GÜLİSTÂN’A NAZİRE FARSÇA BİR ESER: SÂYİLÎ’NİN RAVZATÜ’L-AHBÂB’I

Yıl 2021, , 54 - 79, 30.04.2021

Çetin Kaska

https://doi.org/10.28981/hikmet.845609

Öz

Sa’dî-i Şîrâzî’nin kaleme aldığı Gülistân adlı eseri yazıldığı tarihten itibaren birçok insan tarafından okunmuş, şerh ve tercümeleri yapılmış ve nazirelere konu olmuştur. Şöhreti, içeriği ve etkisi bakımından yalnızca Fars edebiyatını değil, dünya edebiyatlarında seçkin bir yere sahip olan Gülistân, birçok yazar ve şair için kaynak olmuştur. Muhtevası, dil ve üslubu hasebiyle Türk edebiyatında büyük bir beğeniyle karşılanan bu eser, Osmanlı öğretim kurumlarında ders kitabı olarak okutulmuştur. Çağımıza kadar etkisini devam ettiren Gülistân’a Anadolu’da sekiz Farsça nazire yazılmıştır. Bu nazirelerden birini de 924’te II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim dönemi şairi Sâyilî kaleme almıştır. Sâyilî bu eserine Ravzatü’l-Abâb adını vermiş, bir mukaddime ve sekiz bölüm olarak tertip etmiştir. Bu eserde Sâyilî bir yol gösterici gibi iyi ve kötü, doğru ve yanlış karşılaştırması ile sebep-sonuç ilişkisi içerisinde eğitici özelliğini göstermiştir. Bölümleri Gülistân’ı çağıştıran, çok yönlü ve zengin olan bu eser, manzum-mensur karışık bir şekilde yazılmıştır. Bu makalede Gülistân’a nazire olarak yazılan ve üzerine henüz hiçbir inceleme yapılmamış olan Sâyilî’nin Ravzatü’l-Abâb adlı eseri ele alınmıştır. Bu eserden hareketle Sâyilî’nin bilinmeyen hayat hikâyesi hakkında da bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sa'dî-i Şîrâzî, Gülistân, Sâyilî

A PERSIAN PARALLEL WORK OF GULİSTAN: SAYILI'S RAVZATU'L-AHBAB

Öz

Saadi Shirazi's work titled Gulistan has been read by many people, interpreted and translated, and has been the subject of parallel works since the date it was written. Having a distinguished place not only in Persian literature, but also in world literatures in terms of fame, content and influence, Gulistan has been a source for many writers and poets. This work, which was met with great admiration in Turkish literature due to its content, language and style, was read as a textbook in Ottoman educational institutions. Nine Persian parallel works were written in Anatolia for Gulistan, which has continued its influence until today. One of these parallel works in 924 (1518-1519) II. Bayezid and Yavuz Sultan Selim period poet Sayili wrote. Sayili called this work Ravzatu'l-Ahbab and organized it as a preface and eight chapters. In this work, Sayili showed his instructive feature in the relationship of cause and effect with the comparison of good and bad, right and wrong, like a guide. This versatile and rich work, whose chapters evoke Gulistan, was written in a mixed verse and prose. In this article, Sayili's work named Ravzatu'l-Ahbab, which was written as an parallel work to Gulistan and has not been examined yet, is discussed. Based on this work, information was given about the unknown life story of Sayili.

Anahtar Kelimeler

Saadi Shirazi, Gulistan, Sayili, Ravzatu, Persian Parallel Work

Kaynakça

• Âşık Çelebi, (2010). Meşâirü’ş-Şu’arâ, (Haz.) Filiz Kılıç, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınevi, İstanbul.
• Babacan, İsrafil (2015). “Sâyilî ve Türkçe Şiirleri”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, c.23, s.61-88.
• Çiçekler, Mustafa (1994). Kemal Paşazâde ve Nigâristân’ı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Eroğlu, Niğdeli Hakkı (2000). Gül Suyu Gülistan Tercümesi, (Haz.) Azmi Bilgin ve Mustafa Çiçekler, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• Fevzi Efendi, Mehmed (1312). Bülbülistân. Matbaa-i Âmire, İstanbul.
• Fevzî-i Mostârî, (1395). Bülbülistân, (Nşr.) Mesud Murâdî, İntişârât-i Kûze, Tahran.
• Nevâî, Ali Şîr (2017). Mecâlisü’n-Nefâis/ Herâtî ve Hekimşâh Çevirisi Mülhakâtı, Çev. A. Naci Tokmak, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Nevâyî, Alî Şîr (2001). Mecâlisü’n-Nefâyis (Giriş ve Metin), (Haz.) Kemal Eraslan, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Oğûlbîg, Sayyâd Yektâî (1388). Tashîh-i Nusha-i Hattî-yi “Rıdvân” Eser-i Mîrzâ Âkâ Hân-i Kirmânî. Y.L.T., Dânişgâh-i Peyâmnûr Dânişkede Edebiyyât ve Ulûm-i İnsânî, Tahran.
• Pûr, Muhammed Mehdî (1377). “Sâye-i Gülistân Der Bülbülistân Muârifî-i Kitâb-i Sünbülistân-i Şeyh Şücâ-i Gürgânî”, Neşriyye-i Dânişkede-i Edebiyyât ve Ulûm-i İnsânî-i Tebrîz, s.129-144.
• Sa’dî-i Şîrâzî, (2001). Gülistân, (Çev.) Mehmet Kanar, Şule Yayınları, İstanbul.
• Sadi, (1991). Gülistan, (Çev.) Hikmet İlâydın, MEB Yayınları, İstanbul.
• Sadî, (2007). Gülistan Tercümesi, (Çev.) Sibîcâbî, Haz. Oğuz Ergene, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Sâyilî, Ravzatü’l-Ahbâb, Ankara Milli Kütüphanesi, nr. 06 Mil Yz A 6799/3
• Sâyilî, Ravzatü’l-Ahbâb, Süleymaniye Kütüphanesi Ravzatü’l-Ahbâb, 3205.
• Seyf, A. ve Aydın, N. (2018). “es-Seyyid Muhammed Şevket el-İstanbûlî ve Nazîreî Ki Bâ Nâm-i Sünbülistân Ber Gülistân-i Sa’dî Nigâşte”, Asos journal, s.601-614.
• Süren, Arzu (2006). Şükrüllâh-i Şirvânî’nin Nahlistân Adlı Eserinin Metni ve Metin İncelemesi, İstanbul Ü, SBE, DT.
• Vazıh Efendi, Mustafa (2016). Gülistan Tercümesi, (Haz.) Ahmet Topal, Kayseri.
• Yazıcı, Tahsin (1996). “Gülistân” DİA, C.14, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Yıldırım, Serpil (2018). Sâ’ilî-i Şîrâzî ve Târîh-i Âl-i Osmânî’si, Kırıkkale Üniversitesi-Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Yılmaz, Ozan (2012). Gülistân Şerhi (Sûdî-i Bosnevî), Çamlıca Yayınları, İstanbul.