HÂFIZ DİVÂNI’NDA SEVGİLİ VE SEVGİLİNİN YÜZ VE YANAK GÜZELLİĞİ ÜZERİNE YAPILAN BENZETMELER

Yıl 2021, Sayı: 14 [BAHAR 2021], 282 - 296, 30.04.2021

Meral Kınaytürk

https://doi.org/10.28981/hikmet.845436

Cited By: 1

Öz

Klâsik Türk Edebiyatında sevgili, değer verilen, her şeyden üstün tutulan bir güzellik olarak idealize edilmiştir. Güzellikte hiçbir benzeri olmayan sevgili, güzellik mülkünün sultanıdır. Onun güzelliği dilden dile dolaşır. Birçok konunun merkezinde hep sevgili vardır. Sevgilinin güzellik unsurlarından üzerinde en çok üzerinde durulan vasıflarından biri yüzü ve yanağıdır. Yüz, âşığı en fazla etkileyen uzuvlardan biridir. Sevgilinin yüzünün güzelliği etrafı aydınlatan bir ışık gibidir. Âşık, sevgilinin yüzüne bakmaya doyamaz. Onun yüzü o kadar parlak ve nurludur ki âşığın gözleri bu güzellik karşısında kamaşır. Öyle ki Klâsik Türk Edebiyatı’nda sevgilinin yüz ve yanağı, herhangi bir güzellikle karşılaştırılamayacak kadar değerlidir. Bu çalışmanın önemi, Hâfız Divânı ile Klâsik Türk Edebiyatı arasındaki sevgilinin yüz ve yanak mazmunlarında yer alan benzer özelliklerini tespit etmektir. Böylece, her ikisi de Müşterek İslâm Medeniyeti mahsulleri olan, Klâsik Türk Edebiyatı ile Fars Edebiyatı arasındaki ilgi, Hâfız Divânı ve sevgilinin yüz ve yanak ilgisi ekseninde ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hafızı şirazi, sevgili, yüz, yanak

COMPARİSONS ON THE FACE AND CHEEK BEAUTY LOVER’S AND LOVER İN THE HÂFIZ DİVÂN

Öz

It has been idealized as a beloved, valued, above all-important beauty in Classical Turkish Literature. The lover, who has no analogues in beauty, is the sultan of the beauty estate. There are always lovers at the center of many topics .The lover that is essential element of Classical Turkish Literature is perceived as the pinnacle.
One of the most emphasized qualities of the lover's beauty elements is her face and cheek. The face is one of the limbs that affects the most. The lover cannot get enough of looking at her lover's face. Her face is so bright that the eyes of the lover are laundered in the face of this beauty. So that, in Classical Turkish Literature, the face and cheek of the lover is too valuable to be compared with any beauty.
The face and cheek is not the only factor, it is generally a place where many elements simultaneously remain together. The most noticeable element due to its shape, colour, brightness and beauty. In view of these features, the lover is charmed and falls in love by the beauty of cheek. In this study, tried to be determined in revealed of Hâfız Divân and Classical Turkish Literature the lover's face and cheek.

