GELENEĞE YENİLEN MODERNİZMİN ZAFERİ! POSTMODERNİZM

Yıl 2017, - Gelenek ve Postmodernizm, 10 - 19, 11.06.2017

Mehmet Emin Uludağ

Öz

Bütün varlıklar arasında en çok tanındığına inanılan insan
sanki en az bilinen bir gerçeklik olarak görülebilir.

Bir bilinmezin bilinmesi, kendi tarafından bilinerek
bilinmezliğini gidermeye çalışması pek garip ve çok acayip bir hadise olarak
varlık tarihine geçer.  Bu nedenle
varlığın en anlamlı tarihi insanlık tarihidir ve insanlığın en anlamlı tarihi
de bilme ve bilinme tarihidir denilebilir.

İnsan sürekli bilme ve bilinme eylemiyle hayatını devam
eder. Bu bilme eylemine yardım eden vücut azaları ise görünüşte belli yerlerde
ve belli sayılardadır. Göz iki, kulak iki, burun bir parça iki delik, beyin bir
yapı iki lop ve daha nice bilinenlerin arkasında bilinmeyenler.

İnsan, bilmeye eliyle dokunarak, ağzıyla tadarak, burnuyla
koklayarak, kulağıyla duyarak  ve gözüyle
bakarak çalışır ve başarılı da olur. Aradığı belli şeyleri de evrende bulur.
Hatta bununla da mutlu olur. Ancak sürekli huzursuzdur insan. Yani en
bilinmezin bilindik en bilinmeyeni olan insan en bilinmezin huzuruna varamadığı
için huzursuzdur. Bütün kayıtlardan kurtularak o huzura varmak ister. Onu
tanımak ve marziyatını anlamak ister ve bu nedenle de bilmek için bakmanın yetmeyeceğini
düşünür ve onu görmek ister ve huzuruna çıkmak ister.

İnsanlık tarihi bu mücadele ile doludur. Peygamberler ve
alimler bu yolculuğun en müstakim tarif edicileridir. Filozoflar ve şairler ise
en şaşkın ve taşkın gezginleridirler. Filozofların ve şairlerin yolları bazen
çok sisli ve bir o kadar da tehlikeli olmakta insan bu yolculukta
boğulmaktadır. Bütün bu sıkıntıları ise peygamberler ve alimler ortadan
kaldırmaktadırlar. Her asırda insanın yeniden yapılanmasına ve bu bilinmez
yapısının da çözülmesine yardımcı olmaktadırlar.

Filozoflar insanın bu bilinmezliğini anlaşılır kılmaya
çalışır. Bilhassa belli diyalektikler bağlamında çözümlemeye çalışması ise orijinal
sonuçlar doğurur. Bu orijinal sonuçlar ise insanlığa modernist anlayışlar
olarak takdim edilir. Bu takdimin içinde insan ekonomik bir köledir. Bu kölelik
aynı zamanda geleneğe karşı da bir direniştir. Gelenek ve modernizm arasındaki
bu çatışma neredeyse üç yüz yıl sürer. Modernizmin ekonomik nesnesi olan insan
geleneğe dönüşle yeniden özne konumuna geçmek isterken postmodernizm denen ve
aslında modernizmin revize edilmiş şekli olan yeni bir kapitalist duruşla
karşılaşır. İnsanın nesne olarak kalmasının yeni bir yaklaşım şekli olan
postmodernizm bütün direnişlere rağmen modernist insanın kapital anlamda da
köleliğinin devamıdır denilebilir. Bu nedenle çalışma bu diyalektiğin
anlaşılmasına dönüktür.

Anahtar Kelimeler

gelenek, modernizm, postmodernizm, bilinmezlik

Kaynakça

• Calinescu, Matei, Modernliğin Beş Yüzü (çeviren: Sabri Gürses)