selâhattin. “Öğrencilere Göre İlahiyat Fakültesi Eğitiminin Başarı Durumu”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi XI (1998), 1-32.
• Salihoğlu, Muhammed - Yayla, Ahmet. “Hizmet İçi Eğitimlerin Öğretmen Niteliğine Olan Etkisinin Değerlendirilmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/1 (2023), 134-153.
• Şişman, Mehmet. “Öğretmen Yeterlilikleri: Modern Bir Söylem ve Retorik”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 10/3 (2009), 63-82.
• Yapıcı, Asım. “Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları”. İlahiyat Akademi Dergisi 12 (2020), 1-44.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
• Yıldırım, Kamil. “Farklı Eğitim Programlarıyla Yetişen Öğretmenlerin Hizmet Öncesinde Aldıkları Eğitimin Etkililiğine İlişkin Görüşlerinin Karşılaştırılması”. İlköğretim Online 15 (2016), 219-233.
• Milli Eğitim Temel Kanunu, Milli Eğitim Temel Kanunu. 1739 (1973).
• “T.C. MEB Personel Genel Müdürlüğü”. Erişim 21 Ekim 2022. http://atama.meb.gov.tr/sonuclar/arsiv/sayisal_veriler.asp?k_yil=-1&k_tur=-1&Sonuc=Goster