Anahtar Kelimeler

Hâfız-ı Şîrâzî, Divân, Lover, Face, Cheek

Kaynakça

• 1. 1. Aksit, A., Özuygun A.R., (2015). “Şeyh Gâlib’in “Hasretiz” Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısal Açıdan İncelenmesi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 17, S. 1, Edirne, s. 95-111.
• 2. 2. Aksu, C., (2017). Lutfî Divânı’nın Tahlili. İstanbul: Post Yayınları.
• 3. 3. Akün, Ö. F., (1994). “Divân Edebiyatı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi DİA, TDV Yayınları, c. 9, İstanbul, s. 389-427.
• 4. 4. Armutlu, S., (2017). “Klasik Arap, Fars ve Türk Şiirinde Güzel/Sevgili Proto Tipleri”, Doğu Esintileri İranoloji, Fars Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, c. 7, S. 7, Erzurum, s. 1-67.
• 5. 5. Ay, Ü., (2009). “Divân Şiirinde Güneşin Sevgili Tipine Yansıması Hakkında Bir Değerlendirme”, Divân Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 2, c. 2, S.2, s. 117-162.
• 6. 6. Batislam, H. D., (2002). “Divân Şiirinin Mitolojik Kuşları: Hümâ, Anka ve Simurg”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (1), s. 185-208.
• 7. 7. Bayram, Y., (2007). “Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2/4, s. 209-219.
• 8. 8. Baytop T,-Kurnaz, C., (2003). “Lâle”, DİA, c.27, Ankara, s.79-81.
• 9. 9. Canım, R., (1998), Türk Edebiyatında Sâkînâmeler ve İşretnâme, Akçağ Yayınları, Ankara.
• 10. 10. Caran, M., (2003). 15, 16, 17 ve 18. yüzyıl şairlerinden Ahmet Paşa, Necâti Bey, Fuzûli, Bâkî, Nef´î, Nâ’ilî, Nedim ve Şeyh Galib'in Kasidelerinde Kozmik Unsurlara Bakış ve Kozmik Unsurların Kullanılış Tarzlarının Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Elazığ.
• 11. 11. Çavuşoğlu, M., (1986). “Divân Şiiri”, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), S. 415-416-417 (Temmuz-Eylül), TDK Yayınları Ankara, s. 1-16.
• 12. 12. Çavuşoğlu, M., (2001). Necati Bey Divânı’nın Tahlili, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• 13. 13. Gökcan Türkdoğan, M., (2011). “Aşk Mesnevileri Ve Gazellerdeki Sevgili İmajina Dair Bir Karşılaştırma”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya, S. 29, s.111-124.
• 14. 14. Gönel, H., (2010). “Divân Şiirinde Sevgiliye Dair”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3, s. 208-222.
• 15. 15. Gönel, H., (2010). 15.-16.Yüzyıl Divânlarına Göre Divân Şiirinde Sevgili, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara.
• 16. 16. Güler, Z., (2004). “Şeyh Galib Divânında Ayna Sembolü”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 14, S. 1, Elazığ, s. 103-121.
• 17. 17. İpek, A., (2008). Klâsik Türk Şiirinde Gül Redifli Kasideler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Elazığ. 18. Kalkandelen, A. H., (2008). “Nevâî Bahçesinde Güller, Goncalar”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 29, Erzurum, s. 103-117.
• 18. 19. Kara, A., (2017). “Türk-Fars Edebî İlişkileri Hakîkate Düşen Gölge”, Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (3), s. 42-50. 20. Karaca, D. (2018). “Klâsik Türk Şiirinde Şem ve Pervane
• 19. 21. Kullanımları”, The Journal of International Social Research, Turkish Language and Literature, Volume:11/61, s.129-146.
• 20. 22. Kartal, A., (1998). Klâsik Türk Şiirinde Lâle, Akçağ Yayınları, Ankara.
• 21. 23. Keskin, N. K., (2015). “Burdur Gülünden Elde Edilen Mamûller ve Dîvân Şiirinde Gül Mamûlleri”, I. Burdur Sempozyumu, 16-19 Kasım, Bildiriler, c. 2. s. 287-298.
• 22. 24. Köse, A., (2013). 16. Yüzyıl Gazellerinde Sevgilide Yanak, Hâl ve Hatt Unsurlarının Ele Alınışı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara.
• 23. 25. Küçük, S., (1998), “Divân Şiirinde “Güneş” Üzerine Bir Deneme”, Mehmet Kaplan İçin, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, s. 149-176.
• 24. 26. Mazıoğlu, H., (1956). Fuzûlî-Hâfız, İki Şair Arasında Bir Karşılaştırma, Türkiye İş Bankası Yayınları Kültür Yayınları, Seri 1, No. 3, TTK Basımevi, Ankara.
• 25. 27. Önal, S., (2009). “Klâsik Türk Edebiyatında Lâle ve Edebî Bir Tür Örneği Olarak Lâle Şiirleri”, Turkish Studies Intermational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/2, s. 911-927.
• 26. 28. Özcan, N., (2012). “15. Yüzyıl Divânlarında Dinî Benzetmelerle Yapılan Sevgili Tasvirleri”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), s. 159-189
• 27. 29. Özkan, Ö., (2005). “Bir Tedavi Bitkisi Olarak Gül’ün Divân Şiirindeki Görünümleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.7, S. 2, Afyon, s. 30-41.
• 28. 30. Özkan. M, S., (2015). Nedîm Dîvânı’nda Kültür Unsurları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Adıyaman.
• 29. 31. Pala, İ., (2012). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, 30. Baskı, Kapı Yayınları, Ankara.
• 30. 32. Sefercioğlu, N., (2001). Nev’î Divânı’nın Tahlîli, Ankara, Akçağ Kitabevi. 33. Şentürk, A. A., (1994). “Osmanlı Edebiyatında Felekler, Seyyare ve Sabiteler (Burçlar)”, Türk Dünyası Araştırmaları, (90), s. 131-179.
• 31. 34. Taş A, I., (2013). Şeyh Gâlib Dîvânı’nda Sevgilinin Güzellik Unsurları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• 32. 35. Tolasa, H., (2001). Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara, Akçağ Yayınları.
• 33. 36. Tuğluk, İ. H., (2010). “Tıfl-ı Dil-Beste Dilber: Divân Şiiri’nde Sevgilinin Yaşı”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3, s. 541-558.
• 34. 37. Uludağ, E., (2016). “Fuzûlî’nin Gazellerinde Bir Güzellik Unsuru Olarak Yanak”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Erzincan, s. 15-68.
• 35. 38. Yıldız, A., (2004). “Süleyman Nazif’e Göre İran Edebiyatının Edebiyatımıza Tesiri”, Cumhuriyet Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: VIII/1, s.159-201.