ARABA SEVDASI’NIN HÜRRİYET KASİDESİ’NDEN ETKİLENME BOYUTU: DOĞRULUK VE GÜVENLİK DEĞERİ VE YALAN DEĞERSİZLİĞİ

Yıl 2018, Sayı: 9, 33 - 44, 31.10.2018

Mehmet Emin Uludağ

https://doi.org/10.28981/hikmet.442598

Öz

Temalar birbirinin devamı olan konu zincirleridir.
İşlendikçe tükenmezler. Bilakis boyutlarının derinlikleri ortaya çıkar. Bu
madenlerin en iyi işleyicileri fikir çilesini çekenlerdir. Bunların başında da
şairler ve romancılar gelir.

On dokuzuncu asır, temaların en çok yozlaştığı devirlerden
biridir. Çünkü medeniyetler varlıklarını ve içkin değer olan özgünlüklerini
kaybetmeye başlar bu devirde. Etkilenme endişesi her tarafı kaplar. Aşkın
değerlerini koruyamama korkusu yazınsal alanların en hareketli kısmı olur.

Namık Kemal yazı hayatının büyük bir kısmını bu alan
üzerinde yoğunlaştırır. Ortaya koyduğu eserler bunlardan izler taşır. Ancak en
büyük etkilenme endişesini temel değer olan doğruluğun(sıdk) sapması üzerine odaklar.
Bunun devlet kapısında olmasını da yıkımın başlangıcı olarak algılar. Bu
bağlamda da Hürriyet kasidesini yazar. Sesi gürdür ve
ifadeleri nettir. Kasidenin içeriği topluma ve devre tutulmuş bir aynadır.

Recaizade Mahmut Ekrem de aynı kaygıları eserlerinde dile
getirmeye çalışır. Bu bakımdan Namık Kemal’in etkisi açıkça görülür. Fakat Recaizade
Mahmut Ekrem’in sesi gür olmaktan ziyade kısıktır. Hürriyet kasidesindeki yozlaşmışlığın etkisini ve endişesini Araba Sevdası’nda Keşfi Bey’le somutlar.
Doğrudan anlatılan, yalanın kendisidir. Kasidedeki sıdkın ve selametin
gitmesini ve yerine geçen yalanı tersinleme ile anlatır.

Bu çalışmada bu etkilenme endişesi ortaya konmaya çalışıldı.
Temalar zincirinin nasıl boyut değiştirerek hayatta kaldıkları vurgulandı. 

Anahtar Kelimeler

Hürriyet Kasidesi, Araba Sevdası, Doğruluk, Yalan

Kaynakça

• Kaplan, Mehmet, Şiir Tahlilleri 1, Dergah Yayınları, İstanbul, 1991.Kurdakul, Şükran, Namık Kemal, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2000.Nursi, Said, İlk Dönem Eserleri, Söz Basım Yayın, İstanbul, 2007.Recaizade Mahmut Ekrem, Araba Sevdası, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2017.Tanpınar, Ahmet Hamdi, On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul, 2013, s. 421.Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.Yazıcı, Hüseyin, Arap Dünyasında Namık Kemal: Reşid Eyyub’ün Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesi’ne Yazdığı Naziresi, Elginkan Vakfı Yayını, İstanbul, 2012.