ŞERHİN ŞİİR HÂLİ: SULTAN MURÂDÎ DÎVÂNINDA ŞERH NAZARİYÂTI

Yıl 2018, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan Özel Sayısı, 504 - 527, 31.12.2018

Abdülkadir Dağlar

https://doi.org/10.28981/hikmet.501611

Cited By: 1

Öz

Dîvân edebiyâtı bir şerh edebiyâtıdır, denilebilir. Türk
edebiyâtında dîvân şiiri geleneği ile edebî şerh geleneği aynı büyük medeniyet
dâiresinin içerisinde aynı dînî, fikrî ve edebî kaynaklardan beslenmiş,
ontolojik mâhiyetleri dolayısıyla dîvân şiiri ile şerh hep birlikte
anılagelmiştir. Kezâ geleneğin belirleyici olduğu devirlerde, dîvân şiirini
anlama ve anlatma yönünde yapılan çeşitli tür ve şekillerdeki çalışmalara da
şerh denmiştir.

Dîvân edebiyâtı geleneğinde hacimli bir dîvân oluşturan Sultan
3. Murâd, 16. asrın ikinci yarısında Murâdî mahlasıyla söylediği şiirleriyle
aynı zamanda geleneğin poetik şerh nazariyâtını da ortaya koymuştur. Onun şerh
kavramına atıfları, diğer dîvân şâirleri ile mukâyese edilemeyecek kadar çok ve
etraflıdır. Şerhin yapılış sebebi, niyet ve ortaya çıkış süreci, gerekliliği
gibi hususların yanında şerh-şiir ve şâir-şârih ilişkilerine de ışık tutan
Murâdî, şiir ile şerhi mistik-poetik bir evrenin ikiz unsurları olarak
değerlendirmiştir.

Bu makâlede, Murâdî Dîvânı’nda yer alan yaklaşık 8400
beytin, şiir ve şerh nazariyâtı merkezli incelenmesi ile ortaya çıkan veriler tasnîf
edilip yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dîvân Şiiri, Sultan 3. Murâd, Murâdî, Şerh Nazariyâtı

Kaynakça

• Ceylan, Ömür. (2005), “Mânâ Şairin Karnında(mı)dır?!”, Böyle Buyurdu Sûfî, Kapı Yayınları, İstanbul, ss. 111-120.
• Dağlar, Abdülkadir. (2008), “Kâmil-i Mevlevî’nin Kendi Şiirine Tuttuğu Ayna: Adem Kasîdesi ve Şerhi”, Turkish Studies, Vol. 3/4 (Fahrettin Kırzıoğlu Armağanı), ss. 335-371.
• Dağlar, Abdülkadir. (2009), Şem‘î Şem‘ullâh Şerh-i Mesnevî (I. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük), Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Dağlar, Abdülkadir. (2015), “Şemseddîn-i Sivâsî’nin Şerhleri”, Şemseddin Sivasî Sempozyumu Bildirileri, (Haz. Ahmet Dağüstü), Sivas Belediyesi (Yayınları), Sivas, ss. 201-220.
• Emecen, Feridun M.. (2016), İmparatorluk Çağının Osmanlı Sultanları-II, İSAM Yayınları, İstanbul.
• Ersoy, Mehmed Âkif. (2008), Safahat, (Haz. Ertuğrul Düzdağ), Çağrı Yayınları, İstanbul.
• Felek, Özgen. (2010), “İslam Edebiyatını Yeniden Hikaye Etmek: Sultan III. Murâd’ın Rüya Mektupları”, Journal of Turkish Studies (TUBA), Vol. 34/II, ss. 21-36.
• Felek, Özgen. (2014), Kitâbü’l-Menâmât: Sultan III. Murad’ın Rüya Mektupları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Kırkkılıç, H. Ahmet. (2012), Muradi Divanı (Sultan Üçüncü Murat), (Tıpkıbasım), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Kırkkılıç, H. Ahmet. (2015), Murâdî Dîvânı (Sultan Üçüncü Murad), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. (2007), (Haz. Hayrettin Karaman - Ali Özek - İbrahim Kâfi Dönmez - Mustafa Çağrıcı - Sadrettin Gümüş - Ali Turgut), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Kütükoğlu, Bekir. (2006), “Murad III”, DİA, C. 31, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Mir’âtü’l-Gaybi’l-Hâkânî MinFuyûzâti Sultân Murâd Hân Bin Sultân Selîm Hân, Türk ve İslâm Eserleri Müzesi Kütüphanesi, No: 1901.
• Paksoy, Kezban. (2007), “Şerhu Gazeliyyâtu’s-Sultân Murâdu’s-Sâlis”, Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, Vol. 2/3, ss. 444-448.
• Süer, Fatih Ramazan. (2017), Şemseddin Sivasî Külliyatı-14: Şerh-i Gazeliyâti’s-Sultân Muradu’s-Sâlis, Sivas Belediyesi (Yayınları), İstanbul.